De verkiezingsoverwinning van Forum voor Democratie (FvD) maakt bij sommigen veel emoties los. Dat werd afgelopen zaterdag duidelijk bij de antiracismemars in Amsterdam. De organisator daarvan schrijft op haar eigen website:
“Overal in de wereld zijn rechts-populistische en extreem-rechtse partijen in opkomst. Zij proberen met verkiezingen hun macht te vergroten. In Nederland hebben we met de PVV en FvD twee partijen op de uiterst rechtse flank, die steeds verder gaan in hun omarming van racistische denkbeelden.”
Ook tijdens de mars werd dat duidelijk door het grote aantal bordjes en spandoeken, gericht tegen FvD en de Partij voor de Vrijheid (PVV). Een greep uit het assortiment: “Forum voor Discriminatie”, “The racists are wrong”, “Zeg NEE tegen de PVV”, “Nanninga antisemiet, jouw racisme moeten we niet” en “Breivik, Roof, Tarrant, Baudet, Wilders”.
Vooral die laatste tekst – laten we zeggen: door ‘demonstrant 1’ – is noemenswaardig, want daarin worden Thierry Baudet en Geert Wilders vergeleken met extreemrechtse moordenaars. Rechtsgeleerde Afshin Ellian wees er recentelijk al op dat het maken van vergelijkingen tussen Baudet en de nazi’s onverstandig is:
“Het is een manier om te ontkennen wat voor een misdadig regiem het nazi-regiem was.”
Maar ook wanneer vergelijkingen worden gemaakt met moordenaars als Tarrant en Breivik worden hun slachtoffers tekort gedaan. Jurist Harry Bleeker schrijft twee dagen na de demonstratie bij Joop, nadat hij enkele moorden door ‘extreemrechts’ opnoemt:
“De onschuld en harmonie [BC: zijn] voor altijd verdwenen. Denkt u dat dit allemaal toeval is? Ik niet, al sinds Breivik niet meer. De kogel komt echt van rechts en ze lopen zich warm voor meer. Baudet en Wilders weten niet hoe snel ze hun handen in onschuld moeten wassen, maar dat kan niet meer, zij zijn in theorie medeplichtig door het continu aanjagen van een scheiding. Zij plaveiden de weg voor wij tegen zij.”
Ik zou de jurist willen verzoeken om nog eens een cursusje straf- en strafprocesrecht te volgen over het begrip ‘medeplichtig’. Bleeker’s gedachtegang is even walgelijk als interessant. Bleeker houdt Baudet en Wilders, die geweld tegen mensen verwerpen, schuldig voor een toekomstige aanslag door extreemrechts. Dan zijn alle imams ook medeplichtig aan aanslagen door moslims, toch? En dat maakt de koran in huidige vorm verwerpelijk. Ik vraag me af of Bleeker Wilders zou steunen met een verbod op de koran. En is Kees van der Staaij medeplichtig aan al het homogeweld in Nederland?
De laatste Nederlandse kogel van extreemlinks of -rechts kwam van links, bij de moord op Pim Fortuyn in 2002, uit het pistool van Volkert van der Graaf. Maar laten we niet de kogels – en, als ik zo vrij mag zijn, explosieven en messen – van de politieke islam vergeten. Te beginnen met de moord op Theo van Gogh door Mohammed Bouyeri in 2004, en dan meer recent: de inbeslagname van 45 kilo munitie voor kalasjnikovs in de woning van terroristen in Rotterdam in 2016, Malek F. die in mei 2018 drie mensen neerstak in Den Haag, Ahmed B. en Mouad M. die met explosieven en wapens een aanslag wilden plegen op een politiebureau in Rotterdam in juni 2018, de Pakistaan die in augustus 2018 een aanslag op Wilders wilde plegen wegens zijn cartoonwedstrijd, Jawed S. die in augustus 2018 twee mensen neerstak in Amsterdam, de arrestatie van zeven terreurverdachten die in september 2018 in Weert oefenden om een aanslag te plegen met Kalasjnikovs en bomvesten en de arrestatie van vijf terreurverdachten in Rotterdam in december 2018. Wie Geert Wilders in maart 2019 met een bijl en messen te lijf wilde gaan weten we niet, maar het zal geen aanhanger van extreemrechts zijn geweest. En afhankelijk van diens motieven hoort Gökmen Tanis, die vorige week een aanslag pleegde in Utrecht, misschien ook in dit rijtje thuis.
Hoewel de hoeveelheid politiek-islamitische en extreemlinkse geweldsincidenten wellicht onvoldoende zekerheid biedt voor een adequate voorspelling over het eerstvolgende politieke geweld in Nederland, is de uitspraak van Bleeker ook qua timing opmerkelijk. Vorige week werd universitair docent Corné Hanssen op non-actief gesteld toen hij na de verkiezingswinst van Thierry Baudet op social media vroeg: “Volkert, waar ben je?” Maar het werd nog concreter toen een demonstrant (‘demonstrant 2’) van AFA (Anti-fascistische Actie) afgelopen zaterdag luidkeels zong: “Als je Thierry dood wil schieten zeg dan PAF“, waarop een aantal mensen ‘PAF‘ riep. Ook deze incidenten benoemt Bleeker niet. Ik vraag me af wie er werkelijk ‘de weg voor wij tegen zij’ plaveit. Is Baudet wel degene die polariseert of zijn het wellicht zijn linkse tegenstanders? Maar, en dat is voor nu belangrijker, ‘demonstrant 1’ en Bleeker mogen vinden wat ze vinden en ze mogen dat ook uiten.
Door de emoties rondom de verkiezingswinst van Forum voor Democratie worden scherpe uitspraken gedaan. Gelukkig mag dat in onze democratische rechtsstaat. Wel is het belangrijk dat iedereen zich beseft – zoals Ellian aangeeft – wat de gevolgen van een uitspraak zijn. Daarnaast maken de emoties rondom de huidige gebeurtenissen het nog belangrijker om helder voor ogen te hebben waar de grenzen van vrijheid van meningsuiting liggen. Cartoonist Ruben L. Oppenheimer maakte een tekening van Baudet, gekleed in een legeruniform en spelend met de wereld. Onder de Facebookpost van die tekening werd door een volger geschreven:
“Er moet zo snel mogelijk iemand opstaan om deze neo-nazi, fascist, racist, seksist, nationalist en eufemistisch, extreem-rechts, en pro-raszuiverheid persoon van kant te maken.”
Oppenheimer deed daarom aangifte bij de politie, want, zo schrijft hij zelf op Facebook:
“Cartoons zijn een onderdeel van het publieke debat. Dat debat mag, moet stevig gevoerd kunnen worden. Je mag het met mij eens of oneens zijn. Je mag het met de politici die ik op de korrel neem eens of oneens zijn. Liefst middels argumenten, bij gebrek daaraan mag er gescholden worden. Ik heb één ijzeren regel. Bij dreigen met fysiek geweld zoals hier, tegen mij of tegen anderen doe ik altijd aangifte.“
Omwille van die reden zouden AFA en GroenLinks, die de demonstratie van afgelopen zaterdag gefinancierd zouden hebben, afstand moeten nemen van de uitspraken van ‘demonstrant 2’. AFA doet dat niet:
“Een reactie op één demonstrant vinden wij ongepast zolang invloedrijke politici als Baudet en Wilders hele bevolkingsgroepen demoniseren.”
GroenLinks lijkt nog niet te hebben gereageerd, maar wellicht heb ik dat gemist. GroenLinks zou niet alleen de uitspraak van ‘demonstrant 2’ moeten veroordelen, maar ook de reactie van AFA.
De 19e eeuwse filosoof John Stuart Mill bracht ons het niet-schadenprincipe: alles mag zolang je anderen geen schade (of letsel) toebrengt. Daarom heeft de overheid in onze democratische rechtsstaat het geweldsmonopolie, waarmee zij terughoudend moet omgaan. Burgers worden beschermd doordat zij geen geweld mogen gebruiken. Juist door die beperking wordt de individuele vrijheid vergroot. Maar zeker wanneer de emoties hoog oplopen is het belangrijk dat een ieder de grenzen van het toelaatbare doorziet. Het publieke debat over deze kwesties mag fel en scherp zijn, maar er mag niet worden opgeroepen tot geweld. Wanneer dat wel gebeurt zullen politie en OM moeten optreden. Dat is een belangrijke voorwaarde voor een weerbare democratie.
