Een aantal Statenfracties in Overijssel roept het kabinet op om compassie te tonen met de kwetsbare verweesde vluchtelingenkinderen en solidair te zijn met de vluchtelingen in Griekenland, zoals onze Oosterburen bijvoorbeeld al eerder deden. Met een beroep op compassie wordt opgeroepen om morele steun uit te spreken zodat het praktisch mogelijk wordt dat de toekomst van deze verweesde vluchtelingenkinderen verbetert, alsmede solidariteit te tonen met de Europese landen die dit reeds hebben gedaan.
Duitsland is bijvoorbeeld een land dat onder deze emotionele oproep is gezwicht terwijl de ervaringen daar niet onverdeeld positief zijn. De helft van de kinderen die inmiddels door Duitsland zijn opgenomen, heeft meteen een verzoek tot gezinshereniging gedaan. Dat terwijl de verwachting is dat lang niet alle minderjarigen (vooral adolescente jongens) een status zullen krijgen. De kans dat de minderjarigen een status krijgen is niet groot gezien hun veilige landen van herkomst. Dat onnodig gesleep is voor kinderen heel erg onthechtend.
Daar komt bij dat veel minderjarige asielzoekers bewust liegen over hun leeftijd. Veel van deze asielzoekers met een leeftijd tot 25 jaar worden als minderjarig beschouwd vanwege het gebrek aan ID en geheugenlacunes. Bekendste voorbeeld in Nederland is de Angolees Mauro. Na het alsnog binnenhalen van een verblijfstatus maakten de reguliere media pas bekend dat Mauro had gelogen over zijn achternaam en over zijn geboortedatum. Hij had al jaren een paspoort, waarmee hij na zijn komst in Nederland terug had gekund naar zijn moeder in Angola. Zijn leugens hadden geen gevolgen meer voor zijn verblijfsvergunning. Kinderen weghalen van hun vertrouwde omgeving en (weliswaar verzwegen meereizende) familie is bijzonder zwaar. Het is in het kader van compassie dan ook beter ervoor te zorgen dat in Griekenland alle minderjarigen zo snel als mogelijk de duidelijkheid krijgen of zij in aanmerking komen voor een status en daar goed worden opgevangen. Met dat laatste helpt Nederland de asielzoekers beter dan ze hierheen te slepen, en dit is inmiddels ook regeringsbeleid.
De asielzoekerscentra zitten ook in Nederland vol en het lukt het COA moeilijk om plekken te vinden voor nieuwe centra. Daarnaast speelt mee dat een deel van deze jonge mannen (inderdaad, bijna nooit meisjes) ernstig getraumatiseerd zijn. Ook de jeugdzorg is overbelast en het lukt ze nu al niet om voor iedereen een plek te vinden. Bovendien is deze zorg na het (op papier) 18e levensjaar voorbij en worden deze jonge mannen op onze maatschappij losgelaten. In Duitsland zien we dat deze jonge mannen die als ‘minderjarigen’ in Duitsland waren toegelaten, vaak betrokken waren bij ernstige misdaden (moord en verkrachting).Zwichten voor deze emotionele oproep creëert ook een perfide vicieuze cirkel die ervoor zorgt dat Europa wordt overspoeld met, naar verluidt, minderjarige niet-begeleide “vluchtelingen”. Er is immers een incentive bij families om hun jonge kinderen erop uit te sturen als daarmee de kans op een ticket naar Europa groter wordt.
Aan de oprechte compassie met kwetsbare verweesde vluchtelingenkinderen in erbarmelijke omstandigheden wil ik niets afdoen. Echter mag van politici wel gevraagd worden om een realistische blik, en beleid dat daadwerkelijk het verschil gaat maken, in plaats van symboolpolitiek ten koste van toekomstige kinderen. Want dat zal de praktijk zijn als bekend wordt dat het loont om als minderjarige onbegeleide asielzoeker naar Europe te reizen. In dat kader is het wellicht goed om Max Webers zicht op ‘ethiek van overtuiging’ en ‘ethiek van verantwoordelijkheid’ aan te halen. Gesimplificeerd kan je dat ook vertalen naar idealisme en pragmatisme. Weber beschreef een ‘onpeilbare oppositie’ tussen deze twee vormen van ethiek:
“Degenen die hun overtuigingen volgen willen hun eigen morele zuiverheid behouden, ongeacht wat de gevolgen van hun beleid op de echte wereld zullen hebben. Als een daad van goede intenties tot slechte resultaten leidt, dan zijn niet zij, maar de wereld, of de domheid van andere mensen of Gods wil schuldig aan het kwaad.
Iemand die geleid wordt door verantwoordelijkheid houdt daarentegen rekening met de gemiddelde tekortkomingen van mensen. Hij heeft niet het recht om hun goedheid of perfectie te veronderstellen. Zulke ‘verantwoordelijke’ politici zullen verantwoordelijkheid nemen voor alle uitkomsten van zijn beleid, zelfs onbedoelde.”
Weber liet geen twijfel bestaan over zijn sympathieën. De ethiek van overtuigingen, zei hij, waren ‘in negen van de tien gevallen luchtfietserij’. Ik breng deze boodschap onder de aandacht van ieder die denkt oprecht te willen bijdragen aan passende initiatieven.
