Had Anne Faber nog geleefd als wij anders zouden omgaan met de re-integratie van tbs-ers en veroordeelden met een psychiatrische stoornis? Het antwoord is ja. Daarom moet een tweede kans van tafel en het risico naar nul.
Vandaag verschijnen twee rapporten over de moord op de 25-jarige Anne Faber. Zij verdween op 29 september 2017 tijdens een fietstocht door de regen. Twee weken later werd haar lichaam gevonden in het natuurgebied Zeewolde. De plek werd aangewezen door haar moordenaar Michael Panhuis.
Michael Panhuis bleek een doorgesnoven zedendelinquent, die al een gruwelijke verkrachting van twee meisjes in Nijkerk, een reeks afpersingen en gewelddadige berovingen op zijn naam had staan. Michael Panhuis was trots op zijn verkrachtingen.
Wegens dit gebrek aan berouw en de aard en de ernst van de feiten vond de rechtbank dat de samenleving zo lang mogelijk beschermd diende te worden tegen deze Michael Panhuis. De veroordeelde weigerde psychologisch onderzoek en ontliep zo tbs. De rechter kwam tot een celstraf van zestien jaar.
Het Hof vond dat te lang en verlaagde de straf naar twaalf jaar cel. Daarvan bracht hij er zeven in de gevangenis door. Toen brak voor Michael Panhuis de tijd aan om zich voor te bereiden op zijn terugkeer naar de samenleving.
Dat gebeurde in de psychiatrische instelling in Den Dolder. Wie een indruk wil krijgen van de omstandigheden en het regime daar in de tijd van Michael Panhuis moet beslist deze reportage van RTV Utrecht eens terugkijken.
We zien een open inrichting waar patiënten en drugs de instelling in en uit gaan. Het personeel adviseert jonge vrouwen het fietspad langs de kliniek te mijden wanneer het gaat schemeren. Een van de begeleidsters zal later een relatie aanknopen met Michael Panhuis.
De rechter die de samenleving zestien jaar lang wilde beschermen tegen deze gewelddadige verkrachter ziet hem na minder dan de helft van de tijd onder invloed van drugs bezig aan zijn rentree.
Het zal niet verbazen dat de Inspectie Justitie en Veiligheid vandaag zeer kritisch is over het detentieverloop vanaf het moment dat Michael Panhuis in 2010 werd aangehouden wegen de brute verkrachting van de meisjes uit Nijkerk.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd zal zich verbazen over de behandeling die Michael Panhuis gekregen en ontlopen heeft.
Ronduit vernietigend zal de Onderzoeksraad voor de Veiligheid zijn over de gang van zaken in de instelling in Den Dolder. Belangrijkste vraag voor de Onderzoeksraad: wordt er voldoende rekening gehouden met de veiligheid van de samenleving?
In het geval-Michael Panhuis is die veiligheid keer op keer verwaarloosd. Zeker door de instelling, maar ook door de Dienst Justitiële Inrichtingen die toestemming gaf voor het onbegeleid verlof, door het Hof en door zijn advocaten.
Maar misschien is het tijd de meer fundamentele vraag te stellen: is de re-integratie van gedetineerden met een psychiatrische aandoening en een zwaar delict op hun naam überhaupt de risico’s waard? Wil de samenleving willekeurige meisjes en jonge vrouwen laten opdraaien voor een tweede kans voor de Michael Panhuis’s en de Bekir E.’s van deze wereld?
Ik zou zeggen onder geen beding. En daarmee verandert het doel van het rechtssysteem. Van gericht op terugkeer naar gericht op maatschappelijke veiligheid.
Gedetineerden een tweede kans ontzeggen wordt inhumaan gevonden. Om die reden kunnen we het ook laten zoals het is. Dan verklaart u zich okay met de risico’s die genomen worden. In het volle besef dat het een volgende keer uw eigen kind, vriendin of vrouw kan zijn.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
