De Nederlandse politiek zit muurvast, de getalsverhouding tussen links en rechts is nog steeds dezelfde als twee jaar geleden. Ondanks dramatische ontwikkelingen als klimaatbeleid, toenemende immigratie en radicalisering van de EU verroert de kiezer zich nauwelijks. Ook demonstrerende boeren, leraren en verpleegkundigen veranderen daar niets aan. Enkel bínnen de twee politieke blokken vinden er verschuivingen plaats: tussen PVV en FvD op rechts en tussen PvdA, D66 en GroenLinks op links.
Er is politieke vernieuwing vereist om de zaak in beweging te brengen. Forum voor Democratie laat daarvoor een eerste aanzet zien op rechts met een democratischer gezindheid (referendum) dan waarover Oud Rechts en Oud Links beschikken. Die laatste is meer een liefhebber van cultureel-linkse ngo’s, die niet zoveel ophebben met democratie. Het one man, one vote is op links vervangen door one donateur, one vote en de miljardair Soros, die vindt dat je politieke invloed moet kunnen kópen, is op een voetstuk gezet.
Maar Nieuw Rechts is een kopie van Oud Rechts als het om sociaaleconomische onderwerpen gaat. Wilders liet daags na verkiezingen de eis vallen om de AOW-leeftijd op 65 te houden en klampt zich bovendien hartstochtelijk vast aan de hypotheekrenteaftrek, waar de armste helft van Nederland niets aan heeft en die elk jaar meer dan 10 miljard euro kost; zonder dat daarmee een probleem wordt opgelost: subsidie op bakstenen zorgt alleen maar voor te hoge huizenprijzen.
Het politieke landschap weergegeven aan de hand van een sociaaleconomische en een culturele as.
Sociaaleconomisch rechts wordt volop bediend in Nederland en sociaaleconomisch links gaat enkel gepaard met cultureel links. Het huidige links loopt niet meer warm voor sociaaleconomische onderwerpen, zodra het deel uitmaakt van de regering. Het zijn vooral culturele partijen geworden: immigratie, milieu, EU en identiteitspolitiek zijn nu een paar van hun favoriete onderwerpen.
Wat opvalt is dat het derde kwadrant (in de meetkunde telt men vanaf rechtsboven en tegen de klok in) momenteel leeg is: dat deel van het electoraat komt nog niet aan bod in het partijlandschap (in de afbeelding is daar ter illustratie de niet-bestaande partij ML (Modern Links) gepositioneerd). Die kiezers stemden vroeger PvdA maar deze partij heeft twee lijnen in het assenstelsel overschreden door op te schuiven van links naar rechts op de sociaaleconomische as en van rechts naar links op de culturele.
Dat laatste vond plaats omdat links zich na de jaren 70 het (oorspronkelijk rechtse) thema van immigratie heeft eigengemaakt. Een tegengestelde beweging ontstond doordat Nieuw Rechts (PVV en FvD) het linkse referendum-onderwerp heeft omarmd. Massa-immigratie is ideologisch veranderd van een rechts in een links issue, het referendum was eerst links en wordt nu door rechtse partijen bepleit.
VVD en CDA zijn beide van kwadrant IV naar kwadrant I verhuisd (op het gebied van klimaat, immigratie en EU), waardoor daar ruimte ontstond voor PVV en FvD.
Sociaaleconomisch staat Forum rechts van de VVD. Het FvD wil geen volkspartij worden, met een linkervleugel. Het zit niet in het DNA van die partij om zich druk te maken over onderwerpen als armoede en de woningnood in de sociale huursector. Sterker nog, die laatste is ze bereid te vergroten. Ook bij de stemming over jonggehandicaptenwetgeving bleek Baudet (net als Van der Staaij) nog rechtser te zijn dan de VVD.
Opmerkelijk is dat de culturele verlinksing en sociaaleconomische verrechtsing van Nederland nog niet tot partijvernieuwing op links heeft geleid. Nieuwe Wegen heeft er een poging toe ondernomen, maar die sloeg niet aan bij de kiezers – Jacques Monasch leek vooral middenstanders om zich heen verzameld te hebben.
Het motorblok in de politiek (het eerste kwadrant) is oppermachtig en maakt de dienst uit op het Binnenhof. De SP mag niet meedoen (is sociaaleconomisch te links) en GroenLinks zal, zodra ze wel wordt toegelaten tot het hart van bestuurlijk Nederland, sociaaleconomisch naar rechts opschuiven en een kabinet nooit laten vallen op thema’s die van belang zijn voor de onderkant van het inkomensgebouw.
GroenLinks is naar internationale maatstaven gemeten uiterst links, terwijl PVV en FvD, vergeleken met buitenlandse partijen, niet in de categorie ‘extreem’ vallen. Maar ondanks de grote rechtse meerderheid in de Kamer op sociaaleconomisch terrein, valt Nieuw Rechts toch buiten de regeringsboot, omdat immateriële overwegingen zwaarwegender zijn geworden dan geldzaken; niet de koopman maar de dominee deelt momenteel de lakens uit in Den Haag.
Rechtse columnisten leggen zich hier niet bij neer en blijven pleiten voor een coalitie van Nieuw Rechts met oud rechts. Maar daar ligt geen goede analyse aan ten grondslag. De christendemocraten (Van Agt en Lubbers) hebben de grenzen opengezet – met hen kun je de immigratie niet bestrijden – en VVD-kiezers zijn cultureel volgzamer en meegaander dan Nieuw Rechts wil geloven.
Het FvD zal de komende jaren niet in een kabinet terechtkomen want ze heeft daarvoor niet de juiste strategie. Baudet wil nog steeds graag met het establishment (het ‘partijkartel’) samenwerken en is nog niet bereid om VVD en CDA los te laten en te opteren voor een anti-establishment-coalitie. Maar als Forum voor Democratie klimaat- en immigratiebeleid wil terugdringen, zal ze haar machtsbasis moeten vergroten. Salvini begreep in Italië dat hij over links moest regeren (overspeelde vervolgens wel zijn hand door een crisis te forceren), maar Baudet wil nog steeds enkel over rechts.
De conservatieven zouden niet slechts inhoudelijk aan de weg moeten timmeren maar zich ook bezig moeten houden met de machtsvraag; politiek is een combinatie van inhoud en strategie. Cultureel rechts kan geen invloed veroveren zonder de hulp van sociaaleconomisch links. Nieuw Rechts zou er verstandig aan doen het rechts-zijn minder te idealiseren en zich af te vragen hoe ze standpunten waarvoor een meerderheid bestaat in het land, in beleid omgezet kan krijgen. Dit is realiseerbaar door ideologie op het tweede plan te zetten en voor realistisch pragmatisme te gaan.
De stemmen op rechts kon Forum bij de Statenverkiezingen van 2019 zelf wel binnenhalen, voor draagvlak op links kan alleen een coalitiepartner zorgen.
Forum voor Democratie kan landelijk alleen doorbreken door een verbond te sluiten met een moderne linkse partij, die bereid is het geldverslindende migratie- en klimaatbeleid – waar mensen met lagere inkomens niets aan hebben – terug te dringen. In ruil voor steun aan materiële linkse thema’s als armoedebestrijding en volkshuisvesting. Ook als dat à contrecoeur is. Exclusief vasthouden aan de combinatie sociaaleconomisch rechts en cultureel rechts houdt enkel het huidige politieke isolement in stand.
Een minderheidscoalitie van Nieuw Rechts en Modern Links (het tijdperk van meerderheidskabinetten loopt op zijn eind) – bestaande uit deskundige vakministers, zoals Baudet het graag ziet – kan met voorstellen naar de Kamer komen die afwisselend door links (bij materiële onderwerpen) en rechts (als het om immaterieel beleid gaat) aan een meerderheid geholpen kunnen worden.
Daarmee wordt het grootste aantal tevreden kiezers gerealiseerd: zowel onvoldane linkse als rechtse burgers, die zich nu door het politieke establishment genegeerd voelen, worden dan bediend; en beide groepen zijn afzonderlijk niet in staat om politieke invloed te verwerven. Zo’n kabinet bestaat niet uit gelijkgezinden maar uit bewindslieden die door pragmatisch samen te werken voor een democratischer en leefbaarder Nederland kunnen zorgen.
De stemmen van burgers aan de onderkant van de samenleving – al gauw goed voor zo’n twintig Kamerzetels – gaat Forum voor Democratie zelf niet veroveren; zo deze kiezers de gang naar het stembureau al maken. Het is te hopen voor Nieuw Rechts dat er (jonge) mensen zullen opstaan die voor de politieke vernieuwing op links gaan zorgen (zoals de Vijfsterrenbeweging dat deed in Italië), door zo’n moderne linkse partij van de grond te tillen.
