Europarlementariërs zijn in de regel onzichtbaar en onbekend, maar er zijn wel wat verschillen. Bas Eickhout (GroenLinks), Sophie in ’t Veld (D66) en Paul Tang (PvdA) kom je soms in de landelijke media tegen. Andere Europarlementariërs worden in korte tijd bekend vanwege hun activiteiten zoals Judith Sargentini (GroenLinks) of Kati Piri (PvdA). Maar er zijn ook Europarlementariërs die je nooit hoort, die je nooit ziet in de media, die je nooit in het land tegenkomt en waarvan ook niemand weet wat ze precies doen: de vier PVV’ers bijvoorbeeld.
Eurosceptische Europarlementariërs hebben het moeilijk, want ze zijn maar een kleine groep in het Europees Parlement en staan daarmee machteloos. In het wetgevende proces staan ze op voorhand buitenspel. Hun functie lijkt vooral EU-kritiek in hun eigen land aan te wakkeren, zoals Nigel Farage dat jarenlang met veel succes deed. Zie hier de mogelijke missie van de Brusselse PVV: de partij kan weliswaar inhoudelijk niets bereiken, maar kan wel lawaai tegen Europa maken. Laat dat nou precies datgene zijn wat de PVV in Brussel nauwelijks doet.
Wat de PVV’ers echt doen, willen ze in de regel niet vertellen. In mijn jaar in Brussel sprak ik ooit met de voorlichter van Marcel de Graaff die het gesprek al wilde beëindigen voordat hij zijn kop koffie op had. Vanaf de eerste seconde was duidelijk dat de PVV geen behoefte had aan media-aandacht. Onlangs ging dat hetzelfde toen ik met een collega een boek schreef over de activiteiten van Nederlandse Europarlementariërs. Met twee PVV’ers kreeg ik nog wel een soort voorgesprek, maar na een paar minuten was al duidelijk dat ze niet mee wilden werken.
Een van hen was Auke Zijlstra: een aardige man die je een stroopwafel aanbiedt en die ooit vragen stelde aan de Europese Commissie toen een EU-clubje mij van nepnieuws beschuldigde. Fideel. Maar praten over wat hij in Brussel doet wilde hij niet. De dynamiek van het Europees Parlement maakt dat eurosceptici sowieso nauwelijks invloed kunnen hebben, maar zelfs daar wilde hij geen uitleg over geven. Het leek me juist een mooi verhaal waarmee Zijlstra kon laten zien waarom de PVV zo weinig bereikt. Maar nee, hij hield de boot af.
Nu is er sinds deze week een boekje van Zijlstra met de titel ‘Vragen staat vrij’. Zijlstra stelde de afgelopen jaren honderden vragen aan de Europese Commissie. Zijlstra meldt dat dit het belangrijkste middel is wat een PVV’er ter beschikking heeft en daar heeft hij waarschijnlijk – voor zover het om activiteiten binnen het Europees Parlement gaat – gelijk in. Het boekje bevat een wat herhalende dynamiek: er gebeurt iets, Zijlstra stelt vragen, de Europese Commissie geeft antwoord, dat antwoord bevalt Zijlstra niet en dan is het afgelopen. Zijlstra is heel consistent: de EU doet het nooit goed.
We kunnen dit boek zien als een poging tot verantwoording van wat Zijlstra de afgelopen jaren heeft gedaan. Met de verkiezingen in zicht is hij opeens zichtbaarder dan ooit te voren: hij blogt bij TPO en is begonnen met twitteren. Rijkelijk laat, maar beter laat dan nooit. Nog steeds geeft hij op één vraag geen antwoord: wat heeft zijn werk nou eigenlijk opgeleverd? Dit boekje geeft daar geen inzicht in want de antwoorden van de Europese Commissie kregen eigenlijk nooit een vervolg. Waarom dan PVV stemmen? Beleid verander je er niet mee, de publieke opinie ook niet.
Dit alles levert een concreet advies op voor de Europese verkiezingen: wat je ook stemt, kies iemand die zich na afloop van de periode wil verantwoorden over wat hij gedaan heeft. Dat hoeft geen groot nieuwswaardig rapport te zijn zoals Judith Sargentini dat over Hongarije schreef, maar er moet wel iets te melden zijn. Wat is er gepresteerd? Heeft de PVV in Nederland falend EU-beleid onder de aandacht gebracht? Burgers sceptischer gemaakt? Heeft de PVV met haar sociale mediastrategie laten zien dat de Brusselse journalistiek te eurofiel is? Of iets anders misschien?
Nee, dat heeft de PVV allemaal niet gedaan. Niemand weet wat de PVV’ers gedaan hebben. Zijlstra compenseert dat nu met zijn boekje, maar dat is als verantwoording niet genoeg: waarom maakte Zijlstra zijn werk jarenlang niet bekend bij een groter publiek, waarom blogde hij niet wekelijks bij TPO om problemen in Brussel aan de orde te stellen en waarom is hij pas sinds kort op sociale media te vinden? Goede Europarlementariërs verantwoorden zich uit zichzelf, slechte Europarlementariërs komen er twee weken voor de verkiezingen mee, of verantwoorden zich helemaal niet.
Chris Aalberts schreef met Mendeltje van Keulen ‘Wat doen ze daar eigenlijk’ over het werk van de Nederlandse Europarlementariërs tussen 2014 en 2019. In deze korte serie geeft hij tips waar je bij deze verkiezingen wel en niet op moet letten. Lees de hele serie hier.
