Mark van Wonderen komt op plekken waar toeristen met een wijde boog omheen lopen en evenmin zijn opgenomen in de route van de lokale VVV. Wie zijn foto’s bekijkt merkt dat Nederland helemaal niet zo aangeharkt is als weleens wordt beweerd. Beelden die het tegenovergestelde van bloei tonen, waar de onderkant van de samenleving woont of heeft gewoond, waar criminaliteit sporen heeft achtergelaten. Dichtgetimmerde woningen, bouwval, non-descripte snackbars, unheimische winkelcentra.
Eerder legde hij Chinese restaurants vast, “een verdwijnend Nederlands fenomeen”. Van Wonderen laat in Treurtips oorden zien die zo wanstaltig zijn dat er volgens hem tegelijk een zekere schoonheid van uitgaat. In veel steden heerst de vergane glorie van plekken die ooit de omgeving moesten opfleuren. Gebouwen die in de jaren zestig of zeventig modern oogden maar nu hopeloos gedateerd zijn. En meestal dus in een vergaande staat verkeren omdat er nauwelijks nog naar wordt omgekeken. Soms zijn de kosten voor het afbreken zo hoog dat de gemeente het maar laat zoals het is. Dus meer bouwkundig onkruid en verloedering die zich vaak afspeelt in achterbuurten. Het boek met het uiterlijk van een glossy reisgids bevat tips en weetjes die de journalist fotograaf met veel gevoel voor understatement en droge humor heeft opgeschreven. Neem Lelystad “de heilige graal voor de liefhebber van treurnis”. Of een rondgang langs Limburgse seksboerderijen, een “verdwijnend fenomeen”.
Nogal wat plaatsen grenzen inderdaad aan het onvoorstelbare. In Dordrecht staat op enkele meters van een bushalte een metershoog doodshoofd de voorbijganger aan te staren. Van Wonderen reisde per trein verder richting Rotterdam. “In de herfst van 2019 werd de Hoekse Lijn officieel geopend en dat is erg goed nieuws voor alle liefhebbers van mooie lelijkheid. Deze metrolijn rijdt over een lengte van 43 kilometer helemaal van Hoek van Holland naar Nesselande en rijgt onderweg vele Rotterdamse treurparels aan elkaar. Beter dan Netflix. Maar uitstappen mag natuurlijk altijd, want sommige stations staan in een omgeving om van te watertanden.”
Ook de voormalige mijnstad Heerlen krijgt een eigen hoofdstuk. “Overal verwart en verrast de stad. Lelijke straten worden afgewisseld met gezellige pleinen, mooie architectuur (het Glaspaleis) staat recht tegenover een wanstaltig gedrocht (McDonald’s)”. Toch constateert de fotograaf dat “Heerlen niet langer meer de hel op aarde is die het zo lang was”.
Treurtrips is een alternatieve VVV-gids, een eerbetoon aan de melancholie van het verval, inclusief scootmobielroutes.
Treurtrips (Her)ontdek Nederland! – Mark van Wonderen & Yolanda Huntelaar (Rubinstein 2020)
