Donderdag zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement. Alle reden voor paniek: het is ontzettend moeilijk geïnformeerd te stemmen. Europarlementariërs houden zich bezig met gedetailleerde wetgeving, doen dat grotendeels achter gesloten deuren en media berichten niet of nauwelijks over ze. Het is dus bijna onmogelijk goed te weten wat Europarlementariërs de afgelopen jaren hebben gedaan, laat staan of ze iets hebben bereikt. Bovendien is het lastig in te schatten of hun beloften realistisch zijn.
Maar er is hoop. Eigenlijk is stemmen voor het Europees Parlement helemaal niet zo ingewikkeld: je kunt gewoon op de partij stemmen waar je bij de Tweede Kamer ook op zou stemmen. Een paar voorbeelden laten dat goed zien. Er blijft alleen een dilemma over voor eurosceptische kiezers.
Als je je druk maakt over de opwarming van de aarde, moet je in Den Haag GroenLinks stemmen, en dat kun je bij het Europees Parlement ook prima doen. Je krijgt er dan allerlei andere GroenLinks-standpunten bij die je ook uit Den Haag kent: een ruimhartig vluchtelingenbeleid bijvoorbeeld en dus zeker geen ‘Fort Europa’. Je krijgt beleid dat homo’s en andere seksuele minderheden steunt, pro-Europees en sociaal-economisch links is. Het beleid krijgt sowieso een internationaal tintje want daar houdt GroenLinks altijd van, waar de partij ook verkozen wordt.
Zo gaat het bij andere partijen ook: als je wilt dat multinationals aangepakt worden en politici zich inzetten voor de armen is in Den Haag de SP een goede keus en dat is de partij in Brussel ook. Als christelijke waarden je stem bepalen voor de Tweede Kamer, zijn ChristenUnie en SGP ook in Brussel prima. Als je boerenbelangen behartigd wilt zien kun je rustig op het CDA stemmen, of de verkiezingen nou over de Tweede Kamer of het Europees Parlement gaan. Zo geldt dat eigenlijk voor alle partijen.
Dan blijft er alleen een dilemma over voor eurosceptische kiezers: wat te doen? Er zijn partijen die eurokritisch zijn en partijen die dat lijken. Deze verkiezingen gaan deels over de vraag of er ‘meer EU’ moet komen. Experts zeggen dat dat geen relevante vraag is, maar dat klopt maar half. Waar de EU zich wel en niet mee mag bemoeien staat in de Europese verdragen en daar beslist het Europees Parlement niet over, dus in die zin liggen de bevoegdheden van de EU op dit moment gewoon vast. Het klopt formeel dat deze verkiezingen daar niet over gaan.
Maar als we subtieler kijken ligt dat genuanceerder. Laten we het heetste hangijzer van deze tijd nemen: migranten. Een belangrijke vraag is of er een herverdelingsmechanisme voor migranten moet komen. Sommige partijen – GroenLinks, D66, PvdA, e.a. – willen dat: migranten die in Zuid-Europa aankomen worden verplicht over de lidstaten verdeeld. Andere partijen – PVV, FvD – willen dat juist niet. Als de EU die vluchtelingen gaat herverdelen doet de EU in de praktijk meer dan nu. Net als dat de EU belastingen voor bedrijven gaat harmoniseren. Dat is in de praktijk wel degelijk ‘meer EU’.
Er zijn partijen die doen alsof ze heel EU-kritisch zijn. Het CDA en de VVD hebben deze neiging maar de werkelijkheid is anders: ze doen gewoon mee aan de eurofiele fracties die in de praktijk altijd voor allerlei Europees beleid zijn. Als je de EU echt dwars wilt zitten, moet je écht eurosceptisch stemmen: als partijen als FvD en PVV een meerderheid halen leidt dat vrijwel zeker tot een stilstand van Europees beleid. Ze kunnen dan bijna alles vanuit het Europees Parlement tegenhouden. Dat is wel theorie: de kans dat eurosceptici een meerderheid halen nadert de nul procent.
Tegelijk maakt stemmen op PVV of FvD het sluiten van compromissen in ieder geval niet makkelijker en tast het de legitimiteit van al dat Europese beleid aan. Dat laatste kun je ook op een andere manier bereiken: helemaal niet stemmen. Dat vinden de meest eurofiele politici vaak nog erger dan een stem op PVV of FvD. Dat is gek, want eurofiele politici hebben in de praktijk waarschijnlijk meer last van grote eurosceptische fracties dan van een lage opkomst. Zo staan alleen eurosceptische kiezers aanstaande donderdag voor een echt dilemma.
Chris Aalberts schreef met Mendeltje van Keulen ‘Wat doen ze daar eigenlijk’ over het werk van de Nederlandse Europarlementariërs tussen 2014 en 2019. In deze korte serie geeft hij tips waar je bij deze verkiezingen wel en niet op moet letten. Lees de hele serie hier.
