Escondido. Spaans voor verborgen. De laatste jaren van zijn leven woonde JJ Cale in het gelijknamige stadje in Californië. Hij wilde zich niet opdringen aan de buitenwereld maar gewoon lekker muziek maken. Toch werd Cale tegen wil en dank beroemd nadat ene Eric Clapton een hit kreeg met zijn compositie Cocaine. Vanaf dat moment, in 1977, maakte de wereld definitief kennis met de man die zijn songs liefkozend demo’s noemt; suggererend dat ze nooit af zijn en vatbaar voor meerdere interpretatie.
In Europa geniet hij dan al faam bij een vaste schare liefhebbers, mede dankzij Claptons versie van de culthit After Midnight. Cale zelf maakt zich nergens druk om. In het lokale restaurant van Escondido kent de serveerster hem als stamgast, niet als de muzikant van een oeuvre dat orde schept in de chaos die het leven heet. Onlangs heeft het Franse label Because Music zes albums van hem uitgebracht, de meeste voor het eerst op vinyl. Een daverende verrassing is Stay Around dat louter onbekende maar geweldige songs bevat.
Heeft hij weer. Een hardnekkige misvatting over zijn platen is dat ze op elkaar lijken. JJ Cale was juist iemand die experimenteerde met gitaren en andere instrumenten. Kennis van de opnametechniek leerde hij tijdens zijn diensttijd bij de luchtmacht. Stiekem schroefde hij die songs van hem zo vernuftig in elkaar dat ze niet zomaar een ritme kregen maar een groove die onverstoorbaar swingde. “Gonzende modder”, volgens Cale. Alsof ze door de cementmolen werden gehaald. Cale speelde geen noot teveel. Minimaal en elementair. Zijn analoge geluid had een warmte die leek te zijn overgewaaid uit de woestijn. Met een beetje goede wil zou je JJ Cale zelfs een pionier kunnen noemen van de stonerrock, in bescheiden zin natuurlijk, de miniatuurvariant. En wie goed luistert hoort raakvlakken met de complete Amerikaanse muziekgeschiedenis.
Stay Around (2019)
In 2013 stierf John Weldon Cale op 74-jarige leeftijd aan een hartaanval. Zijn weduwe Christine Lakeland, de zangeres met wie hij sinds de jaren zeventig samenwerkte, vond in een aantal dozen in Cale’s thuisstudio, oude songs en opnamen waar hij nog mee bezig was. Ze heeft ze bijeen gebracht voor de dubbel lp Stay Around. Precies zoals ze werden aangetroffen en zoals Cale het graag wilde. Ontspannen en trefzeker. Stoffig en knisperend. In If We Try hoor je de stoel kraken waarop Cale gitaar speelt. Chasing You is een zomeravondblues waarin hij zijn gedachten de vrije loopt laat over een verloren liefde. Zijn teksten over het uiterlijk van vrouwen komen tegenwoordig een beetje gedateerd over, maar wat deze oude nieuwe songs wél bijzonder maken is het gitaarspel. Zo flexibel en fijnzinnig hoor je het niet vaak meer. De meeste muzikanten kunnen overweg met of een akoestische of elektrische gitaar. Cale bespeelt beide instrumenten zo vanzelfsprekend dat hij je het gevoel geeft dat je dit ook zou kunnen. Neem Oh My My. Ondanks de clichétekst speelt hier een muzikant die begrijpt dat je de techniek in dienst moet stellen van de muziek. Neil Young noemde JJ Cale en Jimi Hendrix de beste gitaristen die hij ooit hoorde.
Closer To You (1994)
De plaat begint veelbelovend. Met name de songs op kant één zijn zonder uitzondering raak omdat ze gespeeld worden met een prettige urgentie. In Sho-Biz Blues uit Cale twijfels over zijn ambacht als songschrijver: “this entertaining lifestyle just seems to go nowhere.” Op de keerzijde komt echter de klad erin. Nummers duren te lang, zijn omgang met een drummachine klinkt onbeholpen. Alles wat de zanger-gitarist doorgaans zo goed maakt schittert opeens door afwezigheid. Dit is niet de Cale die we kennen. Dit is de man die op zondag het vlees komt snijden. Het beste van deze uitgave is eigenlijk de foto van Anton Corbijn op de binnenhoes. Cale met de gitaarhals naar beneden gericht in plaats van omhoog, zoals gebruikelijk in een stoere rockpose.
Guitar Man (1996)
Wederom maakt de muzikant het zijn bewonderaars niet makkelijk. Schouderophalend en met verbazing die per groef stijgt zit je ernaar te luisteren. Over de songs, de melodieën en de teksten die wel erg rechtlijnig en simpel zijn. Over de productie die pijn doet aan je oren. Wat wil Cale met dit album dat hij bijna helemaal zelf heeft ingespeeld? Omdat de klank nog meer wordt gedomineerd door synthesizers en drummachines is het gevoel van de woestijn verder weg dan ooit. Een fata morgana. Toch zijn Cale’s stem en gitaar prima op dreef. Om zijn sjofele jarenzeventig geluid is gewoon een maatpak gehesen.
Live (2001)
Op de planken blijkt JJ Cale in topvorm. After Midnight krijgt bijvoorbeeld een fraaie soloversie. Cale en zijn band klinken zelfverzekerd, ook in sjieke zalen als de Carnegie Hall. Bijdragend aan de sfeer van de registratie is het publiek dat enthousiast reageert op uitvoeringen die zo goed zijn dat je spijt krijgt nooit naar een concert van hem te zijn geweest. Cale weet donders goed hoe je muziek op het podium moet overbrengen. In de jaren zestig maakte hij deel uit van het clubcircuit in Los Angeles en woonde hij concerten bij van onder meer The Doors.
To Tulsa And Back (2004)
De artistieke ommezwaai. Cale is zich opeens bewust van de veranderingen in zijn omgeving en maatschappij. In teksten toont hij zich sociaal, politiek- en milieubewust maar ook kwetsbaar en reflectief. Desondanks waaiert de muziek goed gemutst uit in een veelheid van stijlen: roots, jazzy, countryblues, een halve merengue. Niet alle nummers zijn even sterk, maar hij heeft tenminste de groove weer stevig bij de lurven.
Roll On (2009)
Als je niet beter weet zou je zweren dat Roll On is opgenomen in de jaren zeventig. Het is de plaat waarmee JJ Cale je weer de woestijn in rommelt. Er zit zand in het geluid en zijn stem klinkt omfloerster en zachter dan ooit. Met zijn manier van zingen wekte hij toch al de indruk dat hij van dichtbij tegen je aan zat te praten. In 2009 wordt Cale 71 en afgaand op de teksten beseft hij dat zijn verleden groter is geworden dan zijn toekomst. Hij vermaakt zich nog een keer onderweg Down To Memphis, laat zijn maatje Eric Clapton opdraven, waarna het doek valt in Burning Down The Curtain. “Enough is enough can’t do it no more”. Het nummer is afgelopen voordat je er erg in hebt. “I’m leavin’ in the morning and I won’t be back again.” Roll On is de laatste plaat die JJ Cale tijdens zijn leven maakt. Een onverwacht slotakkoord van een uniek en onverwoestbaar oeuvre.
Over het vinyl
De buiten- en binnenhoezen zien er piekfijn verzorgd uit. Stay Around heeft zelfs een doorkijk- c.q. vensterhoes. Zoals het hoort zijn de platen geperst op zwart vinyl. Bij elke uitgave krijg je er een cd-versie bijgeleverd. De lp’s zijn gefabriceerd door het Franse MPO op vinyl van 180-gram, al zegt zo’n gewicht niks over de kwaliteit van het geluid en de overigens geruisloze persingen. Met uitzondering van Stay Around is dat geluid niet speciaal geremasterd, lees schoon gemaakt. Vermoedelijk heeft men de bron van de cd ook voor de platen gebruikt. Veel maakt het niet uit. Het is aan de gedempte studioproductie van JJ Cale te danken dat ook op vinyl de luisterbeleving volop aanwezig is.
Stay Around (2lp Because Music 2019)
Roll On (lp Because Music 2009/2019)
To Tulsa And Back (2lp Because Music 2004/2019)
Live (2lp Because Music 2001/2019)
Guitar Man (lp Because Music 1996/2019)
Closer To You (lp Because Music 1994/2019)
