De koopkracht blijft al jaren sterk achter bij de economische groei. Dit is het gevolg van evident verkeerde beleidskeuzes van de kabinetten-Rutte. Volgens een studie van de Rabobank uit 2018 staat het besteedbaar inkomen van huishoudens al lange tijd vrijwel stil. Op precies de verkeerde momenten nam Rutte precies de verkeerde maatregelen. Bewindslieden zijn zelfs niet in staat de energierekening van volgende maand te berekenen en er ontstaat groeiende onrust bij veel mensen over de ondoordachte en onbetaalbare klimaatplannen die wel 1000 miljard euro kunnen gaan kosten (ter vergelijking: ons BBP was in 2018 773 miljard euro). Hierdoor wordt de koopkracht nog veel verder aangetast (in ruil voor een onmeetbaar effect op het klimaat).
Als we de trends van de afgelopen acht jaar analyseren valt het volgende op. In de eerste plaats is de economische crisis die uitbrak in 2008 door het macro-economisch beleid van Rutte verhevigd – anders dan veel andere Europese landen -bezuinigde Nederland (te) sterk in de jaren na de crisis en werd de rekening voor de crisis vooral neergelegd bij de werkende middenklasse en gepensioneerden.
Een studie van het ING Economisch Bureau liet overtuigend zien dat Nederland in de jaren 2010-2016 harder ingreep dan andere vergelijkbare Europese landen en dat de Nederlandse economie hierdoor op structurele achterstand is gezet. De kabinetten Rutte bezuinigden in deze periode voor € 25 miljard en verhoogden de lasten voor de burgers met 15 miljard euro. Het BTW-tarief ging omhoog van 19% naar 21% net als de accijnzen op alcohol, tabak, frisdank, energie en verzekeringen. De premies voor de sociale verzekeringen en de zorg stegen eveneens.
Al deze belastingverhogingen betekenen een langdurige structurele aanslag op de koopkracht. Door de ondoordachte maatregelen uit 2012 (het Kunduz-akkoord en de stijging van de zorgpremies) veroorzaakte het Kabinet Rutte-II van VVD en PvdA zelfs een tweede economische dip in 2013-2014. De focus van het economische beleid lag volledig op het terugdringen van de staatsschuld om het beste jongetje van de klas te kunnen zijn in Brussel.
Ook de dubbele petten van Eurogroep-voorzitter/Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) speelden hier een grote rol. Om geloofwaardig te zijn als Eurogroep-voorzitter in Brussel gingen Dijsselbloem en Rutte als bezetenen alles op alles zetten om in Nederland de staatsschuld terug te dringen zonder rekening te houden met de lange termijn implicaties voor onze economie.
Juist in een periode van economische neergang en onzekerheid maakte de overheid de crisis erger door de lasten voor de Nederlanders te verhogen. Dit had een negatief effect op de economische groei en het herstel van de economie. Volgens ING zette dit Nederland op een achterstand van “drie jaar” vergeleken met de buurlanden. Een ingrijpende hervorming van de overheid zélf bleef achterwege. De vele inefficiënties in de Nederlandse publieke sector bleven in stand en verstorende subsidies zijn onvoldoende aangepakt. De belasting- en premiedruk voor de Nederlanders nam door het in 2012 ingezette beleid structureel toe en deze trends werken langdurig door. In de vorig jaar openbaar gemaakte interne dividend memos was te lezen dat het Ministerie van Financiën deze trend ook onderkent en rekening houdt met een belasting- en premiedruk richting 40% in 2021. “In de langjarige cijferreeks van het CBS sinds 1995 is de lastendruk nog nooit zo hoog uitgevallen” schrijft Financiën er nog bij in het betreffende dividend memo (Memo 12, pagina 4).
Door de lastenverzwaringen is de staatsschuld inderdaad significant teruggedrongen, zozeer zelfs dat er nu steeds meer geld naar de overheid stroomt en de overheid veel harder groeit dan de Nederlandse economie. De rekening van de crisis is bij de werkenden en gepensioneerden terecht gekomen. Rutte had de verkeerde prioriteiten en overzag niet de lange-termijn effecten van zijn kortzichtige maatregelen. Hetzelfde gebeurt nu opnieuw met de ondoordachte klimaatplannen.
De afgelopen vier jaar profiteerde Nederland zoals bekend van de goede macro-economische situatie in de wereld. De economische groei was goed, maar de Nederlanders merkten er te weinig van. Inmiddels is de situatie in de wereldeconomie grimmiger aan het worden en heeft het CPB deze week de groei-verwachting teruggeschroefd. De energierekening wordt steeds hoger door hogere belastingen, 47% van de energierekening bestaat nu uit belasting. De zorgpremies doen pijn, de BTW-verhoging op de boodschappen van 6% naar 9% hakt erin, vooral bij de mensen met lagere inkomens die een relatief groter deel van hun inkomen aan boodschappen besteden.
De economische bijziendheid van Rutte resulteert in een situatie waar steeds minder mensen rond kunnen komen en is ook een belangrijke oorzaak van de vrije val in het consumentenvertrouwen. De missers van het kabinet rondom de stijgende energierekening en de mist rondom de kosten van het klimaatakkoord (en de schimmige wijze van berekening door het PBL) ondermijnen het consumentenvertrouwen nog verder, met alle gevolgen van dien voor de economie.
De oplossing voor dit doorgeschoten beleid van de kabinetten Rutte is een snelle en drastische belastingverlaging voor alle Nederlanders om de koopkracht een forse impuls te geven en het vertrouwen snel te herstellen met concrete lastenverlichtingen.
De Nederlanders verdienen veel meer steun. We moeten de lasten acuut en stelselmatig verlagen, met name de belasting op inkomen uit werk moet snel fors omlaag zodat werken en ondernemen weer gaat lonen, en we moeten de armoede in Nederland uitbannen. Gepensioneerden zijn het hardst aangetast in hun koopkracht doordat pensioenen jarenlang niet meegroeiden met de inflatie en ook zij hebben nu snel meer inkomenszekerheid nodig. Wat nu nodig is voor herstel van het vertrouwen is duidelijkheid. De Nederlanders willen nu weten waar ze aan toe zijn. Forum voor Democratie wil die duidelijkheid verschaffen door – via de Eerste Kamer – de onbetaalbare Klimaatwet te stoppen om het vertrouwen te herstellen en de enorme besparingen hiervan te besteden aan een flinke verbetering van de koopkracht voor iedereen.
