Als je als politicus of bestuurder een boodschap brengt kun je kiezen tussen vertellen of juist verbergen. In de afgelopen weken kwamen er drie mooie voorbeelden voorbij van vertellen en verbergen. De rol van de pers is het om in dat tonen en verbergen de grotere boodschap te zien en te laten zien. Dat vraagt echter wel wat van het publiek. Die is meer gebaat bij een oprechte en heldere boodschap. Laat ik eens beginnen met het boerenprotest van 1 oktober. Dat was een groot succes. Het Malieveld stond vol. Je zag de politici dan ook allemaal steun uitspreken voor de boeren, onafhankelijk van hun stemgedrag of eerdere positie, of zelfs vertellen dat de harde aanpak van boeren juist steun betekende. Een beetje zoals ouders hun kinderen verantwoordelijkheid bijbrengen middels sancties.
De verantwoordelijk minister is Carola Schouten, de minister van Landbouw. Zij vertelde het volgende: ‘Zolang ik minister van Landbouw ben, komt er geen halvering van de veestapel. En iedereen die wil blijven boeren, moet daar de ruimte voor krijgen!’ Segers, de fractieleider van haar partij ChristenUnie zei daarover: “Een heel helder statement”.
Nou, dat is het dus niet, van beide kanten niet. Zelfs als de minister nu het beleid in werking zet om de veestapel te halveren is haar termijn als minister voorbij voordat de veestapel daadwerkelijk gehalveerd is. Dit is een taalkundig correcte maar lege belofte van haar. En die ‘ruimte voor boeren’, als ze het fysiek bedoelt zal ze iets aan de bevolkingsdruk moeten doen en als ze het figuurlijk bedoelt is onduidelijk wat dat dan betekent. Heel slim is die tweede zin ook alleen een oproep, geen belofte, maar is onduidelijk aan wie dan.
Nog belangrijker is dat niet de minister maar de Tweede Kamer de wetgevende macht is. Niet Schouten maar Segers is aan zet. En die heeft gewoon, met zijn fractie, tegen een motie van Forum voor Democratie tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen gestemd om het stikstofbeleid zoveel mogelijk bij de boeren weg te houden. Segers heeft nu een conflict met de minister als hij het met haar eens zou zijn, maar ook dat zegt hij, heel slim, niet. Als ik een boer was zou ik hier niet op vertrouwen want ze hadden beide ook duidelijk kunnen zijn: “Ik treed af als de Tweede Kamer me dwingt uitvoering te geven aan halvering van de veestapel” en “We laten het kabinet vallen als de Tweede Kamer de minister dwingt de veestapel te halveren”, dat zouden heldere statements geweest zijn.
Op 28 september gaf minister Kaag een lezing over tolerantie. De minister gaf aan waar tolerantie eindigt door middel van drie voorbeelden. Turken die hun Turk-zijn vieren door wegen te blokkeren en met Turkse vlaggen te zwaaien in hun enthousiasme over de Turkse leider in Turkije is niet meer dan ‘verontrustend’, maar wel tolerant. De minister noemt deze Turken overigens ‘Nederlanders’ wat het voorbeeld niet helderder maakt. Het tweede voorbeeld is een man die met zijn vrouw meegaat naar de dokter , haar verbiedt de dokter een hand te geven en haar niets laat zeggen. Dat is ‘ongemakkelijk’ maar valt nog binnen de definitie van tolerantie. Als dokter zou ik daar professioneel en persoonlijk wel een andere mening over hebben, en als echtgenote ook, maar het voorbeeld is helder. Dan het derde voorbeeld: salafistische moskeescholen zijn voldoende tolerant, met uitzondering van een eventueel stukje in het lesprogramma. Dat ongelovigen de doodstraf verdienen, dat gaat over de grens.
Een opmerkelijke lezing waarvan we veel kunnen leren. Een heel scala aan daadwerkelijke problemen wordt genoemd, er is een historische context, hier wordt de lezer een echt beeld geschetst. Prima, hoewel ik er persoonlijk niet gelukkig van wordt want de enige oproep is dat politici de ‘populistische wolven in het bos’ weerwoord moeten bieden. De pers laat het hier een beetje afweten. De pers zag er voornamelijk een aanval in op een eerder verhaal van Hoekstra (CDA) dat door diezelfde pers was geïnterpreteerd als kritisch over migratie. Hoewel niet helemaal helder, want wat gaat de minister nu doen met haar analyse en wat betekent dat voor de introductie van nieuwe wetgeving, is dit toch al een heel stuk beter als boodschap waar je wat mee kunt, dan het statement van minister Schouten.
Als derde een interview met Klaas Knot, de president van de Nederlandsche Bank, DNB, in de Telegraaf op 23 september. Belangrijker dan zijn functie bij DNB is dat Klaas Knot ook namens Nederland in het bestuur van de Europese Centrale Bank, ECB, zit. Daar worden de echte besluiten genomen voor DNB omdat we met zijn allen in de euro zitten. Klaas Knot is goudeerlijk in zijn motieven, insteek en zijn persoonlijke overtuigingen in die laatste functie, ook waar deze strijdig is met zijn functie bij DNB.
Een aantal citaten. Vertegenwoordigt hij Nederland? “Overwegingen of het ene land er beter vanaf komt dan het andere spelen voor mij geen rol.” Op de vraag waarom Nederland blij moet zijn met de euro terwijl de pensioenen in elkaar donderen door de negatieve rente, zegt hij: “Nederland profiteert als geen ander van de interne markt en die zou er niet zijn zonder de euro.” Dit is aantoonbare onzin. De juridische constructie van een interne markt is onafhankelijk van de gehanteerde munt. Negentien van 28 landen in de EU hanteren de euro, en dan zit bijvoorbeeld Zwitserland ook nog in de interne markt. Opvallend dat de interviewer er niet op doorvraagt waar die blinde liefde voor de euro vandaan komt. En waarom krijgt Nederland nooit zijn zin? “De pensioenen bijvoorbeeld. Daarin is het Nederlandse model anders dan in de rest van Europa. Dan kun je niet verwachten dat Europese instellingen hun beleid daarop aanpassen”. Ook dat is een opvallende uitspraak omdat Brussel beloofd heeft er wel rekening mee te houden. Het Verdrag van Lissabon gaat zelfs uitgebreid in op de manier waarop de nationale belangen meegewogen worden. Dit lijkt me de kern van het hele interview. Hoe dan ook, dit interview is helder.
Meneer Knot is zo totaal een ambtenaar dat hij zich weer als politicus gedraagt. Maar dankzij zijn heldere boodschap kon er geanalyseerd worden en gereageerd. En zo hoort het.
