Politieke ideeën hebben we allemaal. Je hoort ze de hele dag: bij de koffie, op straat, op Twitter, of elders. Politici zijn net mensen. Ze hebben ook ideeën en strooien ze de hele dag in het rond. Waarom zouden politici toch zo enthousiast sociale media gebruiken? Simpel: het zijn prachtige platformen om te laten zien welke ideeën je hebt en waarom jij gelijk hebt. Tegenspraak kun je prima negeren, bijvoorbeeld over de vraag of die ideeën wel realistisch zijn en nog belangrijker: of er ooit weleens iets van al die ideeën wordt gerealiseerd. Blijft het wellicht bij gebakken lucht?
Media staan vol met dit soort ideetjes van politici. U kent ze wel: de grenzen moeten dicht, er mag geen stuiver meer naar Zuid-Europa, de zorgsalarissen moeten omhoog en er moet een kerncentrale komen in plaats van windmolens. Of andersom. Het is hele makkelijke verslaggeving: een politicus heeft een mening en de journalist schrijft het op. Meestal hoor je er niets meer van. Het mooiste recente voorbeeld is natuurlijk dat Forum voor Democratie in maart 2019 beloofde iets te gaan doen aan Europa, migratie en het klimaat. Zelfs de grootste fans zouden moeten erkennen dat er nooit meer iets van werd vernomen.
Ruim twee jaar geleden waren er verkiezingen. Het was maart 2018 en Nederland ging naar de stembus voor de gemeenteraden. Dit is het meest overzichtelijke politieke niveau wat we kennen. Hoewel gemeenten alleen maar groter worden en steeds meer taken krijgen, staan ze nog steeds het dichtst bij de burger, in tegenstelling tot de provincie, de Tweede Kamer en de EU. Een mooi politiek niveau dus om te toetsen wat er in de harde praktijk van politieke ideeën terechtkomt. Ook in de gemeente hebben politici allerlei meningen, maar wat realiseren ze nou eigenlijk?
In de zomer van 2018 zocht ik vier politici op: nieuw gekozen raadsleden in vier verschillende gemeenten van vier verschillende partijen. Ik vroeg ze wat ze wilden bereiken. Wat waren de ideeën waarmee ze gekozen werden? Wat wilden ze doen? Wat moest er anders?
Ik sprak in een Amsterdams café met Hala Naoum Néhmé, een nieuw gekozen raadslid voor de hoofdstedelijke VVD, een partij die voor het eerst in jaren in de oppositie terecht was gekomen. Wat te doen nu ze een linkse coalitie tegenover zich vindt? Ik ging naar Harderwijk, waar Wilco Bos fractievoorzitter van de gehalveerde oppositiepartij PvdA was geworden. Welke mogelijkheden heeft hij om zijn gemeente socialer te maken? In Oldebroek sprak ik Tom de Nooijer, destijds het jongste raadslid van Nederland. Met een voorkeurscampagne in de gemeenteraad verkozen, maar wat hebben ze in Oldebroek aan hem? En in Katwijk begon Sonny Spek zijn eigen politieke partij. Een electoraal succesverhaal, maar wat moet het opleveren?
Deze raadsleden zijn slechts voorbeelden van de duizenden nieuwe raadsleden die in 2018 met hun werk begonnen. Vorig jaar ging ik bij ze terug. We leerden al meteen dat de resultaten pover waren: de meeste nieuwelingen hadden vooral ontdekt dat ze zich goed moesten inlezen om een deuk in een pakje boter te kunnen slaan. Ze waren opmerkelijk veel op ambtenaren gaan lijken.
Deze zomer sprak ik ze voor de derde keer. Ze zijn ruim over de helft van hun periode als raadslid en misschien wel gewoon gewend aan het politieke bedrijf, weten de juiste mensen te vinden en kennen de procedures. Zijn ze inmiddels ook in staat de politieke agenda te bepalen of laten ze zich nog steeds – zoals in 2018 – leiden door de agenda van anderen? Wat is de waarde van twee jaar raadswerk? Stimuleert het ze om verder te gaan na de verkiezingen van 2022? Deze vragen staan centraal in deze terugblik op ruim twee jaar raadswerk. Wat blijft er in de harde politieke praktijk over van alle ideeën en beloftes?
Spoiler: niet zo heel veel (maar er zijn een paar lichtpuntjes).
Deze week op ThePostOnline: vier raadsleden over de idealen waarmee ze de gemeentepolitiek in gingen en wat daar twee jaar later van over is. Deze derde serie is een vervolg op die uit 2018 en 2019.
