“Met Nederland gok je niet”, aldus de nieuwe campagneslogan van de VVD. Een week voor de Europese verkiezingen richten de liberalen zich tot al die kiezers die Forum voor Democratie een nieuwe monsterzege dreigen te bezorgen.
In een een-op-een duel wil Rutte Baudet ontmaskeren als een zolderkamergeleerde die met romantische dromen over een Nederland buiten de EU zijn eigen kiezers naar de afgrond leidt. De aanval lijkt goed gekozen; toch slaat de VVD de plank mis.
Het partijprogramma van Forum voor Democratie is helder: de EU, de open grenzen en de euro, daar moeten we vanaf. Ook in zijn boek De aanval op de natiestaat (2012) houdt Baudet een uitgebreid betoog tegen de Europese Unie en voor herstel van nationale soevereine staten.
Baudet presenteert een waslijst aan bezwaren tegen de EU, maar zijn belangrijkste punt is dat – in zijn opvatting – van een federaal Europa geen democratische rechtsstaat te maken valt. Om een democratisch bestuur (en de controle op dat bestuur) te kiezen is er een ‘gevoel van wij’ nodig, schrijft Baudet. Alleen een samenleving binnen de grenzen van een natiestaat zorgt voor dat gevoel van wij.
En omdat Grieken nooit Finnen worden en Nederlanders nooit Italianen kan er volgens Baudet nooit een gezamenlijk democratisch bestuur bestaan. Een federale EU is niet alleen onwenselijk, maar ook onhaalbaar, aldus Baudet.
Dat daardoor afzonderlijke Europese staten minder sterk staan ten opzichte van grote mogendheden als China, Rusland en de Verenigde Staten neemt hij op de koop toe: “Deze situaties zijn nu eenmaal harde realiteit. Het is een uitdaging voor de Europese landen zelf om er zo goed mogelijk mee om te gaan.”
Ondanks deze duidelijke taal stemden Baudet en zijn FvD-fractiegenoot Hiddema vorige maand tegen een motie van de PVV, die het kabinet moest opdragen een Nederlands vertrek uit de EU alvast aan te kondigen. Dat was Baudet en Hiddema te snel.
De partij houdt weliswaar onverkort vast aan een vertrek op termijn, maar legt een besluit over het EU-lidmaatschap in handen van de Nederlandse bevolking.
Dat is consequent van een partij die het bindend referendum hoog in het vaandel heeft. Maar het is ook een handige achterdeur om te ontsnappen aan de lastige onderbouwing van een complex en riskant avontuur. Want zolang een meerderheid van de Nederlanders niets voelt voor een nexit is die ook niet aan de orde. Zoals op dit moment.
Ik begrijp Rutte om Baudet op de valreep uit te dagen een scherp debat te voeren over de consequenties van het plan om uit de unie te vertrekken. En het zou mooi zijn als dat debat er ook komt.
Niet alleen om van Baudet te horen hoe doordacht of ondoordacht zijn nexit-plannen zijn, maar ook om van Rutte te horen wat er van de Nederlandse democratie overblijft als Berlijn, Brussel en Parijs meer en meer de dienst gaan uitmaken.
Hoe leuk een debat ook is, voor de verkiezingsuitslag zal het niets meer uitmaken. Daarvoor is een nexit te ver weg en ligt het probleem voor de VVD veel dieper. Dat probleem is de lange opbouw van onvrede en achterdocht over de bestuurlijke elite van de Europese Unie.
Van het negeren van de referenda over een Europese grondwet in 2005 tot de ongevraagde uitbreiding van de unie naar het oosten. En van de onmacht tegenover de instroom van migranten tot het leger van onbereikbare beslissers in Brussel.
Populistische partijen winnen verkiezing na verkiezing door een ernstig gebrek aan vertrouwen of de huidige beslissers nog wel in contact staan met de burgers in Europa. Of de trein van de Europese Unie nog wel bestuurbaar en af te remmen is. Aan dat wantrouwen gaat een debat niets meer veranderen.
Dat de EU ook goede kanten heeft zal het electoraat van FvD met Rutte eens zijn. Zelfs over de gevaren van een nexit geven ze hem gelijk. Maar volgende week is de kans om op de rem te trappen. En iets zegt me dat degene die dat vandaag van plan zijn dat donderdag gewoon gaan doen.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
