Sinds 2013 is de Europese Richtlijn Industriële Emissies (ook bekend als de RIE) verwerkt in de Nederlandse wet- en regelgeving. De RIE vervangt de eerdere IPPC-richtlijn (Integrated Pollution Prevention and Control-richtlijn) en zes andere sectorale richtlijnen met betrekking tot industriële emissies. Uit deze richtlijn vloeien allerlei eisen voort waaraan IPPC-installaties dienen te voldoen. Daarin is ook opgenomen welke industriële activiteiten als IPPC-installatie worden aangemerkt. Kolencentrales vallen onder deze richtlijn. Ze zijn niet alleen vergunningplichtig maar dienen ook de Best Beschikbare Technieken (BBT) toe te passen ter bescherming van het milieu. Naast dat ze vergunningplichtig zijn, gelden er ook twee actualisatieverplichtingen. Dit houdt onder andere concreet voor de kolencentrales in dat als de toegepaste technieken niet meer voldoen aan de BBT, er maatregelen dienen te worden genomen om hier wel aan te voldoen.
In 2015 bepaalde de rechter dat de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 25 procent moet zijn gedaald ten opzichte van referentiejaar 1990. Om aan dit zogenaamde Urgenda-vonnis te voldoen moet Nederland in minder dan twee jaar nog minstens negen megaton aan CO2 uitstoot besparen. GroenLinks wil dit bereiken door per direct vier van de vijf Nederlandse kolencentrales te sluiten. Zo wil men voorkomen dat Nederland verandert in ‘een bananenrepubliek’, zoals jurist Minnesma van Urgend het verwoordt.
Drie van de kolencentrales die GroenLinks beoogt te sluiten zijn ‘splinternieuw’ te noemen, aangezien ze pas sinds 2015 in bedrijf zijn. Ze dienen allen te voldoen aan de RIE en behoren daarmee tot één van de schoonste centrales ter wereld. Ook de Hemweg-kolencentrale in Amsterdam, waarvan sluiting in 2024 staat gepland, dient te voldoen aan de richtlijn vanwege de actualisatieverplichtingen.
Dit ondoordachte initiatief tot sluiting van de centrales wil Klaver bekostigen met de 1,9 miljard aan reserveringen die tot 2030 zijn ingeboekt om de bijstook van biomassa in de kolencentrales te subsidiëren. Aangezien subsidies niet uit de lucht komen vallen kun je je afvragen op wiens bordje deze rekening terecht komt. Een rekening die niet in elf jaar dient te worden voldaan, maar in één keer.
De stroomvoorziening van de kolencentrales zou deels moeten worden opgevangen door het heropenen van gascentrales. Daarbij wordt met geen woord gerept over kosten, terwijl ook dat niet gratis is. Voor onze overige stroombehoeften stelt Klaver voor stroom te importeren vanuit Noorwegen en Duitsland. Dit terwijl media eerder al berichtten dat Duitsland in het licht van de Energiewende zijn kolencentrales wil sluiten, die op dit moment nog goed zijn voor een derde van de stroombehoefte van Duitsland zelf. En garanties dat er schonere stroom wordt ingevoerd in ruil voor de sluiting van de Nederlandse kolencentrales worden ook niet gegeven.
Als Nederland besluit de kolencentrales te sluiten, houdt dat ook in dat we de Europese doelstelling voor hernieuwbare energie van 14 procent in 2020 niet gaan halen. Door creatief boekhouden wordt het bijstoken van biomassa namelijk gezien als het opwekken van hernieuwbare energie.
Sowieso: op mondiale schaal gezien betekent het sluiten van kolencentrales in Nederland slechts een vorm symboolpolitiek omdat de grootste milieuverontreinigende kolencentrales elders in de wereld gewoonweg nog voor vele jaren open mogen blijven. Het lijkt er dan ook op dat niet langer de staat van onze leefomgeving primeert bij het nastreven van de klimaatdoelen, maar dat Nederland in de ban is geraakt van groene bananen: als de cijfertjes op papier maar kloppen dan is het wel best.
Jesse Klaver zegt bijvoorbeeld:
“Inmiddels is het gat zo groot dat de overheid zijn verplichting naar het klimaat en naar haar burgers alleen nog met onconventionele ingrepen kan nakomen.”
Zelfs ondoordachte plannen komen kennelijk in aanmerking, en dat tegen élke kostprijs.
(Trouwens, ging het in het Urgenda-vonnis niet óók over billijkheid en redelijkheid? In hoeverre reikt de zorgplicht van de Staat om haar burgers in alle ‘billijkheid en redelijkheid’ te beschermen tegen deze irrationale waanzin aangejaagd door de Urgenda deugmens?
Hoe kunnen we dan wél 9 ton CO2 uitstoot besparen? Minnesma stelde als alternatief 40 andere maatregelen voor. Zo kunnen we met zijn allen op de snelweg het gaspedaal minder hard indrukken. In de berichtgeving daarover zinderen geluiden door om de maximumsnelheid van 130 naar 100 kilometer per uur te verlagen. Dat dit gaat helpen is een illusie. Het nadeel van een verlaging van de maximumsnelheid naar 100 is ook dat automobilisten de provinciale wegen verkiezen boven de snelweg, omdat binnendoor rijden vaak korter is dan via de snelweg. En aangezien de brandstofprijzen zijn gestegen wordt dat erg aantrekkelijk. Op een grote tank rijd je zo maar een paar honderd kilometer extra door de lagere snelheid en kortere afstand. Dus ook dit is slechts een ‘papieren oplossing’ en zonder snelheidsbegrenzing zijn de effecten niet serieus meetbaar.
Ook RTL Z rekende nog enkele andere scenario’s aan ons voor:
Een autoloze zondag zou ons een besparing van 1,2 megaton kunnen opleveren. Klinkt leuk, maar mensen in het buitengebied willen ook nog een keertje op familiebezoek of een dagje weg en betrouwbaar, bereikbaar en betaalbaar openbaar vervoer ontbreekt daar veelal. Een derde van de Nederlanders zal zo (sociaal) worden achtergesteld ten opzichte van de rest van Nederland. En als je heel eerlijk bent, de meeste kilometers worden toch doordeweeks gemaakt. Een doordeweekse thuiswerk- onderwijsdag op dinsdag zou dan veel effectiever zijn.
Resteert nog één oplossing waarmee we direct een klapper van minstens 9 megaton kunnen maken. Nederland kan namelijk ‘carbon credits’ in het buitenland kopen. Door credits te kopen in een land elders ter wereld, bijvoorbeeld China, India, Ghana, Ethiopië of Suriname, kan dat land het geld besteden om de CO2-uitstoot daar ter plekke te verlagen. Zo kunnen bijvoorbeeld fietspaden worden aangelegd, het openbaar vervoer verduurzaamd, duurzame landbouw gestimuleerd en mensen verzekerd van schoon water, voeding en onderwijs waardoor ze niet overgaan tot het illegaal kappen van bossen of het het smelten van oude bedrading ten behoeve van koperwinning.
Zo zouden we volgens RTL Z voor 90 miljoen euro 9 megaton kunnen besparen. Een schijntje ten opzichte van het onconventionele plan van Klaver. Door op deze manier te investeren in het buitenland draag je niet alleen bij aan een schonere wereld, maar geef je mensen ook een toekomstperspectief in het land waar ze het liefst willen zijn zodat ze niet op een bootje hoeven rond te dobberen richting Europa. De enige verantwoordelijkheid die je dan nog hebt als Nederland is toe te zien dat die 90 miljoen niet verdwijnt in malafide handen, maar daadwerkelijk geïnvesteerd wordt in een gezonder toekomstperspectief voor gewone mensen.
Op deze manier kunnen we ervoor zorgen dat het einde van bananenrepublieken over de gehele wereld nabij is en dat er geen nieuwe bij komen omdat een betaalbare betrouwbare sociale energievoorziening in Nederland al bij het grof vuil wordt gezet voordat er een betrouwbaar, betaalbaar warm en sociaal alternatief klaar staat.
