Onze rapportage van de peiling valt uiteen in drie delen: vandaag de landelijke zetelverdeling. Zondag de uitslagen van het onderzoek naar aanleiding van de doorrekening van het klimaatakkoord en de reactie van de regering erop en dinsdagavond in DWDD (NPO) de voorspelling voor de Eerste Kamer, inclusief onderzoek naar belangrijke gebeurtenissen van de laatste paar dagen.
De peiling van dit weekend (pdf) laat zien dat Forum voor Democratie nog maar twee zetels achter staat op de VVD.De trend van verlies van de VVD in de richting van FVD heeft zich versterkt door de reactie van de regering op de doorrekening van het klimaatakkoord. Een niet gering deel van de VVD-ers vindt niet dat er klimaatmaatregelen genomen moeten worden, laat staan dat dit geld moet gaan kosten. Zoals zondag uit het onderzoek zal blijken vindt die groep vooral dat de VVD nu GroenLinks-beleid gaat uitvoeren. En voor zover ze FvD een kans geven op hun stem, neigen ze nu (nog) meer naar die partij.
Daarnaast zien we dat door de reactie van de regering op het klimaatakkoord D66 een positief effect heeft opgeleverd. De groep trouwe D66-kiezers (die erg laag was) is nu met meer dan 10% gestegen. Daardoor stijgt D66 met twee zetels (naar elf zetels).
GroenLinks is daar wat aanwas door kwijtgeraakt en ook PvdA heeft er wat last van gekregen. (Beide min één zetel, naar respectievelijk zeventien en twaalf zetels.)
Het CDA is één zetel gestegen.
Doordat het aandeel kiezers bij de genoemde partijen dat nu wel een partij heeft genoemd gestegen is, is Partij van de Dieren één zetel gezakt (naar zeven zetels) en zien we ook dat er minder ruimte lijkt te zijn voor de regionale partijen.
Het zou best kunnen zijn dat afgelopen woensdag iets gebeurd is met gevolgen voor de laatste week tot aan de verkiezingen.
De analyse van zaterdag laat zien hoe belangrijk bij de verschuivingen sinds de Tweede Kamerverkiezingen de inschatting is van de kiezers over de eigen financiële toekomst. Die is bij ons en bij de meting van het consumentenvertrouwen van het CBS sinds augustus in dezelfde mate gedaald als bij de crisis van 2008.
Bij de PVV, SP, 50PLUS, Partij voor de Dieren en FvD is er een duidelijk overschot van kiezers die zich zorgen maken over hun financiële toekomst. Bij VVD, D66, GroenLinks, CDA en PvdA is er een overschot van kiezers die zich geen zorgen maken over hun financiële toekomst. De forse stijging van die zorgen in de laatste zes maanden beïnvloedt ook duidelijk de electorale keuze.
Dat is het best te zien bij de onderstaande tabel:
Het getoonde percentage is het verschil tussen degenen die zich geen zorgen maken en degenen die zich wel zorgen maken.
Dus bij de VVD zien we dat bij alle VVD-kiezers uit 2017 er een positief saldo is van 43%. Degenen die de VVD trouw zijn gebleven en dus nog steeds VVD stemmen is die score 67%. Degenen die nu een andere partij stemmen (met name FvD) laten slechts een score zien van 19%. Bij de ander grote coalitiepartners zien we dezelfde trend.
Zoals bij de campagne van Bill Clinton in 1992 werd gezegd:
“It’s the economy stupid!”
En dat lijkt nu ook het geval te zijn.
Er is dus een duidelijke discrepantie tussen de gang van de economie zoals CBS, CPB en de regering presenteren, en zoals de burgers het ervaren. En die abrupte daling van het optimisme over de eigen financiële situatie in de laatste 6 maanden heeft ook zijn invloed op de electorale ontwikkelingen van dit moment en de uitslag van de verkiezingen van woensdag.
