De bestuursvoorzitter van de Chinese fabrikant van netwerkapparatuur en smartphones Huawei twijfelde maandag openlijk aan het voortbestaan van zijn onderneming. Op de jaarlijkse bijeenkomst met analisten reageerde hij op nieuwe restricties die Huawei zijn opgelegd door de Amerikaanse regering. “Overleven is nu ons sleutelwoord”, zei ceo Guo Ping.
Kort gezegd komt het erop neer dat de Amerikanen Huawei zien als een technologisch verlengstuk van het Chinese regime en het bedrijf verdenken van spionage. In de plannen van de Washington is er in de telecommunicatie van Amerikaanse burgers en overheden geen plaats voor Huawei.
De baas van Huawei waarschuwde dat de hele telecomsector een ‘verschrikkelijke prijs’ gaat betalen als zijn bedrijf het loodje legt. Oftewel, de sector is inmiddels zo afhankelijk geworden van Huawei, dat het bedrijf too big too fail is.
Commentatoren genoeg die de Amerikaanse restricties als onderdeel zien van de pesterijen die Trump gebruikt in de handelsoorlog met de Chinezen. Europese landen stellen zich een heel stuk vriendelijker op tegenover China en de tech-gigant.
Maar Trump krijgt in zijn aanpak van Huawei steun van de Democraten. En ook in Europa zijn er genoeg zorgen over spionageactiviteiten van China en over de betrouwbaarheid van Huawei. Desondanks heeft het bedrijf een stevige voet aan de grond in Europa en zal in Nederland het 5G-netwerk van KPN en T-Mobile straks gewoon voor een deel draaien op de apparatuur van Huawei.
Er zijn drie vragen die het kabinet, de Tweede Kamer en Brussel zich niet serieus genoeg stellen. Wat is China eigenlijk voor een dictatuur? Waar is het land op uit? En is Huawei een Paard van Troje?
Lastige vragen over een grote handelspartner en een tech-reus die inmiddels onmisbaar lijkt bij de uitrol van 5G in Europa.
Opzoek naar een antwoord op de eerste vraag las ik deze week een stuk van de beroemde Amerikaanse politicoloog Francis Fukuyama. Hem valt op dat in Europa de Chinese leiding vooral wordt gezien als een autoritair kapitalistisch regime. Dat autoritaire oogst zelfs bewondering waar het gaat om de rigoureuze aanpak waartoe de Chinese leiding bereid is in de strijd tegen het coronavirus.
Maar volgens Fukuyama is China vooral een land waar president Xi en de Chinese Communistische Partij de totalitaire controle over de samenleving naar een niveau tillen dat in de menselijke geschiedenis nog nooit is geprobeerd.
Uiteraard hebben ook Stalin en Mao met politieke propaganda, heropvoedingskampen, de goelag en alomaanwezige informanten totale controle nagestreefd. Maar zij beschikten niet over de technologische hulpmiddelen die Xi Jinping nu voorhanden heeft én inzet.
Ook anders dan onder Stalin en Mao is dat de totalitaire controle van Xi niet rust op een doodsbange boerenstand, maar op een tevreden en zelfgenoegzame middenklasse, die onder controle wordt gehouden met positieve prikkels. Fukuyama:
“De dwingende hand van de staat ligt achter elke schijnbaar onschuldige kans die Chinese burgers wordt geboden.”
China is een totalitaire staat met grote ambities op het wereldtoneel. Prioriteit heeft een technologische dominantie in 2025 op het gebied van supercomputers, elektrische auto’s, microchips, gezichtsherkenning, kunstmatige intelligentie en 5G.
Voor de Chinese leiding zijn alle wegen die daarheen leiden toegestaan. Het jaarverslag van de AIVD spreekt boekdelen:
“De grootste dreiging op het vlak van economische spionage vormt China. Uit onderzoek blijkt dat meerdere Nederlandse topsectoren doelwit zijn (geweest) van digitale spionage. De Chinese interesse richt zich op hoogwaardige Nederlandse technologie.
Daarnaast verwacht de AIVD dat de forse Chinese investeringen in nieuwe opkomende technologieën – zoals 5G-communicatie – ertoe leiden dat China hierin marktleider kan worden. Het risico bestaat dat China door deze technische dominantie de technologische standaarden voor de toekomst bepaalt, en daarmee afhankelijkheid van Chinese technologie creëert voor de rest van de wereld. Deze potentiële afhankelijkheid maakt het Nederlandse bedrijfsleven op termijn nog kwetsbaarder voor (digitale) spionage en mogelijk ook voor sabotage.”
Geen geringe waarschuwing.
Tot slot de vraag of Huawei een gewone onderneming is of een verlengstuk van de Chinese politieke leiding? Hoewel er quasi-eigendomsrechten en ambitieuze ondernemers zijn, bestaat er in China geen echte privésector. In principe kan de staat elk moment ingrijpen. Ook Huawei kan op ieder moment gecontroleerd worden door de Chinese overheid.
Gezien de spionagepraktijken die de AIVD rapporteert is het goed denkbaar dat de Chinese leiding straks met Huawei bij Europese bedrijven en universiteiten wenst mee te luisteren en te kijken, om de huidige ambities te verwezenlijken voor 2025 en alle volgende daarna.
Om nog maar niet te denken aan de kans die China krijgt, om via Huawei het 5G-netwerk (gedeeltelijk) in Europa uit te zetten, als zij daar een reden voor zien. Niet alleen het bedrijfsleven wordt almaar kwetsbaarder, zoals de AIVD schrijft; we hebben het hier al over de mogelijkheid om een hele natie te chanteren.
Daarom is de beslissing om dit bedrijf in Europa toe te laten tot de technische infrastructuur, waar straks de hele samenleving – burgers, bedrijven, publieke instellingen en de overheid – van afhankelijk is, van de gekke.
Zoals we er nu achterkomen dat we mondkapjes en virustesten zelf moeten produceren, zo hadden we het optuigen van de eigen 5G-infrastructuur ook nooit mogen overlaten aan de Chinese technologie.
Het is een goede zaak dat het besef groeit hoe slecht deze afhankelijkheid van China kan uitpakken voor liberale democratieën. Nu de uitrol van 5G in Europa een flinke vertraging lijkt op te lopen vanwege de coronacrisis, kan de politiek in Den Haag en Brussel wellicht de moed verzamelen definitief een streep te zetten door de deelname van Huawei aan de Europese 5G.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
