Waar je niet dagelijks bij stilstaat, is dat het derde kabinet Rutte doorgaat voor een rechts, dan wel centrumrechts kabinet, maar in wezen alleen maar links beleid heeft. Wat is er nou rechts aan RutteDrie? De samenstelling van de coalitie zegt niets. Regeringspartij D66 is weliswaar een favoriete partij van de werkgeverslobby, maar uitgesproken links als het om klimaat, milieu, migratie en Europa gaat (even aangenomen dat ‘Europa’ links is, maar dat wordt tegenwoordig begrijpelijkerwijs wel vaak zo gezien). En D66 krijgt in RutteDrie bijna altijd zijn zin.
Zo komt de ambitie van het kabinet om klimaatkoploper van Europa – en dus van de wereld – te zijn rechtstreeks uit het verkiezingsprogramma van D66. Als het om het klimaat en aanverwanten gaat is D66 doodsbenauwd dat ze het moeten afleggen tegen GroenLinks, dat zich laat influisteren door Greenpeace en (vooral) door Milieudefensie. Milieudefensie is een van de machtigste actiegroepen van dit tijdsgewricht (en goeddeels betaald door de staat, ook dat nog).
Milieudefensie slaagde er in om aardgas een slechte naam te bezorgen door te doen alsof de aardbevingen in Groningen iets met het klimaat van doen hebben. Dat is inderdaad in de breinen van veel politici gaan zitten, zodat RutteDrie samen met de linkse partijen besloot om in Nederland – als enige land ter wereld – het gasverbod voor woningen in te voeren: eerst voor nieuwbouw, maar ook al snel voor bestaande woningen.
Toen publicist Paul Scheffer dit voorjaar aan de fractie van een regeringspartij vroeg waarom wij dat gasverbod hebben terwijl de buurlanden juist aan het gas gaan ‘kon of wilde’ niemand daar een antwoord op geven.
Het idee voor een Klimaatwet, die achtereenvolgende Nederlandse regeringen bindt aan de doelstelling om Nederland in 2050 ‘klimaatneutraal’ te laten zijn, komt ook uit de koker van Milieudefensie. Diederik Samsom van de PvdA en Jesse Klaver van GroenLinks maakten er een wet van en RutteDrie omarmde die wet. Zodat Nederland tot 2050 planmatig – met vijfjarenplannen en jaarlijkse evaluaties – aan de Klimaatwet van Milieudefensie vast zit.
Daar kunnen ze bij de VVD en het CDA nog wel eens luchtig over doen, onder het motto dat nieuwe kabinetten nieuwe wetten kunnen maken. Maar zo makkelijk is dat niet meer. De Urgenda-zaak heeft laten zien dat als kabinetten wetten, verdragen en toezeggingen niet nakomen de rechter ze daar alsnog toe kan dwingen. Milieudefensie krijgt zijn zin in de Kamer en als het kabinet er niet naar handelt loopt Urgenda – of wie dan ook – gewoon naar de rechter om het kabinet alsnog de koers van Milieudefensie te laten volgen.
En dus hoeft Jesse Klaver helemaal niet in het kabinet te zitten om de lakens uit te delen. Want zoals de eerste kabinetten-Rutte rechts heetten te zijn omdat ze omwille van ‘Brussel’ zuinig waren (wat rechts heet te zijn) maar ook de lasten verzwaarden (wat links is), zo richt het derde kabinet-Rutte zich verregaand op ‘Parijs’, oftewel op het klimaat.
Daar wil Rutte koploper mee zijn, omdat Milieudefensie het wil, GroenLinks het dus wil, D66 het daarom wil en VVD en CDA het maar hebben omarmd omdat er in die partijen ook altijd wel klimaatkoplopers rondlopen. Of anders wel ondernemers (installateurs, windmolenbouwers) die een graantje mee willen pikken. En zo is RutteDrie een gewoon links kabinet, misschien wel het meest linkse dat we ooit in Nederland hebben gehad.
Het Pfas-probleem ontstond door een veel te scherpe milieunorm, die jarenlang was omzeild. Na maandenlang gesoebat bleek de norm met een pennenstreek versoepeld te kunnen worden. Waarop de verantwoordelijke minister, Stientje van Veldhoven van D66, luttele weken later naar Brussel afreisde om als vanouds te pleiten voor scherpere pfas-normen!
Dit jaar is de collectieve lastendruk in Nederland hoger dan die in een kwart eeuw is geweest: bijna veertig procent van de nationale productie gaat naar de collectieve sector. Het kabinet heeft besloten tot de kostbaarste miljardenoperatie – het gasverbod – uit de Nederlandse geschiedenis, die burgers verder op kosten jaagt. Wat is daar rechts aan? Dat is twee keer links.
De eerste kabinetten-Rutte voerden, met de PvdA ook, rechtse bezuinigingen op de gezondheidszorg door, die onder het derde kabinet-Rutte weer links worden teruggedraaid. Nederland had een kwart eeuw lang de ‘rechtse’ Zalm-norm voor het begrotingsbeleid, maar daar zag RutteDrie in 2019 als eerste van af.
RutteDrie kondigde in 2019 een ‘investeringsfonds’ van tientallen miljarden aan: geld waarvan niemand weet waar het aan uitgegeven moet worden, maar dat geleend wordt omdat, zo heet het, geld nu toch niets kost. Zo bont maakte zelfs het linkse kabinet-Den Uyl (1972-1977) het niet. Dat kabinet begon weliswaar grootscheeps aardgasgeld uit te geven en het begrotingstekort op te jagen. Maar RutteDrie begint geld te lenen en zo de staatsschuld te verhogen zonder noodzaak en slechts omdat de rente laag staat. En dat precies op het moment dat de laatste aardgasgelden opdrogen.
RutteDrie is ook een links kabinet, omdat het de bevolking in dit relatief dichtbevolkte land laat groeien door immigratie. Dat zou rechts kunnen heten, omdat bevolkingsgroei slecht is voor klimaat, natuur en milieu. Maar immigratie wordt meestal toch als links beschouwd omdat het rechts wordt gevonden als je zegt dat het misschien wel wat minder kan.
Ook in dat opzicht krijgen GroenLinks en D66 dus volledig hun zin. Dat zijn de partijen die het meest enthousiast worden van onbelemmerde immigratie. Ze worden door RutteDrie volledig bediend. Ten overvloede besloot RutteDrie in januari 2019 na een draai van het CDA en tot vreugde van D66 en ChristenUnie ook nog tot een kinderpardon, waardoor illegaal in Nederland verblijvende kinderen (en hun ouders) toch in het land mogen blijven.
En waar de eerste kabinetten-Rutte de AOW-leeftijd heel rechts naar internationale recordhoogten opjoegen, daar bevroor het linkse kabinet RutteDrie die AOW-leeftijd juist. Daar is best wat voor te zeggen, maar een rechtse maatregel is het niet.
RutteDrie is ook een erg links kabinet, omdat het een Randstedelijk kabinet is. Geen wonder dat de trekkers en de bouwkranen en andere demonstranten juist van verre komen. Het beleid van RutteDrie is beleid dat het goed doet in de universiteitssteden, waar D66 en GroenLinks de lakens uitdelen.
Het is beleid dat slecht valt in ‘de provincie’ waar mensen vaker met hun handen werken en zich gedwarsboomd voelen door invloedrijke activisten, die leven van belastinggeld of van de Postcodeloterij. Alles wat uit de steden van de Randstad komt – tot aan anti-Zwarte Piet toe – wordt uitgestrooid over het land, ook als dat nergens breed gedragen wordt. En RutteDrie werkt daar steevast aan mee. RutteDrie is een links Randstad-kabinet.
Geen wonder dat Jesse Klaver geen oppositie voert tegen RutteDrie. Waarom zou hij ook? Maar waarom doen VVD, CDA en ChristenUnie daar aan mee? Bij de ChristenUnie is dat wel duidelijk: al een halve eeuw slaan gereformeerden, hun dominees als eerste, op enig moment linksaf. Al tien jaar geleden, onder het laatste kabinet-Balkenende, stemde de ChristenUnie steevast mee met collega-regeringspartij PvdA.
Bij de VVD is het ook wel duidelijk. De VVD is onder Mark Rutte een ruggengraatloze partij geworden, die met alle winden meewaait als er maar geregeerd kan worden. Vandaar dat Jesse Klaver de lakens kan uitdelen zonder mee te regeren.
De positie van het CDA is nog het moeilijkst te duiden. Bij het CDA hopen ze dat hun kandidaten Wopke Hoekstra of Hugo de Jonge als lijsttrekker de verkiezingen kunnen winnen als het land Rutte-moe is geworden. Maar is het CDA van Hoekstra of De Jonge wel een alternatief voor Rutte?
Wat is het CDA eigenlijk? Wat onderscheidt het CDA van de andere partijen waar Rutte al weer bijna tien jaar mee regeert? Misschien denkt het CDA door net als Rutte een tactische kameleon-rol te spelen er een ereplaats op het pluche binnen bereik komt. Maar waarom zou de kiezer op het CDA stemmen als die kiezer met Hoekstra of De Jonge ook gewoon Jesse Klaver er gratis bij krijgt?
Pim van Galen interviewde mij bij wijze van Eindejaarsgesprek voor Café Weltschmerz. Het gesprek duurt 52 volle minuten. Kijken! In het nieuwe jaar gaan we verder. Deze column verscheen eerder op Wynia’s Week.
