Afgelopen weken vielen er behoorlijk wat lijken uit de kast bij verschillende politieke jongerenorganisaties. Er bleken stickers te worden gedeeld in WhatsAppgroepen van onder meer racistische en nazistische afbeeldingen. Schuilen er dan echt allemaal aspirant-nazi’s achter de nieuwe generatie politici van dit land? Dat valt wel mee, omdat een sticker maar zelden iemands daadwerkelijke politieke opvattingen vertegenwoordigt.
Om bij het begin te beginnen: wat is nu eigenlijk zo’n sticker? Een WhatsAppsticker is een bewerkt plaatje, wat vaak voor ironische doeleinden wordt gebruikt. Denk hierbij aan de volgende voorbeelden:
Stickers brengen een bepaalde emotie of gedachte over middels een grap. Het begint veelal onschuldig. Iemand stuurt een sticker (zoals bovenstaande) om op een ander te reageren, waarna dit soms ontaardt in een klassiek wedstrijdje verplassen: wie kan de meest grove grap maken?
In de commotie die volgde op de uitgelekte ‘’nazistickers’’, waren de geschokte reacties voor het overgrote deel afkomstig van oudere mensen. Deze geschokte reacties zijn begrijpelijk, omdat velen toen voor het eerst überhaupt een sticker zagen. De sticker wordt niet opgevat als grap, maar juist heel letterlijk genomen. Het wordt dan gezien als een boodschap waar diegene achter staat. Dit zie je terug wanneer een jongere aan een ouder iemand een sticker laat zien. Vaak is de reactie ‘’wat heeft hij er mee te maken?’’ wanneer er een politicus in de sticker te zien is waar het gesprek helemaal niet over gaat. Hier komen we bij de crux. Het gaat bij een sticker om de uitdrukking, zonder dat er sprake is van een directe associatie met de letterlijke inhoud van het plaatje. In WhatsAppgroepen wordt dit begrepen. De mensen in de appgroep hebben meestal dezelfde humor en begrijpen dat de plaatjes ironisch bedoeld zijn. Het zijn in wezen moderne vormen van spotprenten, waarbij op een provocerende manier een draai wordt gegeven aan maatschappelijke ontwikkelingen.
Het valt niet te ontkennen dat stickers in bepaalde groeperingen gebruikt worden om een bepaald extremistisch gedachtegoed salonfähig te maken, of deze nu links of rechts is. Echter, bij het overgrote deel van de WhatsAppgroepen is dit absoluut niet het geval. Jongeren die een sticker delen waarin Hitler te zien is, slapen echt niet met Mein Kampf onder hun kussen. De beeltenis dient slechts als grap, wat binnen de appgroep wordt begrepen. Het maakt onderdeel uit van privéconversaties, waar berichten gedeeld worden die buiten de context van de appgroep kunnen zorgen voor (begrijpelijke) negatieve associaties. Om deze reden is het lekken van WhatsAppgesprekken met stickers buiten alle perken. De manier van communiceren valt niet los te zien van de context binnen de WhatsAppgroep waar dit plaatsvindt.
Jongeren praten immers ook anders tegen hun vrienden dan tegen hun ouders. Het gevolg is dat een sticker buiten de appgroep anders kan worden opgevat. Dit alles betekent nog niet dat de grap die de sticker binnen de appgroep uitdraagt, smakelijk is. Sterker nog, soms valt de grap die wordt uitgedragen zelfs te kwalificeren als zeer ongepast. Al met al kan het, zeker voor jonge politici, verstandig zijn om zich niet te branden aan het versturen van dubbelzinnige stickers, om verwarring te voorkomen. Maar stellen dat het versturen van dergelijke stickers direct betekent dat iemand sympathie heeft voor extremistische denkbeelden, doet geen recht aan de realiteit.
Dit opinieartikel is op persoonlijke titel geschreven door Tom de Nooijer en Dennis de Witte
