De gemeenteraad van Amsterdam vergadert standaard twee volle dagen. De vergadering begint op woensdag en eindigt op donderdag, als alles ten minste volgens plan verloopt. Er circuleert een overzicht hoe laat welk onderwerp wordt besproken. Het probleem laat zich raden: raadsleden laten zich niet sturen en dus loopt de planning soms hopeloos in de soep. Dat is ook deze week het geval als er woensdag acht uur wordt gedebatteerd met wethouder Touria Meliani (GroenLinks) over een ontslagvergoeding. Het duurt allemaal veel langer dan gepland.
Op donderdagavond is dus al duidelijk dat het een latertje gaat worden. Er staan nog zoveel punten op de agenda dat de vergadering weleens tot drie uur ‘s-nachts zou kunnen duren, zegt een raadslid. Een ander grapt dat dit is wat je krijgt als een gemeenteraad geen prioriteiten durft te stellen. Hier worden allerlei wereldproblemen in de gemeenteraad besproken terwijl de gemeente er niet of nauwelijks invloed op heeft. Niemand schaamt zich om het weer eens over Israël en Palestina te hebben. Ook vandaag gaat het over zo’n probleem: migratie.
Er is een spoeddebat. Er is eind april in Buitenveldert een 68-jarige vrouw mishandeld en verkracht. Onlangs is de vrouw aan de gevolgen daarvan overleden. De verdachte blijkt een statushouder te zijn. Er is onrust in de buurt want hier komt volgend jaar een opvang voor illegalen. De buurt wilde deze opvang sowieso al niet, maar nu is de weerstand nog groter. De afgelopen dagen werd met burgemeester Halsema de spot gedreven omdat ze naar aanleiding van de zaak de bosjes in de buurt wil laten snoeien. Dat zou veiliger zijn.
Dit spoeddebat is een initiatief van Will van Soest (Partij voor de Ouderen) en Annabel Nanninga (FvD). Nanninga betreedt de zaal en roept vrolijk: ‘nog vijf uurtjes!’ Best geestig, want de aanwezigen zitten hier inmiddels al anderhalve dag en de meeste agendapunten moeten nog aan bod komen. Eigenlijk was het spoeddebat aan het einde van de avond gepland, maar Van Soest heeft gevraagd of het eerst mag. De reden lijkt te zijn dat er dan een kans is dat Amsterdammers er iets van meekrijgen. Buiten schijnt ondertussen de zon.
Van Soest betuigt haar medeleven. Het is een verschrikkelijke aanleiding, zegt ze. Er is onrust in de buurt en Van Soest begrijpt die. Er is sprake van schimmige communicatie. Er zijn vaker incidenten met statushouders. Deze verkleinen het draagvlak voor de illegalenopvang. Van Soest wilde die opvang sowieso al niet, maar nu nog minder. Er moet eerst honderd procent openheid van zaken en nieuw draagvlakonderzoek komen, vindt ze.
Dan is het de beurt aan Nanninga. Ze ‘wil interrupties voor zijn’: niet alle asielzoekers zijn agressief en de zaak van de overleden vrouw is nog onder de rechter. Dat de burgemeester een buurtschouw wil laten doen en de bosjes wil snoeien laat volgens Nanninga de kloof tussen de burgers en het bestuur goed zien. Nanninga heeft veel omwonenden gesproken en zij voelen zich genegeerd. Volgens haar is het simpel: als de statushouder hier niet was geweest, was de misdaad ook niet gepleegd.
Nanninga begrijpt dat er verschillende categorieën migranten zijn zoals illegalen en statushouders, maar het blijft allemaal asielinstroom. De geplande illegalenopvang is onbegrijpelijk want de Amsterdamse woningmarkt staat al enorm onder druk. Ook wil FvD de veiligheid verbeterd zien. ‘Amsterdammers eerst’, zegt Nanninga resoluut: er mogen geen mensen meer opgenomen worden tot er maatregelen zijn genomen. Hier ageert Nanninga impliciet vooral tegen het landelijke asiel- en uitzetbeleid waar Amsterdam de gevolgen van ervaart.
De rest van de gemeenteraad zwijgt, met uitzondering van D66-fractievoorzitter Reinier van Dantzig. Hij verwijt Nanninga ‘munt te slaan uit vreemdelingenhaat’ en ‘een walgelijke link’ te leggen. Het is ‘kortzichtig’ en ‘laf’ om de illegalenopvang nog eens door het slijk te halen. Statushouders mogen sowieso blijven en ze hebben vaker problemen omdat ze gevlucht zijn voor oorlog en geweld. Die problemen kun je niet buiten de deur houden. Nanninga verwijt de D66’er vervolgens dat hij de overleden mevrouw gebruikt om Amsterdammers vreemdelingenhaat te verwijten.
Burgemeester Halsema meldt dat er geen informatie is achtergehouden en legt uit waarom de voorgestelde buurtschouw toch een goed idee is. Ze vindt het raar dat FvD die schouw onbelangrijk lijkt te vinden. Het verband dat buurtbewoners leggen tussen de mishandeling door een statushouder en de illegalenopvang is emotioneel en begrijpelijk, maar het is wel degelijk veiliger om illegalen op te vangen dan ze over straat te laten zwerven, meldt ze. Halsema wijst er ook op dat statushouders legaal in Nederland zijn. Zij wonen sowieso in de stad, illegalenopvang of niet.
Even is er consternatie. Nanninga praat tijdens het antwoord van de burgemeester met FvD-raadslid Van Schijndel. Andere raadsleden irriteren zich er zichtbaar aan. FvD lijkt vandaag vooral te willen communiceren tegen migratie te zijn. De Amsterdamse gemeenteraad kan daar weliswaar niet of nauwelijks iets aan doen, maar kan wel een podium bieden voor dat standpunt. FvD heeft dat goed afgekeken van andere partijen die in deze zaal ook allerlei problemen aankaarten waar de gemeente nauwelijks invloed op heeft.
Meerdere raadsleden verdenken FvD ervan dit debat alleen aan te vragen om er een video van te kunnen maken. Daarom heeft niemand behalve Van Dantzig iets gezegd: raadsleden willen daar niet in figureren. Niemand interrumpeert.
Had de gemeenteraad deze tijd niet beter kunnen besteden? Raadsleden leggen uit dat zo’n spoeddebat in theorie door de andere partijen geweigerd kan worden, maar dat dat niet gebruikelijk is want het betreft ‘het democratisch recht van een raadslid’. Dat de illegalenopvang volgende week (!) op de agenda van een raadscommissie staat maakt daarbij niets uit. FvD heeft vandaag de kans moties in te dienen en die kans is er volgende week niet. Het spoeddebat is bovendien nu actueel en later niet meer. Daarom kan het spoeddebat alleen nu plaatsvinden, ook al verlengt het deze vergadering met nog eens een vol uur.
Als de rest van de gemeenteraad de kont tegen de krib had gegooid, had Nanninga kunnen twitteren dat ze monddood wordt gemaakt. Dat willen de andere raadsleden al helemaal niet.
Chris Aalberts onderzoekt dit jaar de opmars en ontwikkeling van Forum voor Democratie. Hij gaat op bezoek bij campagnebijeenkomsten, ledenactiviteiten en vergaderingen in Amsterdam, Den Haag, Brussel en de provincie waar FvD-politici het woord voeren. Ook gaat hij in gesprek met FvD-politici, hun collega’s en hun achterban. Doet FvD wat ze aan haar kiezers belooft, wat is in de praktijk het politieke geluid van FvD en welke politici krijgen de kans een eigen plek in de schijnwerpers te bemachtigen?
