Iedereen heeft ideeën over politiek, maar hoe maak je die ideeën waar? Vorig jaar ging Nederland naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Duizenden nieuwe raadsleden proberen sindsdien hun politieke ideeën werkelijkheid te laten worden. Hoe doen ze dat en hoe succesvol zijn ze daarin? Chris Aalberts gaat deze vier jaar met vijf raadsleden in gesprek over hun werk. Vorig jaar sprak hij ze voor het eerst. Dit jaar gaat hij terug: wat hebben de nieuwkomers in de lokale politiek het eerste jaar gedaan? Wat hebben ze bereikt?
In deze aflevering: Tom van Sprang, raadslid voor Samenwerking’95 in de gemeente Haaren, tussen Den Bosch en Tilburg. Hij werd als lokale beroemdheid vorig jaar met voorkeursstemmen gekozen. Tom wilde jong bloed in de door ouderen gedomineerde gemeenteraad en wilde zich gaan inzetten voor de vier dorpen in de gemeente. In 2021 wordt de gemeente opgedeeld en gaan de vier dorpen elk naar een andere buurgemeente, waarmee de gemeente ophoudt te bestaan. Voordat het zover is, wilde Tom nieuwe gemeenschapshuizen realiseren. Hoe staat het daar nu mee?
Tom heeft in zijn eerste jaar ontdekt dat je te maken krijgt met de erfenis van het verleden. Tom: ‘We zijn een oppositiepartij. Tot 2018 hebben we acht jaar in de coalitie gezeten. De huidige coalitiepartijen zaten acht jaar in de oppositie. Dat draag je toch mee. Zonder dat we het onderwerp kennen weten we al hoe de discussie loopt. Wat me het meest is opgevallen is dat coalitiepartijen niet één kritische vraag aan het college willen stellen. Zo slaat het debat best wel dood. Bij ons vertellen coalitiepartijen alleen maar hoe geweldig alles is.’
Er is geen ruimte voor echt debat, vindt Tom: ‘Zonder debat kun je de gemeenteraad even goed opheffen. Dan komt er elke vier jaar een coalitieakkoord en dan vertrouwen we er maar op dat het goed gaat. Het idee van een gemeenteraad is dat je elkaar spiegelt en bevraagt. Gaan we de goede kant op? Wordt het geld goed besteed en worden de juiste keuzes gemaakt?’ Als ik met mijn bijdrage kom, begint een coalitiepartij zichtbaar te zuchten en krijg ik van de wethouder terug dat het zo opvallend is dat ik zo negatief ben. Later heeft hij wel excuses gemaakt.’
Tom denkt dat het ook aan de situatie van de gemeente ligt. Omdat die wordt opgeheven is er letterlijk geen behoefte meer aan een visie: ‘daar wordt ook naarstig gebruik van gemaakt.’ Het gaat erom dat de dorpen zo goed mogelijk worden overgedragen aan de buurgemeenten en verder probeert men alles te houden zoals het is. De gemeenteraad heeft ondertussen steeds minder te zeggen.
Tom: ‘De agenda’s zijn heel dun. We beslissen vooral over gemeenschappelijke regelingen [beleid dat wordt uitgevoerd samen met andere gemeenten, dus waar die gemeenten gezamenlijk over beslissen, CA]. Dat zijn negen van de tien keer hamerstukken. Dat is ook zo bij de herindeling: dat is een proces met vaste processtappen. Eerst kwam er een herindelingsontwerp, toen een herindelingsadvies en dat moet dan goedgekeurd worden. Alle gemeenten hebben dan overleg gehad. Het advies van de kerngroep ligt er na allerlei inspreekmomenten. Dat gaat over waar de grenzen tussen de nieuwe gemeenten komen te liggen. In de gemeenteraad is dat een hamerstuk omdat die discussie al in andere organen is gevoerd.’
Tom denkt dat er in een jaar tijd eigenlijk weinig is bereikt. Naast de lopende ambtelijke processen gebeurde er niets: ‘men ging voor een oplossing voor drie gemeenschapshuizen in drie dorpen. Iedereen wilde dit, maar er is geen regie en controle. We hebben herhaaldelijk gevraagd om een plan van aanpak voor het gemeenschapshuis in het dorp Haaren. De laatste vergadering zou er een kostenoverzicht komen. Vier miljoen moest verdeeld worden voor drie huizen. In de laatste vergadering werd opeens gezegd: we hebben de vier miljoen in drie stukken gehakt. Dat was het.’
Tom voelt zich een schreeuwende in de woestijn: ‘wat is de basis van dit plan? Kunnen we de huizen hiermee realiseren? Er komt geen antwoord.’ Het antwoord lijkt te zijn dat het niet kan: ‘Er zijn wel plannen van de stichtingsbesturen van deze huizen. Die hebben elk een plan van vier miljoen gemaakt. Dat is dus te duur. Er zijn gewoon helemaal geen goede kaders gegeven, maar als ik dat zeg, krijg ik te horen dat ik te kritisch ben.’
In Haaren heeft iedereen over deze huizen gepraat behalve de gemeenteraad. Tom: ‘het mantra is altijd: we zijn in onderhandeling met de buurgemeenten, dus daar kunnen we nu niets over zeggen. Het gaat bijvoorbeeld over wat de gemeente Oisterwijk vindt van de invulling van het gemeenschapshuis in Haaren [dit dorp wordt begin 2021 toegevoegd aan Oisterwijk, CA]. Wat voor soort activiteiten gaan daar plaatsvinden? Komt er een zaal voor 400 bezoekers? Als Haaren zo’n grote investering gaat doen, mag het college van Oisterwijk meepraten.’
Tom vindt het frustrerend: ‘misschien was ik te idealistisch maar we hebben weinig bereikt. Er wordt gezegd dat de gemeente geen capaciteit heeft. Het dorpsplein in Haaren wordt gerenoveerd. Daar staan het gemeentehuis, de kerk en het gemeenschapshuis. De renovatie kost een miljoen, maar het gemeentehuis staat straks leeg, de kerk loopt leeg en het gemeenschapshuis moet vervangen worden. We hebben daarom gevraagd om een visie. Dat voorstel is weggestemd. Dan zegt men: we hebben geen tijd, geen capaciteit en de ambtenaren lopen weg.’
Ondertussen maakte Tom wel promotie: hij is fractievoorzitter geworden voor de laatste anderhalf jaar dat de gemeente bestaat. ‘Onze partij wordt gelijk met de gemeente opgeheven. De verkiezingen zijn door de herindeling al in november 2020. Ik ben nu in gesprek met partijen in Oisterwijk. Ik ga me aansluiten bij een lokale partij. In Oisterwijk zitten veel jonge mensen in de raad en ze werken met een andere vergaderstructuur. Dat is een omgeving waar ik me misschien meer thuis voel. Er worden in Haaren dingen uitgevochten van voor mijn tijd en daar kan ik gewoon niks mee.’
Deze week op ThePostOnline: vijf raadsleden over de vraag wat ze in het eerste jaar van hun raadslidmaatschap hebben bereikt. Deze serie is een vervolg op de serie van vorig jaar. In 2020 volgt deel 3.
