De door de aanhangers van een democratischer parlementair stelsel bijna heiligverklaarde commissie-Remkes gaf in december 2018 een duidelijke set aan maatregelen om onze democratie te versterken. In het eindrapport Lage Drempels, hoge dijken werd onder andere de aanbeveling gedaan om een aanpassing van ons kiesstelsel, het correctief bindend referendum en een gekozen formateur te realiseren. Maatregelen waarop volgens mij een groot deel van Nederland zit te wachten, maar tot op heden ten dage geen vaart mee wordt gemaakt. Hoe anders is dat met het paradepaardje van het Ministerie van Binnenlandse Zaken: het Jongerenparlement. Het lijkt er desalniettemin op dat ook dit initiatief geen lang leven beschoren zal zijn.
De Staatscommissie parlementair stelsel geeft in het rapport aan dat het wenselijk is om in de toekomst een besluitvormend orgaan tot stand te laten komen waarin specifieke groepen van zich kunnen laten horen die op dit moment minder duidelijk hun inbreng geven op het proces van politieke besluitvorming. Als men deze inbreng zou kunnen intensiveren en verduidelijken dan kan er meer draagvlak en legitimiteit voor beslissingen worden georganiseerd. In de praktijk komt dit er op neer dat er een jongerenparlement moet komen om de stem van deze ondervertegenwoordigde groep luider te laten klinken in Den Haag. De waarschuwing die de Staatscommissie meegeeft is dat er vooral hoger opgeleide jongeren hun intrede zullen gaan doen bij dit soort initiatieven. Ik zou het graag een tikkeltje breder willen stellen: niet enkel zal het jongerenparlement enkel hoger opgeleiden jongeren trekken, maar ook voornamelijk jongeren van een specifieke politieke stroming. U kunt vast raden welke.
Dertien jongerenambassadeurs zijn in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken aan de slag gegaan om een opzet te maken voor het nieuw te vormen parlement. Zij hebben in juni onder leiding van een aantal begeleiders van een ‘Public Affairs Academie’ (hoeveel zou dat kosten?) een advies geschreven voor het ministerie over het aankomende jongerenparlement. Ik wil hier niets afdoen aan het feit dat deze jongeren zich willen inzetten en zij hier voor een pluim verdienen, maar de realiteit is natuurlijk dat deze jongerenambassadeurs niet gekozen zijn en toch een relatief belangrijk advies hebben geschreven voor het ministerie. In het advies worden een aantal zorgelijke suggesties gegeven die er voor zullen zorgen dat het jongerenparlement geen enkele slagkracht zal hebben.
Allereerst wordt er in het advies gesteld dat de werving moet worden gedaan door middel van ‘nieuwe media’ (Twitter, Facebook, Instagram etc.), scholen, jongerenorganisaties en een landelijke campagne. Deze jongeren zouden een soort sollicitatie kunnen doen door een ‘creatieve motivatie’ (brief, poster en vlog) en zouden moeten worden beoordeeld door een commissie bestaande uit (ongekozen) jongerenambassadeurs, jongeren van jongerenorganisaties (zijn deze jongerenorganisaties een juiste afspiegeling?) en Kamerleden. Het is absoluut ongekend dat een orgaan dat beoogt representatief te zijn voor de Nederlandse jongeren mogelijk haar leden zal kiezen door een procedure waarbij het vooral belangrijk is dat je kunt flikfooien met een vlog of een mooie post op Instagram kan maken. Om als jongerenparlement serieus genomen te worden door haar Grote Broer (De Tweede Kamer) en de bevolking moet er sprake zijn van een overduidelijk democratisch mandaat gegeven door de Nederlandse jongeren. De enige manier waarop dit kan worden gedaan is het organiseren van verkiezingen door het ministerie onder jongeren zodat zij zelf hun vertegenwoordigers kunnen kiezen.
Ten tweede wordt er gesteld dat de diversiteit hoog in het vaandel moet staan bij het jongerenparlement, want er moet namelijk gekeken worden naar ‘regio, geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en achtergrond’. De vraag die al snel opborrelt, is waarom dit überhaupt van belang is om op voorhand naar te kijken en als streven op te nemen in het advies. Zou dit niet iets zijn waar de jongeren (die hun volksvertegenwoordigers kiezen) zelf over zouden moeten oordelen? Ironisch genoeg wordt er in het advies een vaststaand aantal onderwerpen (Innovatie, Welzijn, Klimaat, Onderwijs, Samenleving, Internationaal, Wonen & Werk; welke mist u?) waarover gesproken mag worden. Kunt u mij aangeven hoe inclusief en divers dat precies is? Op deze manier lijkt het er sterk op dat dit de zoveelste jonge diversiteitsclub moet worden waarbij het praten belangrijker is dan iets zeggen. Het zal u waarschijnlijk niet verbazen.
Ook de rol van de ministeries blijven onduidelijk bij dit soort initiatieven om jongeren politiek te laten participeren. Eerder zagen we al dat het ministerie van Buitenlandse Zaken in samenwerking met De Nationale Jeugdraad (NJR) een zoektocht startten naar de Nederlandse Greta Thunberg. In mijn opiniestuk focuste ik mij voornamelijk op de NJR, maar men kan zich beter afvragen in hoeverre het ministerie de samenwerking moet opzoeken met dit soort onafhankelijke (?) organisaties om jongeren te bereiken met een bepaald soort mening. Hetzelfde geldt voor de ontwikkeling van het jongerenparlement waarbij het ministerie van Binnenlandse Zaken een duidelijke rol speelt bij het opzetten van onafhankelijk vertegenwoordigend orgaan en uiteindelijk zal bepalen hoe dit eruit zal komen te zien.
Als het advies van de jongerenambassadeurs de komende weken door het ministerie wordt overgenomen zal dit betekenen dat er wederom honderdduizenden euro’s aan subsidies worden verstrekt om een praatclub met een democratisch deficit draaiende te houden. Mijn advies aan minister Ollongren is duidelijk: zorg voor een sterk jongerenparlement dat rust op een duidelijk mandaat vanuit de samenleving waar inhoudelijk en representatief kan worden gesproken over alle grote uitdagingen van de toekomst. Kajsa, maak niet de verkeerde keuze en organiseer democratische jongerenverkiezingen!
