Corona is deze weken overal aanwezig: gesloten horeca, verplicht thuisonderwijs, thuiswerken en nauwelijks leuke dingen. Corona heeft echter meer gevolgen, die voor velen verborgen blijven. Zo is daar de teloorgang van de politieke partij als serieuze ledenorganisatie. Dit deel van de coronacrisis gaat per definitie aan de meeste mensen voorbij omdat ze geen partijlid zijn en dit ook nooit hebben overwogen. En dus zien ze niet hoe partijen zich ontwikkelen nu fysieke samenkomsten nauwelijks mogelijk zijn. Ledenorganisaties van weleer zijn op sterven na dood en alleen politieke PR resteert.
We zien dat deze zaterdag, bij een van de belangrijkste nieuwjaarsborrels van Amsterdam: die van de lokale D66-afdeling, die normaliter garant staat voor een avond bier drinken en het aanhalen van ongeveer alle politieke contacten in de hoofdstad. Bij deze borrels loopt normaliter heel politiek Amsterdam rond. Het lijkt alweer eeuwen geleden, maar vorig jaar vond deze borrel nog plaats in een restaurant aan het Rokin. We kregen speeches van Rob Jetten en Wouter Koolmees, maar dat mocht de pret niet drukken. Hier kon je de partij opsnuiven: begrijpen waar D66 nu voor staat en welke richting de club onder druk van de leden inslaat.
In tijden van corona is dat totaal anders: nu leren we hoe communicatieadviseurs van D66 de partij graag presenteren. De nieuwjaarsborrel is online. Er is in ‘Podium Mozaïek’ een soort voorstelling georganiseerd van een klein aantal D66’ers aangevuld met wat kunst en cultuur. Op YouTube loopt een uur lang een livestream en je kunt in de chat een bericht achterlaten. In deze geatomiseerde omgeving is volstrekt onduidelijk wat D66 bijeenhoudt, laat staan waar de partij naartoe gaat.
De online borrel begint geheel tegen elke traditie in om precies vijf uur. Uw verslaggever is een minuut te laat en hoort dus niet wie er tegen hem staan te praten. Een bevreemdende ervaring. Er staat een onbekende vrouw in een jurk, samen met Reinier van Dantzig, de knorrige fractieleider van D66 in de Amsterdamse gemeenteraad. De onbekende vrouw blijkt Elise Moeskops, de scheidend voorzitter van de afdeling. Of ze een competente voorzitter is geweest of juist een brekebeen wiens vertrek leidt tot het opentrekken van de D66-champagne, blijft een raadsel. Niemand om het aan te vragen.
Rituelen hebben opeens geen betekenis meer. Er wordt een jaarlijkse wisseltrofee uitgereikt, waarvan de naam en het doel niet duidelijk worden. Niemand herinnert het duo eraan. De trofee gaat naar de permanente programmacommissie, waarvan niemand de moeite heeft genomen de prijs in ontvangst te nemen. Dat komt door de corona-regels, horen we. Zo gaat het belangrijkste moment – het in ontvangst nemen van applaus – aan de winnaars voorbij. Reinier meldt dat hij de trofee met de post gaat opsturen. Volgend jaar moet D66 de prijs wel weer terug hebben want dan zal er weer een andere winnaar zijn.
Een uur lang geklets in een camera gaat ook D66 te ver en dus worden we verrast met toneel. Het is een stukje uit een voorstelling over de klimaatcrisis. Het gaat over een rechtszaak die een aantal maatschappelijke organisaties voeren tegen Shell, die het klimaat immers naar de Filistijnen helpt. De monoloog levert een positieve recensie van Elise op, bij wie de boodschap ‘echt binnenkomt’. Reinier meldt dat D66 een belangrijke rol heeft gespeeld in het voortbestaan van dit specifieke gezelschap. Zo verwordt de stream een reclamepraatje voor de eigen club.
Een paar jaar geleden nodigde D66 mensen uit de gemeenteraad, provincie, Europa en het kabinet uit om de meute toe te spreken. Vandaag komt alleen Sigrid Kaag. Aan alles is te merken dat dit geen speech voor publiek is. Kaag wil ‘een herijking van de relatie tussen overheid en burger’ en investeren in ‘de kwaliteit van de uitvoeringsorganisaties’. Kaag prijst het klimaatbeleid en het pensioenakkoord, ziet ‘een sprankje medemenselijkheid’ in het kinderpardon en dreunt vervolgens de geloofsartikelen van D66 op: onderwijs, duurzaamheid en Europa. Kaag had nooit iets positiefs over het kinderpardon durven zeggen als dit een echte zaal was geweest.
Dat gebeurt nog eens. Kaag wil een huis voor iedereen, even vergetend dat haar collega Ollongren daar al jaren iets aan had kunnen doen. Ook in Amsterdam weet niemand wat D66 juist op dit gebied heeft bereikt. Na ruim drie jaar D66 in de regering en ruim zes jaar in het Amsterdamse gemeentebestuur was de woningnood nog nooit zo groot. Kaag zegt zonder gêne dat het tijd wordt voor daden in plaats van mooie woorden. Het moet kennelijk troost bieden aan de woningzoekende D66-leden die hun laptop elk moment uit het raam kunnen gooien en hun flyers in de vuilnisbak.
Er moet een nieuw begin komen, nieuw elan, nieuw leiderschap en nieuw vertrouwen, zegt Kaag. Applaus klinkt van de vijf aanwezigen. Reinier is erg onder de indruk. Hij vergeet dat het wel logisch zou zijn dat de fractievoorzitter van de tweede partij in de Amsterdamse gemeenteraad nu iets zou zeggen over de klinkende resultaten in de hoofdstad die aan het grote publiek voorbij zijn gegaan. Reinier zwijgt liever nu niemand hem hierover aan zijn jasje kan trekken. Hij kondigt snel een muziekje aan.
Elise zou natuurlijk ook nog iets kunnen zeggen over de activiteiten van de vereniging, maar ze gaat liever verder met het doorgeven van de voorzittershamer aan haar opvolger. Dan is opeens de spirit van D66 uit vroeger tijden terug. Haar opvolger zegt te hopen op een bruisende vereniging. Ik hoop het met hem mee.
