Iedereen heeft ideeën over politiek, maar hoe maak je die ideeën waar? Vorig jaar ging Nederland naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Duizenden nieuwe raadsleden proberen sindsdien hun politieke ideeën werkelijkheid te laten worden. Hoe doen ze dat en hoe succesvol zijn ze daarin? Chris Aalberts gaat deze vier jaar met vijf raadsleden in gesprek over hun werk. Vorig jaar sprak hij ze voor het eerst. Dit jaar gaat hij terug: wat hebben de nieuwkomers in de lokale politiek het eerste jaar gedaan? Wat hebben ze bereikt?
In deze aflevering: Wilco Bos, fractievoorzitter van de PvdA in Harderwijk. De PvdA zit sinds vorig jaar in de oppositie, maar dat leek toen geen groot probleem: de discussies zijn volgens Wilco in Harderwijk heel inhoudelijk en coalitiepartijen staan altijd open voor voorstellen van de oppositie. Wilco wilde vorig jaar leefbare wijken en geen metershoog onkruid. Ook wilde hij de minima op de politieke agenda krijgen en liefst een regelvrije bijstand met minder regels en controle. Is dat een jaar later ook gelukt? Welke stappen zijn er gezet?
Wilco vindt dat hij meer ingewerkt is dan voorheen: ‘ik heb al een paar jaar op de achtergrond meegedraaid maar het is toch anders als je zelf raadslid bent. Nu weet je beter hoe de ambtelijke organisatie werkt en stap je makkelijker op mensen af. Ik kijk nu eerst wie ik ergens bij moet betrekken.’
Wilco leerde afgelopen jaar dat je je cijfers op orde moet hebben: ‘als je iets wilt doen voor de minima, vragen andere partijen: wat is nou eigenlijk het probleem? Dan moet je weten welke regelingen er zijn en hoeveel er gebruik van wordt gemaakt: hoeveel mensen zijn AOW-gerechtigd, hoeveel mensen vallen onder de bijstandsnorm, hoeveel kinderen zijn dat, hoeveel wordt uitgegeven aan chronisch zieken, etc. Dan kun je zeggen hoeveel gezinnen onder deze norm zitten en wat dat betekent. Dan kunnen andere partijen niet meer vragen: is er überhaupt een probleem?’
Dit gaat bijvoorbeeld over de Klijnsma-gelden. Er is vanuit Den Haag sinds 2017 honderd miljoen beschikbaar gekomen voor de bestrijding van armoede onder kinderen. Een deel van dat bedrag gaat naar gemeenten. Wilco: ‘het is de bedoeling dat dat geld bovenop de bestaande regelingen komt. Gemeenten moeten dat hieraan uitgeven maar je ziet dat het vaak terechtkomt bij de algemene middelen. Dat moet je wel kunnen aantonen. Soms wordt het geld wel besteed aan dit doel, maar wordt het geld wat al in die potjes zat er weer uit gehaald.’
Een eerste succes is er: Wilco vroeg aandacht voor de monitoring die een welzijnsorganisatie doet voor de voedselbank. Daar is onvoldoende capaciteit voor. Er wordt bij de intake gekeken of de mensen die bij de voedselbank aangesloten zijn ook andere problemen hebben, zoals schulden en of ze daar daadwerkelijk hulp voor krijgen. Capaciteit ontbrak om deze mensen te blijven volgen en te zien of er ook echt hulp komt. Wilco: ‘we hebben ervoor gezorgd dat de voedselbank en de welzijnsorganisatie hiervoor een plan gaan opstellen. De voorzitter van de voedselbank heeft ingesproken in de gemeenteraad. Dat heeft anderen over de streep getrokken.’
‘We hebben met D66 een voorstel ingediend dat ZZP’ers in minima-regelingen hetzelfde worden behandeld als mensen in loondienst. Zij kunnen hun inkomen minder goed aantonen maar hebben evenveel recht op deze regelingen. Ook willen we dat ambtenaren naar mensen kijken in plaats van regels. Mensen komen in een vicieuze cirkel van wantrouwen terecht. Als je wijzigingen een dag te laat inlevert kun je gekort worden op je uitkering. We hebben een motie geschreven dat er onderscheid moet zijn tussen fraude en fouten zonder opzet. Dat zijn wel concrete dingen die we aangenomen hebben weten te krijgen.’
De PvdA heeft momenteel in Harderwijk twee prioriteiten: armoedebestrijding en de woningmarkt. Harderwijk zet een hele nieuwe woonwijk neer, Waterfront. De PvdA wil daar ook sociale huurwoningen hebben. Wilco: ‘we willen sociale huur in alle wijken, dus ook bij nieuwbouw. In het coalitieakkoord staat dat de coalitie de wachttijd voor sociale huur terug wil brengen naar 2,5 jaar. De enige manier om dat echt op te lossen is meer woningen bijbouwen. Nu komt er in Waterfront alleen middenhuur. Dat is een rare term, want dat is voor veel mensen veel te duur.’
Wilco: ‘als je een gebied ontwikkelt en je stelt geen eisen, krijg je de huizen waar de bouwers het meest aan kunnen verdienen. Je kunt dit aan de voorkant regelen als je zegt: dit segment moet er ook in zitten. Dan kan de ontwikkelaar daar het plan op aanpassen. Dan krijg je een invulling die aan deze eisen voldoet. Je maakt de winstmarge minder groot. Dat kan je soms geld kosten.’ Wilco denkt dat de kiezer in Harderwijk het verschil echt wel merkt: ‘als je een kind hebt die een huis zoekt kan die jarenlang nergens terecht. Dat blijft nu zo.’
Voor de PvdA blijft het vanuit de oppositie lastig: ‘als je in de coalitie zit is het makkelijker om je stokpaardjes gerealiseerd te krijgen dan als je in de oppositie zit,’ denkt Wilco. ‘Ik ben meer tijd kwijt aan het regelen van steun voor mijn voorstellen dan iemand van de coalitie.’
Wilco denkt dat de PvdA als kleine oppositiepartij zich moet proberen te onderscheiden: ‘iedereen kan zien dat woningbouw en armoede bij ons belangrijke thema’s zijn. We laten deze onderwerpen terugkomen in alle grote debatten. Ook in onze krantenartikelen en op onze social media hebben we er aandacht voor. Choose your battles. Groenvoorziening vinden we ook belangrijk maar dit zit al in het coalitieakkoord. Dat wordt door kiezers ook niet echt gekoppeld aan een sociaaldemocratische partij. We kunnen onze tijd en energie maar één keer besteden.’
Deze week op ThePostOnline: vijf raadsleden over de vraag wat ze in het eerste jaar van hun raadslidmaatschap hebben bereikt. Deze serie is een vervolg op de serie van vorig jaar. In 2020 volgt deel 3.
