Iedereen heeft ideeën over politiek, maar hoe maak je die ideeën waar? Vorig jaar ging Nederland naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Duizenden nieuwe raadsleden proberen sindsdien hun politieke ideeën werkelijkheid te laten worden. Hoe doen ze dat en hoe succesvol zijn ze daarin? Chris Aalberts gaat deze vier jaar met vijf raadsleden in gesprek over hun werk. Vorig jaar sprak hij ze voor het eerst. Dit jaar gaat hij terug: wat hebben de nieuwkomers in de lokale politiek het eerste jaar gedaan? Wat hebben ze bereikt?
In deze aflevering: Tom de Nooijer, SGP-raadslid in Oldebroek en een van de jongste raadsleden van Nederland. Hij werd vorig jaar na een jongerencampagne met voorkeursstemmen gekozen. Opeens moest hij overal iets van vinden. Tom vertelde toen dat het coalitieakkoord niet helemaal was dichtgetimmerd. Dat kwam goed uit, want hij wilde muziekonderwijs realiseren: dat onderwijs dreigde te verdwijnen. De coalitie had er geen plannen voor, maar Tom had zijn achterban beloofd zich er zich hard voor te maken. Hoe staat het er nu mee?
Tom heeft afgelopen jaar geleerd dat je als raadslid niet overal invloed op hebt: ‘er komen thema’s langs waar je niets aan kunt veranderen. Zo hebben we met de gemeenten Hattem en Heerde een gezamenlijke bezwaarschriftencommissie. Aan het jaarverslag van die commissie kun je niet zoveel doen: het is puur informatief. De veiligheidsregio is ook zo’n voorbeeld, daar zit je verplicht in en daar was een tekort dus moesten we 60.000 euro ophoesten. Je kunt niet uit de veiligheidsregio stappen dus je moet betalen. Het is je lot als raadslid dat je niet op élk onderwerp kunt sturen.’
Tom houdt zich onder andere bezig met het sociaal domein: ‘jeugdzorg is best wel een ding. Er zijn tekorten. Je wilt dat de kosten omlaag gaan, maar je hebt niet overal invloed op. Je moet het doen met de kaders die de landelijke overheid meegeeft. Dit is soms een gemeenschappelijke regeling [een deel van de uitvoering van het beleid gebeurt door één organisatie voor meerdere gemeenten, CA]. Van de uitvoering heb je als gemeenteraad soms weinig verstand. Ik laat me daarom goed informeren door experts. Als raadslid vraag je: waar kan ik de wethouder aan houden? Nadat ik doorvroeg kwam de wethouder met een getal: de ingrepen moeten acht ton gaan opleveren.’
Tom vertrouwt op de experts, omdat zij de praktijk kennen en hier full-time mee bezig zijn: ‘er zijn maatregelen bedacht die de kosten omlaag moeten brengen. Het gaat om dossiers uitwisselen, de communicatie verbeteren en via dashboards de voortgang inzichtelijk maken. Deze maatregelen gelden voor de hele regio en gaan over de lange termijn. Je kunt dit als gemeenteraad niet op detailniveau wijzigen omdat het voor de hele regio is. Je kunt niet zeggen: ‘ik heb zelf ook nog een interventie bedacht’. Je moet vooral de wethouder scherp houden.’
De bezuinigingen in het sociale domein gaan over organisatorische dingen waar mensen niets van gaan merken, denkt Tom. Maar wat gebeurt er als het niet lukt om te bezuinigen? Tom: ‘om een ton kun je hem niet naar huis sturen.’ Tom vindt dat dat bij zes ton ook niet kan, want dat lost het probleem niet op: ‘bezuinigingen worden ingeboekt maar soms niet gerealiseerd. Je weet nooit precies hoeveel een bezuiniging gaat opleveren. Je kunt dat niet afdwingen: je kunt er alleen druk op zetten. Dus ik wil dit bedrag ingeboekt hebben: we houden er rekening mee dat het binnenkomt.’
Volgens Tom kun je niet veel meer doen dan dat: ‘dit is een plan voor meerdere gemeenten dus je zit met meerdere verantwoordelijken. Je kunt de wethouder van Oldebroek niet 100% verantwoordelijk houden. Ik heb de maatregelen doorgelezen en die zagen er goed uit. Als de experts denken dat dit het beste is en zij hebben er verstand van, dan vertrouw ik daarop.
De SGP is rechts en niet de grootste pleitbezorger van een uitgebreide verzorgingsstaat, maar lokaal merk je daar weinig van. Tom: ‘het geld voor jeugdzorg komt voor het grootste gedeelte van de landelijke overheid. De verzorgingsstaat heeft zich over tientallen jaren ontwikkeld. Als SGP wijzen we wel op de rol van het maatschappelijk middenveld en de kerken, maar de grote lijn is toch dat de overheid dit voor je regelt. Je kunt dat niet zomaar terugdraaien of rücksichlöss geld bij de jeugdzorg weghalen. Het is een cultuur die niet gemakkelijk meer om te draaien valt.’
Wat heeft Tom afgelopen jaar zelf bereikt? ‘Ik had als doel om de jeugd meer bij de politiek te betrekken. Daar zijn echt wel dingen gebeurd. Ik mocht namens de SGP inbreng leveren over een motie hierover, die dankzij mijn bijdrage flink is veranderd. Daarnaast heb ik met ambtenaren om tafel gezeten om de uitwerking van die motie concreet vorm te geven. We organiseerden pizza-gesprekken. Alle jongeren tussen twaalf en achttien jaar hebben een uitnodiging gehad. Je moet het laagdrempelig houden. Er zijn veertig jongeren langsgekomen met ideeën. Die proberen we ook echt te realiseren. Er is een enthousiaste groep jongeren overgebleven die ook op lange termijn wat wil betekenen in de lokale politiek.’
Tom voerde zelf campagne voor muziekonderwijs. Wat is daarmee gebeurd? ‘Het is natuurlijk niet zo dat je alles binnen een jaar kunt bereiken’, zegt Tom: ‘wij willen een structurele oplossing. Wij hebben een motie ingediend om een integrale afweging van alle subsidies te maken en ze opnieuw te verdelen. Daar moet een plan voor komen. Daar was unanieme steun voor. De wethouder heeft inmiddels toegezegd, na mijn aandringen, dat het muziekonderwijs meegenomen gaat worden in de uitwerking. Het leuke is dat dat zonder meerderheid is gelukt. Het stond niet in de stukken maar er ligt nu wel een toezegging.’
Deze week op ThePostOnline: vijf raadsleden over de vraag wat ze in het eerste jaar van hun raadslidmaatschap hebben bereikt. Deze serie is een vervolg op de serie van vorig jaar. In 2020 volgt deel 3.
