President Trump heeft dinsdag de Amerikaanse bijdrage aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) opgeschort. Het afgelopen jaar doneerden de Amerikanen 508 miljoen euro aan deze VN-afdeling. Daarmee zijn de VS de grootste sponsors van de WHO.
Het besluit van Trump valt slecht in een tijd dat de wereld gegijzeld wordt door een virus, dat voor ziekte, dood, maatschappelijke ontwrichting en een diepe recessie zorgt.
Veel critici zien het zoveelste bewijs dat er een idioot in het Witte Huis woont, die zijn eigen falen in de beteugeling van het virus wil verbloemen door de schuld van de pandemie bij de WHO te leggen.
De Wereldgezondheidsorganisatie krijgt de Amerikaanse bijdrage niet, in afwachting van een evaluatie van haar optreden inzake COVID-19. Het evalueren van een VN-organisatie eindigt meestal in een zwaar bevochten diplomatiek compromis en daar lijkt Trump niet op te willen wachten.
Hij oordeelt dat de WHO heeft gefaald in haar basisplicht: alle inspanningen leveren die nodig zijn om een pandemie als deze te voorkomen.
Dat we te maken hebben met een pandemie is evident, maar is de Wereldgezondheidsorganisatie dat aan te rekenen? Of zijn er nog andere schuldigen?
Voor het antwoord moeten we terug naar maandag 30 december vorig jaar. Op die dag ziet de bekende klokkenluider en spoedarts Ai Fen van het Wuhan Central Hospital een aantal foto’s van een patiënt met een zware longontsteking. Zij slaat alarm bij acht collega’s.
Die verspreiden het rapport van de patiënt verder. Op de cover staat in het rood omcirkeld ‘sars-achtig coronavirus’. De autoriteiten nemen het rapport in beslag en de artsen wordt het zwijgen opgelegd.
In de fascinerende zoektocht naar ‘patiënt nul’ is inmiddels gereconstrueerd dat al in november vorig jaar de eerste mensen in de Chinese provincie Hubei geïnfecteerd zijn geraakt met het coronavirus.
Op 2 januari is het virus geïdentificeerd en op 11 januari hebben de autoriteiten de bewijzen dat dit virus zich van mens op mens verspreid. Pas op 20 januari maken zij het bestaan en de aard van het virus wereldkundig.
De besmetting van mens op mens wordt door Beijing gepresenteerd als ‘een beperkt risico’. We zijn drie weken verder na het alarm van dokter Ai Fen en de doofpot waar het gevaar in moest ‘verdwijnen’ gaat voorzichtig open.
In de weken dat de Chinese bevolking en de rest van de wereld door de autoriteiten in Beijing onwetend werden gehouden kreeg het virus vrij spel om zich over de wereld te verspreiden.
En waar was de Wereldgezondheidsorganisatie?
Het is geen diplomatiek geheim dat de WHO zich de laatste jaren laat domineren door China. Oud RTL-collega Marije Vlaskamp beschreef vorige week in de Volkskrant uitgebreid hoe deze VN-organisatie aan de leiband van de Chinese regering loopt.
Zo leverde de WHO geen enkele kritiek op het muilkorven van de artsen, worden Chinese verklaringen klakkeloos overgenomen en zag de WHO af van de bevoegdheden om in China meer informatie te verzamelen dan Beijing wilde verstrekken.
Die bevoegdheden had de WHO nou juist gekregen, om te voorkomen dat Beijing – na het stil houden van de sars-epidemie in 2002 – opnieuw in de cruciale eerste weken een ontluikende epidemie kon verzwijgen.
Correspondent Vlaskamp noemt de houding van de VN-organisatie tegenover China de ‘val van volgzaamheid’. Wie mee wil profiteren van Chinese initiatieven moet niet aankomen met kritiek op de Chinese leiding.
In deze crisis wordt pijnlijk duidelijk dat de WHO liever knietje wrijft met Beijing dan zich bekommert om de gezondheid van de wereldbevolking. Daarmee heeft de WHO z’n geloofwaardigheid verloren.
Met de lessen uit het verleden, het gebruik van bevoegdheden, een alerte en kritische houding naar de Chinese autoriteiten en minder vriendjespolitiek had de WHO de wereld een pandemie kunnen besparen.
De WHO heeft ernstig verzaakt en de Amerikaanse president Trump heeft alle reden om dat aan te kaarten en sancties te verbinden aan dit wangedrag.
Want als de aanpak van de WHO en van China niet verandert zal deze pandemie natuurlijk niet de laatste zijn.
Er moet druk op de ketel in China. Als de autoriteiten er in 10 dagen een ziekenhuis uit de grond kunnen stampen, hoeft de wereld geen 18 jaar te wachten op het sluiten van die omstreden voedselmarkten, die keer op keer de broedplaatsen blijken van dit soort alles ontwrichtende virussen.
Als de Wereldgezondheidsorganisatie haar leven betert wordt die Amerikaanse bijdrage wel weer bijgestort. Maar de hoofdsom voor al het menselijk leed en de economische catastrofe die het coronavirus in de wereld aanricht hoort in een rekening op de deurmat van de Chinese leider Xi Jinping en zijn muilkorfbrigade.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
