Het coronavirus is naast een gevaar voor het lichaam ook een bedreiging voor de democratische instituties. Werd de strijd tegen het virus eerst door het kabinet geleid, inmiddels zijn veel verantwoordelijkheden verschoven naar de veiligheidsregio’s. Het democratische proces ontbreekt in deze crisistijd, zeggen deskundigen tegen de NOS.
Snelle uitleg over de veiligheidsregio’s: daar heb je er 25 van. Elke regio wordt geleid door de burgemeester van de grootste stad, aan het hoofd van de gehele club – het Veiligheidsberaad – staat burgemeester van Nijmegen Hubert Bruls (CDA’er en fan van Elvis Presley) die op zijn beurt weer overleg voert met het kabinet. Het systeem is opgetuigd na de vuurwerkramp in Enschede (2000) en de nieuwjaarsbrand in Volendam (2001). Een mooi systeem voor rampen, maar de coronacrisis duurt al sinds maart. En daar wringt ‘m de schoen.
Hoogleraar Regionaal Bestuur Marcel Boogers van de Universiteit Twente tegen de NOS:
“Normaal werkt dit goed, maar deze crisis duurt nu wel heel lang. Je geeft daardoor lang ingrijpende bevoegdheden aan voorzitters zonder dat ze daar democratische verantwoording tegenover staat. In de Tweede Kamer wordt er nu tot op zekere hoogte vrij gedebatteerd. Regionaal is dat niet mogelijk, en dat dat is gek.”
Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit Leiden en bekend van de stelling dat het kabinet Femke Halsema wél kan ontslaan, ziet nog een ander probleem. Waar minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge eerder de crisis aanstuurde, lijken de rollen nu omgedraaid:
“Half juli is de Rijksoverheid gestopt met bevelen uitdelen. Toen twee voorzitters van veiligheidsregio’s mondkapjes wilden, gebeurde dat. De minister trok zijn handen ervan af. Vanaf dat moment zijn de veiligheidsregio’s onder eigen stoom gaan varen; nu hoort de minister na samenkomst van het Veiligheidsberaad wat er gebeurt. Eigenlijk besturen veiligheidsregio’s nu het land. En Bruls maakt zowat in zijn eentje uit hoelang dat nog duurt. De wet geeft hem de bevoegdheid te bepalen hoe lang dit noodbestuur zo doorgaat.”
Het probleem van de huidige crisissituatie is dat er geen oplossing voor handen is om deze kwestie op te lossen. Ook Boogers en Voermans hebben die niet, zeggen ze. “Je kunt kiezen voor een ander type crisisorganisatie”, zegt Boogers. Maar dan moeten wetten op de schop. “Voordat we zover zijn, is er al lang een vaccin tegen corona.”
Ondertussen lig de coronaspoedwet van De Jonge voor in de Tweede Kamer. En die is ook niet ideaal betoogde Voermans al eerder. Want als die doorgang vindt, blijkt De Jonge opeens ‘kapitein van Nederland.’
Lees ook – Kabinet sluit uitstellen verkiezingen vanwege coronacrisis niet uit
