De nieuwe partij JA21 heeft een kandidatenlijst geproduceerd. Initiatiefnemers Joost Eerdmans en Annabel Nanninga zaten bij Op1 om hun nieuwe partij toe te lichten. Er heeft een subtiele restyling plaatsgevonden: Eerdmans’ haar zit net even anders dan voorheen en Nanninga heeft ook iets aan haar uitstraling gedaan. Echt helpen doet het nog niet: Eerdmans en Nanninga hebben de ondankbare rol van Henk Otten overgenomen om te praten over wat er allemaal mis is gegaan bij Forum voor Democratie en hoe mooi het allemaal had kunnen zijn. Er werd zo druk over Forum gepraat dat je bijna zou vergeten dat er een nieuwe partij is opgericht.
Jort Kelder, een bekende in rechtsige kringen, noemde JA21 een ‘vehikel’ en dat is een mooie omschrijving van wat de club lijkt te zijn. Of JA21 echt als partij te kwalificeren valt kunnen we vooralsnog betwijfelen. Een partij draait immers om een programma, maar dat is er nog niet, of het moeten de 311 woorden op de website zijn. Natuurlijk kun je als nieuwe partij niet alles tegelijk regelen, maar het is wel lastig mensen te verenigen in een club waarvan niet duidelijk is waar deze precies voor staat. Het heeft er alle schijn van dat – zoals Kelder het puntig formuleerde – JA21 ‘FvD zonder Thierry Baudet’ is.
Op de kandidatenlijst staan veel oudgedienden van Forum: Eerdmans (no.1) was een soort hulpje van Baudet in de provincies, Pouw-Verweij (no.2) zit in de Senaat en in de Staten van Utrecht, Eppink (no.3) in het Europees Parlement, Goudzwaard (no.4) in de Staten van Friesland, Berlijn (no.5) en Potjer (no.8) eveneens in de Staten van Utrecht, Vogelaar (no.7) was eerder Kamerkandidaat, Hoogeveen (no.9) zit in de Staten van Zuid-Holland en werkt voor de voormalige FvD’ers in Brussel en Rutjens (no.11) is Statenlid in Noord-Brabant. Verder op de lijst volgen er meer.
Eerdmans verklaart deze kandidatenselectie door erop te wijzen dat ze deze mensen goed kennen. Dit is correct en het opbouwen van JA21 is door de naderende verkiezingen natuurlijk een enorme haastklus. Het is niet vreemd dat men zich beroept op oude netwerken, al versterkt dit het beeld dat JA21 ‘FvD zonder Thierry Baudet’ is. De personele overlap is in ieder geval immens: zeker 22 van de 30 kandidaten waren direct betrokken bij Forum, waarvan het merendeel in publieke functies. Door de overlap wordt het lastig te beweren dat JA21 echt een eigen profiel heeft.
Al deze mensen staan voor een gematigder geluid dan Forum, of woorden van gelijke strekking. Ze zijn allemaal afgehaakt vanwege het extremisme en dan met name het nazisme bij JFVD en het antisemitisme van Baudet, aangevuld met diens coronagekte. Ze staan ongetwijfeld allemaal nog steeds voor een migratie-kritische koers, minder macht voor de EU en stoppen met ‘zinloze’ klimaatplannen. Dit alles staat ook in het minimale programma wat JA21 op de website heeft gepubliceerd. Zo wordt de grote vraag – aangewakkerd door de personele invulling – of JA21 echt anders is dan Forum.
Baudet zit effectief net als Wilders in een cordon sanitaire en dus moet JA21 het ervan hebben dat de partij minder extreem én dus realistischer is, maar nog steeds wel rechts van de VVD. Wat dan in ieder geval niet helpt, is dat we Eerdmans en Nanninga horen vertellen dat er met het programma van Forum ‘niets mis’ was. Eerdmans zegt ook nog dat de PVV ‘helaas buitenspel staat’. Dat suggereert dat Eerdmans de PVV een prima club vindt. Wat is JA21 dan? Is het eigenlijk een soort PVV, maar dan met een schijnheilige saus om toch aan de knoppen te mogen zitten? Is JA21 misbaar als Wilders mag meeregeren?
Volgens Eerdmans is het terugdringen van de macht van de EU in ieder geval een kernpunt van JA21, dus daar mogen we kennelijk een realistisch geluid verwachten. Derk Jan Eppink (no.3) deed bij Harry Mens alvast een suggestie, namelijk dat hij nooit voor een Nexit is geweest. Zo’n uittreding is inderdaad een onverkoopbaar standpunt en voorstanders ervan komen altijd in de politieke marge terecht. Maar wat schetst onze verbazing? Leon Baten – voorheen van de Nexit Denktank – staat bij JA21 op plek zes. Wat hier precies voor realistisch doorgaat, is raadselachtig.
Nanninga klaagt bij Op1 dat er te veel migratie is en dat veel burgers dat met haar eens zijn. Ze heeft bij dat laatste zeker gelijk, maar een realistische partij doet meer dan dit soort constateringen opdreunen. Zo’n partij formuleert ook hoe verandering te realiseren. We komen dan bij de details van het partijprogramma die nog niet zijn opgeschreven, waardoor we geen idee hebben of we JA21 echt realistisch mogen noemen. Dezelfde onduidelijkheid geldt voor veel meer punten. Hier wreekt zich het probleem: bij Forum mocht men gewoon Baudet nawauwelen, nu moet men zelf aan de slag. Zijn er wel ideeën?
Vanuit het perspectief dat Forum een antisemieten- en coronagekken-club is, moet JA21 in elk geval afstand houden van Baudet. Dat mislukt, wat blijkt uit de mensen die op de lijst staan en hoeveel afstand ze echt nemen. Op nummer vier vinden we Maarten Goudzwaard, de gemoedelijke fractievoorzitter van Forum in Friesland, die zich met zijn hele fractie afsplitste. Prima vent, maar in zijn fractie zit een Statenlid – Erwin Jousma – die lid bleef van Forum en daar ook op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer staat. Houd je zo afstand tot een extremistenclub? Misschien kan JA21 het eens toelichten.
In Limburg heeft gedeputeerde Ruud Burlet de JA21-kandidatenlijst gehaald. Hij is weg bij Forum maar is met steun van datzelfde FvD wel aangebleven. Hij heeft zijn positie dus te danken aan de partij waarvan de leider zegt dat bijna iedereen die hij kent antisemiet is. De fractievoorzitter van Forum in Limburg – die Burlet dus steunt – staat op plaats vijf van de FvD-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer. Is dit nou een voorbeeld van een realistische koers waarbij JA21 uit een ander vaatje tapt dan Forum? Of schuren Eerdmans en Nanninga er wel heel erg tegenaan? Misschien kan Nanninga er eens een column over schrijven.
Het gekst is het in Noord-Brabant, waar de Statenfractie bij Forum bleef omdat anders de coalitie wordt opgeblazen. Fractievoorzitter Willem Rutjens, die zijn fractie ‘autonoom binnen Forum’ noemt, is nu kandidaat voor JA21 terwijl hij ook FvD-lid is. Loek van Wely hetzelfde verhaal. Zij zitten in een fractie met – na morgen – FvD-partijbestuurder Joris van den Oetelaar en FvD-Kamerkandidaat Hans Smolders die Baudet te vuur en te zwaard verdedigt. Is dat nou het realistische verhaal van JA21, dat Forum een extremistenclub is waar Nederland geen stap mee verder komt, die kiezers teleurstelt en waar je afstand van moet houden?
Nanninga zegt bij Op1 dat er veel ruimte is voor JA21 want Forum werd in maart 2019 met een ‘gematigd’ verhaal de grootste partij van Nederland. Dat klopt natuurlijk, maar zo zijn we weer terug bij het begin, want dat verhaal was dan weer geschreven door Henk Otten, waar JA21 dus kennelijk de reïncarnatie van is, maar waar diezelfde Otten dan weer geen deel van uitmaakt. Zo blijkt maar weer dat het op rechts altijd gaat over de poppetjes en de baantjes, maar nooit over de inhoud.
