Deze zonnige zaterdagmiddag zien we op het Museumplein in Amsterdam een belangrijk effect van de Black Lives Matter beweging. Een demonstratie op de Dam was enige tijd geleden zo’n succes dat de mensen geen anderhalve meter afstand konden houden. Discussie alom, vooral over het optreden van burgemeester Halsema. Een cadeautje voor iedereen die niet naar de eisen van Black Lives Matter wilde luisteren, want die konden nu perfect worden genegeerd. Corona-regels zijn in rechts-conservatief Nederland immers veel belangrijker dan racisme.
De demonstratie van zaterdagmiddag, voor het evacueren van het afgebrande vluchtelingenkamp Moria op Lesbos, heeft duidelijk lessen getrokken uit de commotie. De demonstranten worden geacht een mondkapje te dragen en indien nodig geeft de organisatie je er eentje. En dat terwijl we buiten zijn, de besmettingskans minimaal is, en we ook nog anderhalve meter afstand van elkaar houden, hetgeen is aangegeven met stippen op het grasveld. De demonstranten doen hier aan zelfkastijding, terwijl verder iedereen in Amsterdam een voorbeeld lijkt te nemen aan minister Grapperhaus.
Of deze strenge corona-aanpak ertoe zal leiden dat de opname van de Moria-vluchtelingen beter op de agenda komt, staat niet bepaald vast. Deze demonstratie is in een paar dagen door een paar studenten uit de grond gestampt, in samenwerking met wat organisaties aan de linkerzijde van het politieke spectrum. Een spreker leest ze in sneltreinvaart voor. We horen onder andere de linkse campagneclub De Goede Zaak, de pan-Europese politieke partij Volt en het erg linkse X-min-Y-solidariteitsfonds. Om het beeld te completeren praat Erik van Muiswinkel de sprekers aan elkaar en hangt een Palestijnse vlag in top.
Die vlag herinnert ons aan het grootste probleem van linkse demonstraties: ze gaan over alles tegelijk. Dit probleem is vandaag redelijk binnen de perken gebleven: zaken als Black Lives Matter en Zwarte Piet worden niet genoemd. Maar verder is het vaagheid troef. De titel van de demonstratie gaat over de evacuatie van Moria, maar daarmee bedoelt men eigenlijk dat de vluchtelingen uit Moria naar de EU mogen komen of gewoon naar Nederland. Sommigen hebben het alleen over de kinderen uit Moria, anderen bepleiten in brede zin een veel ruimhartiger asielbeleid. Dat zijn nogal verschillende debatten.
We luisteren naar een opname van een man die in Moria heeft gewoond. De kern van zijn verhaal is dat deze vluchtelingen in de ellende zaten en dat humanitaire actie van de EU uitbleef. Andere sprekers komen met soortgelijke verhalen. Ellende troef: er was in Moria niet of nauwelijks medische zorg en duizend mensen deelden er één kraan. Bijna alle vrouwen zijn er verkracht, er is geen privacy, veiligheid is een illusie en mensenrechten bestaan al helemaal niet. Deze week is gebeurd wat velen voor onmogelijk hielden: het is door de brand allemaal nog ellendiger geworden. Tijd voor actie dus?
Een mevrouw van medeorganisator Volt komt reclame maken voor haar pan-Europese partij die mee gaat doen aan de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021. Volt wil een ruimhartiger vluchtelingenbeleid. De mevrouw herinnert ons aan het verdronken jongetje dat vijf jaar geleden dood op het strand lag en wiens foto de hele wereld over ging. Sindsdien is er niets veranderd, zegt ze. Volt vindt dat we blijven wegkijken terwijl we ook iets zouden kunnen doen. Als ieder EU-land nou eens 500 mensen uit Moria zou opnemen, is de groep ruimschoots gehuisvest. Gewoon doen.
De Volt-mevrouw bekritiseert het boekhouden met mensen. Daar hebben ze hier op het Museumplein een grondige hekel aan. Meerdere sprekers bekritiseren Rutte, die maar vijftig kinderen wil helpen door ze te ruilen tegen andere vluchtelingen. Dit zijn deals met mensen, roept Leonie Janssen van de Jonge Democraten (D66). Dit is walgelijk. Bovendien verslechtert de deal de positie van vluchtelingen in Nederland. 500 vluchtelingen opnemen is het minste wat Nederland kan doen. Janssen roept dat ze niet naar huis gaat als er geen 500 mensen mogen komen. Het is onbekend of ze nu nog steeds op het Museumplein staat.
Van Muiswinkel vat het deze middag goed samen: het opnemen van vluchtelingen is niet moeilijk want het kán en het mág. Maar daarna gaat het mis. Van Muiswinkel voegt toe dat Nederland dit ook wil: 167 gemeenten hebben inmiddels gezegd dat vluchtelingenkinderen welkom zijn. Toch kan dit imposante cijfer niet verhullen dat de meeste gemeenten dus geen zin hebben om honderden vluchtelingenkinderen naar Nederland te transporteren. Elke referentie dat er zonder meer draagvlak zou zijn is even stompzinnig als de bewering van Thierry Baudet dat zijn mening dominant onder de bevolking aanwezig is.
En draagvlak waarvóór dan? De kans is groot dat veel Nederlanders het onbestaanbaar vinden dat vluchtelingenkinderen zonder eten op het asfalt van Lesbos moeten slapen. Waarschijnlijk vinden velen bovendien dat Nederland daar best iets aan kan doen, ook als ze geen fan zijn van meer migranten, ook als er allerlei dingen niet kloppen. Die kinderen kunnen er allemaal sowieso niets aan doen en dit gaat over eenmalige hulp. Daar kun je wel draagvlak voor organiseren als dat er nog niet is.
Maar deze demonstratie verbreedt dat doel tot proporties waarvan je je terecht kunt afvragen of er draagvlak voor bestaat en of het te creëren valt. We horen een man zeggen dat hij niet in grenzen gelooft, een ander zegt dat Nederland moreel verplicht is bij te springen, weer een ander roept dat er sowieso zat ruimte in Europa is en de voorzitter van de Jonge Democraten wil eigenlijk 5000 vluchtelingen van Moria opnemen, geen 500. Deze visies op vluchtelingen en asielbeleid gaan nogal ver. Helderziendheid is niet nodig om te zien dat deze ideeën velen veel te ver gaan, ook als Mark Rutte morgen Wir schaffen dass begint te roepen.
De VVD krijgt deze middag het verwijt er alles aan te hebben gedaan om het draagvlak voor vluchtelingen te ondermijnen en een ander meldt dat de PVV eigenlijk steeds meer zijn zin krijgt. Allemaal ongetwijfeld waar, maar als de demonstranten met een riedel komen dat grenzen niet bestaan, dat er altijd duizenden vluchtelingen bij kunnen, dat ruimte sowieso geen probleem is en dat je moreel corrupt bent als je bedenkingen hebt bij al deze leuzen, draagt dat niet erg bij aan het concrete doel de vluchtelingenkinderen van Moria uit hun lijden te verlossen. Terwijl dat beperkte doel juist binnen handbereik kan liggen.
Er zal nog vaak gedemonstreerd moeten worden, horen we Van Muiswinkel zeggen. Je kunt voor een humaner asielbeleid inderdaad demonstreren tot je een ons weegt. Als je succes wilt behalen, houd je het voorlopig klein en concreet.
