Nuances zijn er voor muggenzifters. In de maatschappijen waarin we nu leven praten we binair. Iets is zwart, of iets is wit. Iets is krom, of iets is recht. Enfin, een gepolariseerde samenleving, quoi.
Zo vergaat het ook criticasters. Want ergens kritiek op hebben wordt niet langer beschouwd als een noodzakelijk iets, waaruit nieuwe inzichten kunnen voortvloeien. Neen, da’s veel te ingewikkeld. In een gepolariseerde maatschappij, vol ‘witte’ en ‘zwarte’ mensen, worden critici weggezet als ‘haters’. Het wemelt dan ook van de ‘haters’. In de Angelsaksische muziekwereld weergalmt de term ‘haters’ al enkele jaren door de luidsprekers. Kort nadien werd de ‘hater’-terminologie overgenomen door de rest van de wereld. Zangers of zangeressen wier muziek niet gepruimd wordt door iedereen op de wereldbol, verbeteraars van de wereld, of wie dan ook, ‘rekenen’ op hun Instagram- en/of Twitteraccount ‘af’ met hun ‘haters’.
*
Naast het statuut van simpele ‘hater’ kan je gepromoveerd worden tot ‘playa hater’. In dat geval heb je het in je kritiek gemunt op iemand die ‘iets maakt’. Dat ‘iets’ dat ‘gemaakt’ wordt betreft vaak muziek, maar het kan evengoed een theaterstuk zijn. In tijden die ver achter ons liggen waren muzikanten en acteurs (of enige andere ‘makers’) al eens onderworpen aan de willekeur van critici. Je kon de hemel ingeprezen worden, of de grond ingeboord, of je (creatie) kon worden beschouwd als het toppunt van middelmatigheid. Dat resulteerde al eens in een bitse (woorden)strijd, waarbij de geviseerde en de criticus elkaar middels (geschreven) pamfletten een pandoering gaven. Denk bijvoorbeeld aan het overbekende Contra Pelagium van Augustinus, of aan de ‘compromisloze houding tegenover de huidige literatuur’, die W.F. Hermans bepleitte.
Niks van dat alles nu. Je bent een medestander of een ‘hater’. Dat bekt overigens veel makkelijker op Instagram. #playahater absorbeert iets sneller dan #deCausaDeicontraPelagiumetdeVirtuteCausarum. In een tijdperk waarin buzzwords, slogans en hashtags de maat der dingen aangeven is eenvoudigweg geen plaats voor nuances of (al dan niet gefundeerde) kritiek. Dergelijke haarkloverijen mochten dan al een geliefde bezigheid geweest zijn voor de Anciens, de Modernes verteren zulks niet meer.
*
Je komt, om een voorbeeld te geven, niet zomaar weg met het uiten van kritiek op bepaalde uitspraken van Freek de Jonge. Mochten we in het jaar 336 n.C. leven, of in 1958, dan had je eventueel kunnen stellen dat ‘De heer Freek de Jonge opgroeide in een tijdgeest waarin cultureel relativisme en egalitarisme als belangrijke invloeden golden en dat hij derhalve enige blinde vlekken heeft wat betreft…’ Enzovoort, enzovoort.
Tututututut! Indien je zoiets wenst te doen, dan prijkt je foto, voorzien van #hater op ‘Insta’. En ben je écht hardleers en uit je bedenkingen bij een theatervoorstelling van Freek, dan upgrade je je hater-status en wordt je foto op ‘Insta’ voorzien van het meer diepzinnige #playahater. Zo, daar heb je niet van terug!
*
Ziedaar de moderne samenleving. Waarin critici ‘haters’ zijn. Waarin het discours werd en wordt aangepast aan de binaire orde der hashtag-zombies en Twitter-soldaten. Waarin islamofobie, witte mannen, klimaatontkenners, neocons, illuminati, zionisten, alfamannen, betamannen, genderfluïden en andere mensentypes de dienst uitmaken. Geen nuanceringen alstublieft! En indien die zich tóch manifesteren, worden ze als irritante stofdeeltjes op een hoopje geveegd en via de trechter van de newspeak onder de noemer van een hippe hashtag gegoten. De simplificatie van de samenleving in actie.
In een wereld waarin mensen niet zomaar van een stempel mogen worden voorzien, waarin diversiteit realiteit is en waarin kleurenblindheid wordt gepropageerd, heerst in fine eenzelfde soort opdeling in Goed en Slecht als in die verfoeide wereld waarin God de plak zwaaide. Alleen werd het begrip ‘moraal’ gaandeweg onderworpen aan een herziening. Niet langer vormen in steen gebeitelde en eeuwen geleden op perkament geschreven voorschriften er de basis van. Neen, de hedendaagse pausen, bisschoppen en priesters bedienen zich à la carte van de onbegrensde mogelijkheden die het wereldwijde web hun biedt. Mediabonzen, popsterren, televisieacteurs hashtaggen naar hartenlust hun in één woord gecomprimeerde Tien Geboden. Aan alle ‘volgers’ om dier hashtag gestand te doen!
*
O, en dat de media het buzzword-cirus maar al te graag overnemen wekt weinig verbazing. Wil je meetellen, dan moet je ‘mee zijn’. Wee diegene die zich bezondigt aan ‘old fashioned shit’ (#altright)! Hip, trendy, snel, flashy, ongenuanceerd-verkocht-als-diepzinnig, blingbling: dát is de benzine die hedendaagse samenlevingen doet draaien. En voor het geval u zou willen zeggen: ‘Maar wat dan met die genderfluïditeit en de drang om bijvoorbeeld bepaalde stoornissen zoals autisme binnen een spectrum te beschouwen? Getuigt dát dan niet van gevoel voor nuance?’
Ogenschijnlijk wel. ’t Is te zeggen: bij een eerste oogopslag en voor de schijn. Want zoals de pot de ketel verwijt zwart te zien, zo verwijt de propagandist van genderneutrale toiletten zijn critici empathie (#noempathy). En hoewel de wereld op die manier vierkant draait is daarmee de cirkel rond. Want zo komen we weer bij het begin, namelijk de neiging van de homo modernicus om het een te propageren, maar het ander te belijden. Concreet gesteld: de ‘genderneutrale toiletten-activist’ propageert ruimdenkendheid, maar belijdt in de praktijk uniformiteit in denken. Zijn critici noemt hij niet langer ‘zondaars’, maar ‘haters’. Apostelen heten niet langer Paulus, maar wel Freek, Robbe, of Yentl.
En de wereld? Die draaide door.
