Het Amerikaanse veilinghuis Milestone Auctions in Willoughby (Ohio) hoopt op 19 januari 2019 een olieverfschilderij, vier tekeningen en één handgeschreven brief van Adolf Hitler te verkopen, voor 40.000 tot ruim 60.000 dollar. Het veilinghuis suggereert dat alles authentiek is, maar weigert tegelijkertijd enige garantie voor de echtheid te geven. Al dit materiaal bestaat dan ook uit platte vervalsingen. Opmerkelijk is wel dat de tekeningen en brief vervalsingen zijn van Konrad Kujau, die in 1983 wereldfaam verwierf met de vervalste Hitler-dagboeken. Dat blijkt uit onderzoek van TPO.
Het stilleven
Hoewel de Weense kunsthandelaar Jakob Altenberg al op 19 november 1936, in een onderzoek van de Weense recherche naar vervalste Hitlerschilderijen, verklaard had dat Hitler alleen aquarellen van stadsgezichten had geschilderd, dus zeker géén stillevens en zeker géén olieverfwerken, heeft dit niet voorkomen dat vervalsers een stroom aan ‘Hitler’-olieverfwerken, al dan niet van stillevens, gelanceerd hebben.
Terwijl Altenberg het tot echt kon weten: in de jaren 1910-1913 was deze Weense zakenman de grootste afnemer van Hitlers aquarelletjes geweest. Hij had er zo’n 25 ingekocht, herinnerde hij zich in 1936. Dat hij een kwart eeuw later nog zo goed wist wat voor werken het waren en hoe ze er hadden uitgezien, komt omdat hij zijn laatste twee Hitlers eerst in 1935 had verkocht en nog foto’s ervan in bezit had, toen hij door de Weense politie benaderd werd als getuige-deskundige. Het proces-verbaal waarin Altenbergs verklaring staat, is na de Anschluss van Oostenrijk, maart 1938, door het NSDAP Hauptarchiv uit München in beslag genomen. Na de oorlog is het na veel omzwervingen in het Bundesarchiv in Berlijn beland, waar het als stuk NS 26/2599/48 te raadplegen is.
Bij dat onderzoek, waarin met meer mensen gesproken werd die in 1910-1913 de jonge Hitler gekend hadden, werd ook vastgesteld dat Hitler al zijn werken uitsluitend met ‘A. Hitler’ of ‘A.H.’ gesigneerd had.
Het mag dan ook geen wonder heten dat dit schilderij, een bloemenstilleven in olieverf, gesigneerd met ‘Adolf Hitler’, waarvan Milestone Auctions verwacht dat het 30.000 tot 50.000 dollar gaat opbrengen, een bijzonder knullige vervalsing is. Alle details over dat werk staan in dit rapport dat we hebben opgesteld.
De tekeningen en brief zijn van Hitler-vervalser Konrad Kujau
Volgens de ‘experts’ van het veilinghuis stammen de vier tekeningen uit de periode 1916-1940 en zijn gesigneerd met ‘Adolf Hitler’, ‘A. Hitler’ en ‘A.H.’ Alleen dat laatste klopt: vervalser Konrad Kujau heeft deze tekeningen (waaronder een soort arische Superman), die hij gemaakt moet hebben ergens tussen 1970 en 1983, voorzien van diverse varianten op Hitlers signatuur. Zowel de stijl van de tekeningen, als de vele ‘Hitler’-tekstjes rond de tekeningen, die in een significant ander handschrift dan dat van Hitler zijn aangebracht, komen één op één overeen met de al bekende Hitler-vervalsingen van Kujau.
Tenminste één van de tekeningen, kavel 561, ‘Soldaat met hond’, stond al expliciet als vervalsing afgedrukt in het in 1991 verschenen boek The Hitler Diaries van de Amerikaanse handschriftdeskundige Charles Hamilton (plaat tussen blz. 116-117). Hamilton noteerde daarbij: “Veel van Kujaus vervalsingen bevinden zich nog op de markt. De bovenstaande tekening werd onlangs in New York te koop aangeboden.”
Konrad Kujau lichtte in 1982-1983 samen met journalist Gerd Heidemann het Duitse tijdschrift Stern voor ruim 9 miljoen Duitse Mark op. Ze hadden aan het weekblad ‘authentieke’ dagboeken van Hitler verkocht. Het ging in werkelijkheid om een zestigtal vanaf 1978 door Kujau volgeschreven notitieboeken van naoorlogs fabricaat. De inhoud had Kujau gebaseerd op bekende gegevens uit het leven van Hitler. Heidemann en Kujau werden voor deze zwendel elk tot vierenhalf jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Miles King van Milestone Auctions
Veilingmeester Miles King verklaart tegenover TPO dat al het door hem aangeboden Hitler-materiaal zou stammen uit de collectie van een verzamelaar, die ‘de wereld had bereisd, maar inmiddels overleden is’. Waarop hij laat volgen: “Ik kan hem dus niet vragen waar deze spullen zijn gekocht. Ik zou zo graag méér informatie willen hebben.”
TPO: “Dus eigenlijk heeft u geen enkel idee of deze werken authentiek zijn?” King: “Dat klopt. We hebben geen schriftelijk bewijsmateriaal voor de echtheid van deze werken. Ik zou echt niet weten waar of hoe ik ze geauthenticeerd zou kunnen krijgen. We hebben experts die onze beschrijvingen verzorgen en die elk object evalueren. Het enige dat ik kan doen is afgaan op hun meningen.”
Ook vertelt King dat op een eerdere veiling al Hitler-stukken uit dezelfde collectie zijn verkocht: “Er waren geen problemen rond de toen verkochte objecten.”
We onderzochten daarom óók die veiling. Op 26 augustus 2017 verkocht Milestone Auctions negen kavels met aan Hitler toegeschreven teksten, in de stijl van Konrad Kujau. Opbrengst: bijna 19.000 dollar. Onder die teksten ook een gedicht. Zogenaamd van Hitler, maar in werkelijkheid geschreven door Holocaustslachtoffer Gustav Hochstetter (1873-1944).
De ‘experts’ van Milestone Auctions (zo die al bestaan) hadden noch de ware schrijver van dat gedicht achterhaald (een koud kunstje; de dichtregels invoeren op Google volstaat daartoe), noch opgemerkt dat het handschrift niet des Hitlers maar des Kujaus is.
Simon Wiesenthal Center: “Caveat emptor!” (Koper, wees gewaarschuwd!)
Het Simon Wiesenthal Centrum in Los Angeles is geen voorstander van veilingen als deze. Senior researcher Aaron Breitbart tegen TPO: “Zoals u weet zorgen vervalsingen ook in de legitieme kunstwereld voor problemen. Geldelijk gewin is natuurlijk de belangrijkste drijfveer voor hen die zich bezighouden met het vervalsen en/of verkopen van niet-authentieke werken. Kopers van ‘nazi-kunst’ houden zichzelf voor de gek als ze geloven dat zulke werken authentiek zijn, omdat ze dat vrijwel altijd niet zijn. Toch kopen ze die objecten, of omdat ze hopen ze met winst door te verkopen aan lieden die nog naïever zijn, of omdat ze wellicht nazisympathieën hebben en gelukkig worden van het vergaren van nazi-memorabilia. Hoe het ook zij, het Simon Wiesenthal Center is een tegenstander van deze handel. Behalve, soms, inzake de aankoop door musea, hogere onderwijsinstellingen en documentatiecentra, als daardoor het publiek meer leert over het nazi-tijdperk. We hebben echter geen medelijden met enthousiastelingen die geld verliezen bij de aankoop van vervalsingen. En wat betreft de legitieme verzamelaars, caveat emptor!”
Met medewerking van Jaap van den Born
