Sommige Tweede Kamerleden hebben vanuit hun kantoor uitzicht op het Plein. Corinne Ellemeet van GroenLinks is een voorbeeld. Ze zit donderdagmiddag met een paar medewerkers aan een tafel te overleggen. Ik zie hen in een flits als ik langs de Tweede Kamer loop. Ik ben op weg naar een pand een tiental meters verder, waar de aftrap plaatsvindt van Studio Weltschmerz, een initiatief dat zegt problemen op te gaan lossen. Zou een Kamerlid als Corinne Ellemeet nou enige behoefte hebben aan zo’n initiatief, vraag ik me af. Ze heeft zelf vast al wat oplossingen bedacht.
Ik kom aan bij een ongedefinieerd pand tegenover het Mauritshuis. Het ziet eruit als een bankgebouw met een ruime hal, een marmeren vloer, wat kunstzinnige verlichting en een brede trap bij de ingang. Hier is Studio Weltschmerz gevestigd: het nieuwe broertje van Café Weltschmerz. De locatie van het pand is strategisch, want het ligt op kruipafstand van het Binnenhof. Een opmerkelijke plek want het videokanaal zendt normaliter uit vanuit een benauwde studio van de Amsterdamse publieke omroep Salto. Hier in Den Haag moet wel iets heel bijzonders gaan gebeuren.
Vandaag zijn allerlei Weltschmerz-coryfeeën van de partij, zoals Paul Cliteur, Marcel Crok, Karel van Wolferen, Paul van Buitenen, Pieter Lakeman en Willem Middelkoop. Naast deze bekende gezichten is een groot aantal grijze en kalende heren aanwezig. Het publiek heeft daarmee veel weg van dat van Forum voor Democratie (FvD), een partij die inhoudelijk sowieso nogal wat raakvlakken met Café Weltschmerz vertoont. Een breed publiek kun je het niet noemen. Corinne Ellemeet – en veel van haar collega’s – zouden hier erg uit de toon vallen.
We worden welkom geheten door Max von Kreyfelt, de grote man achter Café Weltschmerz. Hij legt uit dat in het café problemen worden geduid die in de studio van een oplossing worden voorzien. Volgens Max is dit ‘een denktank met deskundigheid’. Er wordt hier van alles uitgezocht en er wordt ‘goed nagedacht’. Een verwarrende mededeling, aangezien velen juist twijfelen aan de deskundigheid van nogal wat Weltschmerz-sterren. Zij vinden dat een aantal van deze gederailleerde publicisten helemaal niet helder kunnen denken.
In het belang van de samenleving is dit initiatief opgestart, horen we. Bepaalde denkbeelden moeten worden uitgefaseerd. Welke dat precies zijn, blijft onduidelijk. Mickey Huibregtsen komt vertellen dat zijn club – De Publieke Zaak – ook meedoet. Mickey vindt de Nederlandse democratie mooi, maar het kan beter. Het gaat om ‘de hardware en de software’. Het is niet goed dat ‘de systemen’ al twee eeuwen oud zijn, zoals de Tweede Kamer. Het daar aanwezige ‘disfunctionele gedrag’ moet volgens Mickey veranderen. Welk gedrag dat is, horen we niet.
Emeritus hoogleraar Cees Hamelink blijkt voorzitter van de adviesraad. Cees heeft een tijdje geleden Nederland geadviseerd niet meer naar het NOS Journaal te kijken en daar was de NOS erg boos over. Cees meteen in zijn nopjes. Volgens hem kun je beter Noam Chomsky lezen of Café Weltschmerz kijken. Cees ziet het uitsterven van de mensheid als het grootste probleem van nu. Polarisatie maakt het moeilijk dit soort problemen op te lossen, daarom zijn er goede gesprekken nodig en dat regelt Café Weltschmerz dan weer.
Zo is de verwarring compleet. Ik vraag aan meerdere aanwezigen wat er nu precies gaat gebeuren, maar antwoorden ontbreken. Het is alleen duidelijk dat het in deze studio over oplossingen zal gaan. Dat is ook de reden waarom De Publieke Zaak meedoet, want daar houdt men ook erg van oplossingen. En daarom zijn we in Den Haag, want dan is het Binnenhof letterlijk om de hoek. We kunnen het Torentje vanuit de studio weliswaar niet zien – het Mauritshuis staat ervoor – maar we zijn toch best dichtbij. Nu moet de politiek wel naar de burger gaan luisteren.
Hoewel niemand precies lijkt te begrijpen wat Studio Weltschmerz gaat doen, delen de aanwezigen wel een soort urgentie dat er problemen zijn die om een oplossing vragen. Het karakter van Café Weltschmerz klinkt hier erg in door: er klinken zaken als het klimaat, de multiculturele samenleving en de EU. Een typische PVV- en FvD-agenda dus, hetgeen de te bespreken oplossingen nogal beperkt, evenals de stemmen die in de studio gehoord gaan worden. Een aanwezige vermoedt dat het niet om de stem van Milieudefensie zal gaan.
Hoe de oplossingen tot stand gaan komen is nog onduidelijk, maar men lijkt erop te vertrouwen dat het wel gaat werken. Een vreemde verwachting: er zitten in Den Haag duizenden ambtenaren aan beleid te werken, er zijn talloze adviesraden, we hebben Kamerleden in alle politieke kleuren en talloze maatschappelijke organisaties en lobbyisten bemoeien zich met ongeveer alles. Ze zijn allemaal bezig met oplossingen. Is het niet wat arrogant te denken dat Studio Weltschmerz daar iets aan toe kan voegen?
Het probleem is waarschijnlijk niet dat de oplossingen nog steeds onbekend zijn, maar dat vanuit het perspectief van veel aanwezigen de verkeerde oplossingen worden gekozen. PVV- en FvD-ideeën zoals de terugkeer van de gulden, een nexit of gesloten grenzen bestaan al, maar dat maakt weinig uit omdat er geen politieke meerderheden voor bestaan. Corinne Ellemeet van GroenLinks gaat nooit met dat soort oplossingen instemmen, of men deze nou wel of niet in een nabijgelegen studio staat te herhalen. Ze zal niet de enige zijn.
Als je echt wilt dat de politiek naar burgers gaat luisteren, is het nuttiger je te verdiepen in hoe politiek werkt en waarom sommige ideeën continu worden genegeerd. Misschien kunnen we die studio voor dat soort colleges gebruiken?
