Chris Aalberts onderzoekt dit jaar de ontwikkeling van FvD. Hij start in Amsterdam, waar de partij al een jaar in de gemeenteraad zit. Doneer via Voor de Kunst om deze serie een vervolg te geven in de provincie, de Senaat en het Europees Parlement.
Elke nieuwe politicus kent het fenomeen: opeens moet je over de gekste dingen een mening hebben. Forum voor Democratie (FvD) wilde in Amsterdam in 2018 de politiek openbreken, de veiligheid verbeteren, de erfpacht afschaffen, de gemeentelijke baantjescarrousel aanpakken en geen nieuwe asielzoekers huisvesten. Maar nu de partij met drie zetels in de gemeenteraad zit, blijken er veel meer thema’s te zijn. FvD is in Amsterdam dan ook het meest interessant als het gaat over thema’s die wezensvreemd zijn aan de partij. Wat vindt FvD van onderwerpen die niet in het verkiezingsprogramma stonden?
Het is woensdagmiddag commissievergadering, een soort voor-vergadering van de gemeenteraad waar thema’s alleen worden bediscussieerd maar waar nog geen besluiten vallen. Fracties sturen hier allemaal een afvaardiging naartoe, dus niet alle leden hoeven bij elke commissie te zijn. Voor FvD is fractievoorzitter Annabel Nanninga van de partij. Een groot deel van deze vergadering gaat over een heet hangijzer waarbij we de mening van FvD nog niet kennen: de lokale omroep.
FvD klaagt weleens over de bestuurscultuur en dat is precies wat deze vergadering illustreert. Alle gemeenten hebben maximaal één lokale omroep en die moet wettelijk door de gemeente worden gesubsidieerd. Eens in de paar jaar wordt door de gemeente bekeken of de lokale omroep nog aan de eisen voldoet en dan wordt de zogeheten ‘concessie’ verlengd. In de meeste gemeenten is dit een formaliteit omdat er maar één stichting is die lokale omroep wil zijn of blijven. In Amsterdam was dat decennialang AT5, maar momenteel is alles anders: er is concurrentie op komst.
C-Amsterdam wil de nieuwe lokale omroep worden. Als de organisatie de concessie – lees: subsidie – krijgt, verdwijnt AT5 van het toneel. Deze concurrentie maakt duidelijk hoe vreemd de bestuurlijke procedure eigenlijk is: de gemeente moet beslissen welke organisatie het beste aan de eisen voldoet, terwijl de lokale omroep als belangrijkste taak heeft de gemeente te controleren. Raadsleden haasten zich te zeggen dat ze niet naar de programma-inhoud kijken. Formeel mogen ze dat ook niet, maar de beoordeling is zo incestueus dat niemand daar vertrouwen in heeft, zo lijkt het.
We blijken ons vanmiddag in een tussenfase van het bestuurlijke proces te begeven. Er is al een technische sessie geweest met de twee potentiële omroepen. Er is een externe commissie opgetuigd die aan de hand van twaalf criteria heeft gekeken welke van de twee omroepen het beste aan de eisen voldoet. Dat blijkt C-Amsterdam te zijn. Vandaag komt diezelfde commissie vragen beantwoorden en daarmee is het proces nog niet afgelopen, want er volgt hierna nog een heel besluitvormingstraject met bemiddeling, de gemeenteraad en het Commissariaat voor de Media.
De aankondiging dat dit onderwerp ter tafel zal komen brengt een heleboel insprekers op de been. Een half uur lang horen we allerlei variaties op ‘Wij van WC-Eend adviseren WC-Eend’. Een eindredacteur van AT5 komt zijn eigen zender aanprijzen, gevolgd door een verslaggever die dat nog eens dunnetjes overdoet. Inderdaad: een verslaggever die bij raadsleden bedelt in plaats van ze kritisch te controleren. Nooit hoorden we zoveel enthousiasme voor AT5 als vandaag. Zo leren we dat AT5 ontzettend belangrijk is voor de ontwikkeling van talent. Mariëlle Tweebeeke was er ooit stagiair.
Ook C-Amsterdam heeft insprekers opgetrommeld, waaronder initiatiefnemer Mildred Roethof, die meldt dat haar omroep niet wil polariseren. Nu komt FvD in actie. Annabel Nanninga vraagt of het de taak van een lokale omroep is om te verbinden. Roethof begint over ‘onafhankelijke journalistiek’ die in alle stadsdelen aanwezig moet zijn. AT5 zou niet in alle wijken welkom zijn en verbindt daarom niet. Nanninga wil weten waar dat is. Een antwoord blijft uit. Nanninga wil weten waarom C-Amsterdam wél overal welkom zou zijn. Weer geen antwoord.
Zo leren we deze middag veel over FvD. De thema’s die FvD het belangrijkst vindt staan niet altijd op de agenda. FvD moet dus verbreden. Soms raken nieuwe thema’s wel aan het bredere repertoire van de partij: de bestuurscultuur bijvoorbeeld, waar in dit geval niemand zich stoort aan lokale journalisten die praten alsof hun mensenrechten geschonden worden als ze geen subsidie krijgen. FvD zegt er niets over, maar dat valt Nanninga nauwelijks te verwijten: er zijn nog meer thema’s deze middag en haar spreektijd is maar een paar minuten. FvD ageert vandaag alleen tegen diversiteit, want dat is volgens Nanninga geen doel op zich. CDA en VVD zijn dat met haar eens.
Zo klinkt er tot op zekere hoogte een herkenbaar FvD-geluid, maar wel met grote beperkingen. De procedure om een lokale omroep aan te wijzen is dubieus, maar het gaat om landelijk beleid waaraan Nanninga vanuit deze raad niets kan veranderen. Diversiteit wordt hier in de gemeenteraad belangrijk gevonden en blijft dus relevant, ongeacht wat Nanninga erover zegt. Ze kan in deze bureaucratische wereld ageren en meebewegen, maar nauwelijks beïnvloeden.
De vraag wat de meerwaarde van FvD in Amsterdam is, is na zo’n middag erg onduidelijk. De partij vertolkt wél een eigen geluid, maar dit overlapt in de praktijk met CDA en VVD. Nanninga laat vooral merken dat ze stevige, scherpe vragen kan stellen en dat blijkt lang niet alle raadsleden gegeven. Toch blijft de vraag of dat niet meer een persoonlijke vaardigheid van Nanninga is dan een kwaliteit van FvD. Met deze inbreng had Nanninga ook wel bij de VVD kunnen zitten.
Chris Aalberts onderzoekt dit jaar de ontwikkeling van FvD. Hij start in Amsterdam, waar de partij al een jaar in de gemeenteraad zit. Doneer via Voor de Kunst om deze serie een vervolg te geven in de provincie, de Senaat en het Europees Parlement.
