Volgens schattingen van de UNHCR zijn er in de eerste helft van dit jaar zeker 426 Afrikaanse migranten verdronken tussen Libië en Italië. In de maanden en jaren die komen zullen nog eens honderden – maar eerder duizenden – migranten sterven. Alleen al langs de smokkelroutes naar de Middellandse Zee. Een enorm drama en ook de mensenredders van Sea-Eye en Sea-Watch hebben bloed aan hun handen.
In maart las ik in Time Magazine het verhaal van Labarot uit Nigeria. Van vrienden op Facebook had hij gehoord dat er in Europa werk genoeg was. Hij begon aan een reis van ruim 4000 kilometer naar de stranden van Libië. Daar lag ‘de’ boot naar Europa.
Hij moest door woestijnen zonder wegen en zonder wetten. De stranden van Libië heeft hij nooit bereikt. Halverwege werd hij gevangen genomen en verkocht aan gewapende mannen, die er een ‘stal’ met migranten op nahielden. Mensen beschikbaar voor dwangarbeid en losgeld.
Het is het lot dat tienduizenden Afrikanen treft op weg naar Europa. De mannen worden als beesten verhandeld, de vrouwen als seksslavinnen. Maar een klein percentage haalt de stranden van Libië en weer een percentage daarvan haalt Europa.
Die eindbestemming is meestal een stuk minder rooskleurig dan beloofd en geloofd. Het paradijs bestaat uit opvangkampen, lange asielprocedures en de zwerftocht gaat meestal door. Dat betekent slapen in parken en op straat en uitbuiting door sjacheraars op zoek naar goedkope arbeidskrachten.
En welkom zijn migranten almaar minder in Europa. Met dank aan de politici zonder regie, die de toestroom van migranten tot op de dag van vandaag op z’n beloop laten. Migratiebeleid is voor hen vooral preken over tolerantie en diversiteit en waarschuwen voor een herhaling van de jaren ’30.
Zo kreeg Italië in 2017 naar schatting 120.000 Afrikaanse migranten te verwerken. De Italianen kozen uit wanhoop Matteo Salvini op z’n belofte dat hij het tij zou keren. Die belofte lost hij nu in.
Geen normaal mens betwist de opdracht om migranten in gevaar uit zee te redden. Ook Salvini niet. Bij CNN zei hij zondag: “Als anderen in doodsnood verkeren is het ieders plicht die mensen te helpen.” De kwestie is: wat doen de hulpverleners daarna?
Afgelopen week pikte de Duitse organisatie Sea-Eye 65 migranten op van een boot voor de kust van Libië. Sea-Eye kreeg van Libië het aanbod de opvarenden aan land te brengen, maar wees dat aanbod van de hand en zette koers naar Italië.
Het gaat deze ngo’s allang niet meer om het redden van mensenlevens alleen. Zij halen migranten van scheepjes en rubberboten, om ze af te leveren in Europa. Onderzoeker Eugenio Cusumano van de Universiteit Leiden noemt hen ook liever geen hulpverleners, maar activisten.
Voor activisten is het doel heilig, ook al heeft dat elders dramatische gevolgen. Niet het redden van mensen uit zee is een probleem, maar het verschepen van de migranten naar Europa. Daarmee bewijzen ze de mensenhandel in Afrika een grote dienst.
Zoals Labarot uit Nigeria via berichten op Facebook werd verleid om aan de reis te beginnen, zo zullen de berichten over de ophaaldienst van Sea-Eye en Sea-Watch tienduizenden mensen in de handen en kampen van mensenhandelaren drijven. Velen komen daar niet meer levend uit.
Er zijn mensen die in het opheffen van alle grenzen de oplossing zien voor het migratieleed. Voor hen zijn de activisten op de Middellandse Zee helden die doen wat Europa al lang had moeten doen: het instellen van een officiële veerdienst of luchtbrug tussen Afrika en Europa. Aan de Europese burgers te verkopen als een morele verplichting van het rijke Europa aan het arme Afrika.
Dat lijkt mij het ideale recept voor nationalistisch rechts om de rest van Europa te veroveren. Te beginnen met de verkiezing van Marine Le Pen in Frankrijk. De toekomst van Europa en de EU zou dan wel eens een hele andere kunnen worden.
Wat de voortdurende migratiecrisis ons leert is dat Europa in woorden en daden de wereld duidelijk moet maken dat migranten die hier op de bonnefooi in rubberboten naartoe komen geen enkele kans op toegang hebben.
Als het in de praktijk voor migranten geen zin meer heeft om de zee op te gaan, is het snel afgelopen met de gevaarlijke overtochten en het enorme leed langs de smokkelroutes naar het noorden.
Australië heeft dat bewezen. Daar is met deze aanpak het aantal bootvluchtelingen sinds 2013 gekelderd naar vrijwel nul. Australië bepaalt zelf de aantallen migranten en vluchtelingen die het jaarlijks toelaat (dit jaar totaal 160.000).
Niet alles binnen het Australische migratiebeleid is even goed op orde, maar het model verstrekt Europa de informatie om de mensenhandel en de drama’s op de Middellandse Zee morgen te beëindigen.
Daarnaast zal een strikte controle van de Europese buitengrens het vertrouwen van burgers in de Europese Unie herstellen en het draagvlak repareren voor de opname van arbeidsmigranten en echte vluchtelingen. Van een Fort Europa wordt iedereen beter.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
