Een vernieuwingsbeweging binnen het CDA klinkt als een contradictio in terminis en dat is het ook. Toch zag onlangs het initiatief Appèltje-Eitje het levenslicht. De aftrap vindt deze dinsdagavond plaats op het online platform Zoom. Direct wordt duidelijk hoe het mogelijk is dat er uitgerekend bij het CDA een vernieuwingsbeweging is ontstaan: de vier initiatiefnemers – allemaal witte mannen van ergens rond de dertig – zijn nieuw in de politiek. Zij hadden dus nog geen netwerk om hen voor deze potentiële mislukking te behoeden.
Het begon al niet goed: deze beweging zou enkele weken geleden worden afgetrapt, maar die avond ging wegens corona niet door. De initiatiefnemers hebben er nu een maandelijkse online bijeenkomst van gemaakt. Zij beweren dat er veel enthousiasme is. Er zouden zo’n 250 mensen hebben gereageerd. Een peiling onder de online aanwezigen suggereert dat iets meer dan tien procent van hen de moeite heeft genomen om in te loggen. Volgens Appèltje-Eitje is dit het dubbele. Ook dan is er nog een hoop werk te doen. Bijvoorbeeld om bekende CDA’ers te enthousiasmeren, want die laten het vandaag afweten.
De bedoeling is om het CDA nieuw elan te geven, horen we. Dat begint al bij de naam. Bij Appèltje-Eitje heeft men de letters CDA een nieuwe betekenis gegeven: deze moeten staan voor creativiteit, durf en ambitie. De initiatiefnemers lijken wel te begrijpen dat dit nogal ver van de werkelijkheid afstaat. We horen een van hen zeggen dat de structuur van een ledenpartij uit de twintigste eeuw ‘enthousiasme remt’. Ook heeft het CDA last van ‘een ingebouwd Calimero-complex’. Het CDA moet niet meer zo defensief doen, is het idee. Het moet offensiever!
Het onderwerp van deze avond is de Europese Unie, een typisch onderwerp dat ‘enthousiasme remt’ waarbij het CDA nogal in het defensief zit. Creativiteit en durf zijn niet echt de eerste woorden die opkomen als het over Europa gaat en met Brusselse ambities word je ook niet echt populair. Al snel praten we over slaapmutsjes als open grenzen, Europese uitbreiding en de corona-pakketten van de Europese Commissie. Europarlementariër Tom Berendsen mag de boel toelichten. Er volgt een hoop nuance zoals we die van het CDA kennen: mitsen, maren, criteria en voorwaarden… u kent het wel.
Je zou denken dat deze avond over het nieuwe elan van het CDA in Brussel zal gaan. Daar is aanleiding toe. In 2014 werd Esther de Lange CDA-lijsttrekker voor het Europees Parlement. Zij wandelt er nog steeds rond. Ze voerde destijds campagne met de slogan ‘nieuw elan’, de kreet die nu door Appèltje-Eitje is geadopteerd. Wat is daar nou eigenlijk van terecht gekomen? Het is een mooie vraag aan Berendsen – een voormalig beleidsmedewerker van De Lange – maar bij Appèltje-Eitje is men nieuw in de politiek dus men begrijpt niet dat ‘nieuw elan’ bij het CDA een continue loze belofte is.
Tussen alle nuances komt Berendsen soms met iets opvallends: er moeten niet meer bevoegdheden naar Europa gaan. Dat is beslist niet de bedoeling. Ook is het niet de bedoeling dat de landen op de Balkan op korte termijn gaan toetreden. Dat kan wat Berendsen betreft het beste op de lange baan worden geschoven. Erg opvallend allemaal, want het CDA zit in het Europees Parlement in de super-federalistische EVP-fractie die het liefst morgen samen met D66 de Verenigde Staten van Europa uitroept. De mensen van Appèltje-Eitje merken de inconsistentie niet op.
Controverse, daar wil deze vernieuwingsbeweging niets van weten. Berendsen was ook voorzitter van de CDA-afdeling Breda. Er is dezer dagen bij het CDA heftige verdeeldheid over de coalitievorming in Brabant, waar de partij samen met FvD kan gaan besturen. Prominenten sturen boze brieven naar het partijbestuur, hele afdelingen willen de samenwerking afschieten en het provinciale bestuur komt met een dubieuze ledenraadpleging. Een mooie aanleiding te praten hoe je deze discussie met veel elan kunt voeren, zeker met de prominente Brabantse CDA’er Berendsen, maar Appeltje-Eitje refereert er geen seconde aan.
Het ontgaat de initiatiefnemers dat het CDA nogal hypocriet is. In Brabant doet de partij moeilijk over een coalitie met FvD, maar in Limburg bestaat die al en in het Europees Parlement zit het CDA met Fidesz in één fractie. Vooralsnog breken Baudet en de zijnen de democratie in Nederland niet af, maar Fidesz doet dat in Hongarije wel. Het CDA vindt weliswaar al een tijdje dat Fidesz uit de EVP gezet moet worden, maar om te zeggen dat het CDA daar nou haast mee maakt of lawaai over schopt? Het lijkt er niet op. Wat is er offensief en gedurfd aan hoe het CDA Fidesz bij het grof vuil wil zetten? Deze avond gaat er niet over.
Zo blijft over dat het CDA super-eurofiel is, maar dat men om de achterban zoet te houden ook roept dat er geen extra taken naar Brussel moeten en dat er vooral geen nieuwe landen moeten toetreden. Er is goed nieuws: dit geluid resoneert. 41 procent van de aanwezigen is voor het beperken van de vrijheid van personen en 69 procent wil voorlopig geen Europese uitbreiding. Een inbeller begint relativerende opmerkingen te maken over de mensenrechten, toch wel een van de geloofsartikelen van de EU. Een ander wil de economie niet kapot maken met dat soort eisen. FvD kan zo aanschuiven.
Zouden de initiatiefnemers weten wat ze op hun hals hebben gehaald? Als er een partij bestaat die niet uitblinkt in creativiteit, durf en ambitie is het het CDA. Als je een plek zoekt vol grijze compromissencultuur in plaats van nieuw elan, is het CDA in het Europees Parlement een geweldige kandidaat. Het enige elan wat daar vandaan komt zijn verkiezingsleuzen waarvan het CDA hoopt dat iedereen ze snel weer vergeet. Je zou eigenlijk kunnen zeggen dat zo’n club wel een vernieuwingsbeweging kan gebruiken, maar dan eentje die beter is ingelezen.
