Het is druk voor de ingang van het Willem Wilminktheater in Enschede. Woensdagavond houdt Forum voor Democratie (FvD) hier een avond voor de achterban. Hier in Twente heeft FvD een stevige groep fans: al een klein uur voor aanvang staan ruim vijftig mensen te wachten om naar binnen te mogen. Zij weten kennelijk dat een dag eerder ruim honderd FvD-fans in Drachten niet naar binnen konden omdat de zaal vol zat. In Enschede blijven de fans niet buiten achter: de zaal zit hier uiteindelijk net niet vol. Er zijn naar schatting zeker 700 mensen aanwezig. Een respectabel aantal.
Deze woensdag is een bijzondere dag want ambtenaren hebben klimaatplannen doorgerekend. Bij FvD weet men op voorhand dat deze plannen onzinnig zijn en te duur, maar dat moet ook aan het grote publiek worden gecommuniceerd. Thierry Baudet moet daarom op twee plekken tegelijk zijn: hij trapt de bijeenkomst af en knijpt er na een half uur tussenuit omdat hij ‘naar het nationale propagandakanaal’ moet: Nieuwsuur. In Twente begrijpen de fans dat: er klinkt geen onvertogen woord. Baudet roept de zaal toe dat hij van ons houdt en neemt de benen.
Wat nu? FvD is een partij die is georganiseerd rond de leider. De vraag die zich deze avond dan ook opwerpt is wat er van FvD overblijft als Baudet naar een televisiestudio moet. Er staan nu nog vier FvD’ers op het podium: Tweede Kamerlid Theo Hiddema, Eerste Kamer-lijsttrekker Henk Otten, de Amsterdamse fractievoorzitter Annabel Nanninga en de Overijsselse lijsttrekker Johan Almekinders. Nanninga blijkt de leiding te nemen. Zij kondigt enthousiast de totaal onbekende Overijsselse lijsttrekker aan.
Almekinders spreekt de zaal zo’n drie minuten toe. Hij was in dit theater toen Daniël Lohues optrad, heeft gestudeerd aan de Universiteit Twente, werkte in de IT en was ooit verkiesbaar voor Leefbaar Nederland. Almekinders wil dat je huis een veilige plek is waar je je geborgen voelt. Dat geldt ook voor je eigen cultuur. Met FvD is er sinds Pim Fortuyn voor het eerst weer een partij die tegenwicht biedt aan het cultuurrelativisme: FvD ontkent onze cultuur niet, maar ‘gaat ervoor’. Dan gaat Almekinders op een kruk zitten en horen we hem de rest van de avond nauwelijks meer.
Aan het applaus kunnen we afmeten dat Nanninga, die momenteel geen landelijke politieke rol vervult, inmiddels zeker zo populair is als Hiddema. Nanninga vertelt dat ze een bijzondere band heeft met Twente. Hier is veel minder gekkigheid dan in Amsterdam. Ze bekritiseert het feit dat het islamitische Cornelius Haga Lyceum niet gesloten kan worden. Dat is geen hard anti-islamverhaal: ze zegt dat ‘moslims van het goedwillende soort’ van harte welkom zijn. Nanninga houdt ook de rest van de avond de regie: ze kapt een ellenlange monoloog van Hiddema vakkundig af.
Bij de vragenronde komen de kwaliteiten van Nanninga het beste naar voren. Een jongen in de zaal zegt van D66 te zijn en wil weten van wie de Nederlandse waarden precies zijn. Gaat dat over huidskleur? Er volgt boe-geroep uit de zaal. Nanninga legt uit wat Nederlandse waarden zijn en meldt dat iedereen die in Nederland mee wil doen er wat FvD betreft bijhoort. Huidskleur speelt daarbij helemaal geen rol. FvD wil wel een wet die de Nederlandse waarden beschermt, meldt Nanninga. Applaus.
Een andere man wil weten hoe FvD de NPO gaat aanpakken. De berichtgeving daar is heel eenzijdig, bijvoorbeeld bij klimaat, weet hij. Nanninga zegt dat we de NPO niet meer nodig hebben want er zijn tegenwoordig ook media als GeenStijl en TPO. Er zou bij de NPO wel meer diversiteit qua denken mogen komen, maar de politiek moet nooit gaan vertellen wat de media zouden moeten berichten. Dat is meer iets voor Erdogan, aldus Nanninga. Het is wel de bedoeling dat NPO flink gesaneerd wordt en zo een kleinere rol krijgt. Dat kan ook prima, meent de Amsterdamse fractievoorzitter.
Zo leren we in Enschede hoe de ontwikkeling van FvD tot een bredere politieke partij vorm krijgt. De provinciale lijsttrekkers spelen daar geen wezenlijke rol in. De partij heeft inmiddels wel meerdere landelijke gezichten. Naast Theo Hiddema is Henk Otten in korte tijd een bekende verschijning geworden. Maar vooral Nanninga is een stijger: hier verwoordt zij de standpunten van FvD op heldere en genuanceerde wijze. Geen geklets over het ontslaan van weermannen of wetenschappelijke discussies over IQ, maar impliciete verwijzingen naar democratische en rechtsstatelijke principes. Nanninga lijkt zo een veel bredere doelgroep aan te kunnen spreken dan Baudet tot dusver deed.
Juist daar wringt de schoen. Bij een hiërarchische partij zijn onderlinge verschillen al snel een probleem en mag niemand de politiek leider naar de kroon steken. Nanninga laat in Enschede zien dat ze behoorlijk wat potentie heeft. Hoe lang zou dat goed gaan, vraag je je af.
Chris Aalberts volgt de komende maanden de entree van FvD in de provinciale politiek onder de titel ‘Met FvD de provincie in’. Binnenkort volgt een crowdfundingactie om deze serie mogelijk te maken. Tips voor deze serie zijn welkom via [email protected].
