De gehele twintigste eeuw is vol van het extreemlinkse geweld dat miljoenen slachtoffers heeft gemaakt. Stalinisme, Maoïsme en Nazisme waren de grote aanjagers van dat geweld. Sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw is echter een propagandaoorlog gaande met als inzet het te doen voorkomen alsof de grootste bedreiging komt van extreemrechts. Stalinisme en Maoïsme worden vergeten of geïnterpreteerd als toch niet authentiek ‘links’.
Er is echter een bescheiden hoeveelheid boeken die de gevaren van extreemlinkse ideologieën in kaart probeert te brengen en de ontvankelijkheid van linkse intellectuelen daarvoor. In 1973 publiceerde David Caute The Fellow Travellers: Intellectual Friends of Communism. In 1981 schreef Paul Hollander Political Pilgrims: Travels of Western Intellectuals to the Soviet Union, China and Cuba. In 2017 heeft Hollander zijn historische overzicht aangevuld met meer recente linkse dictators in From Benito Mussolini to Hugo Chavez: Intellectuals and a Century of Political Hero Worship. En in Jamie Glazov’s United in Hate: The Left’s Romance with Tyranny and Terror (2009) wordt de linkse fascinatie voor gewelddadige ondemocratische ideologieën doorgetrokken naar de liefde van links voor het jihadistisch terrorisme.
In het Nederlands is weinig literatuur over dit onderwerp. A. Aarsbergen publiceerde in 1988 Verre paradijzen: linkse intellectuelen op excursie naar de Sovjet-Unie, Cuba en China, maar over het algemeen wordt het onderwerp genegeerd. En als iemand zich daaraan waagt wordt zo’n boek niet besproken in NRC Handelsblad of De Volkskrant noch kan de schrijver aanschuiven bij De Wereld Draait door. De reden? Links koestert graag de mythe dat geweld “rechts” is en men duikt daarom met groot enthousiasme op elke Breivik die deze mythe in stand kan houden.
Een uitzondering op dit patroon vormt het onlangs verschenen boek van Dirk van der Blom, Verdamping van de Nederlandse democratie: Van een politiek correcte naar een geïslamiseerde onrechtstaat (2019). Van der Blom gaat uitvoerig in op de vooroorlogse en naoorlogse discussie over het nationaal-socialisme. Het échte nationaal-socialisme dan. Hij laat zien hoe de naoorlogse generatie linkse denkers (Nieuw-Links) het nazi-etiket heeft gebruikt om politieke tegenstanders kalt te stellen (Buikhuisen, Janmaat, Van Gogh, Hirsi Ali, Wilders). Maar, net als Glazov, laat hij ook zien hoe de linkse flirt met het jihadisme de veiligheid van Europese democratieën ondermijnt.
Ik verwacht niet dat Van der Blom meteen zal worden uitgenodigd voor Zomergasten en ook niet dat de NPO meteen de rode loper voor hem uitlegt, maar wie zijn politieke wereldbeschouwing een beetje op orde wil krijgen, en in het bijzonder de Nederlandse naoorlogse politieke discussie over nazisme, racismeverwijten en opkomend jihadisme in perspectief wil plaatsen, is dit boek een aanrader.
Blom, Dirk van der, Verdamping van de Nederlandse democratie, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg 2019.
