Over twee maanden zijn er weer verkiezingen en dus trappen partijen momenteel de campagne af. Deze zaterdag is de PvdA bijeen in het Drentse Meppel. Waar dit vroeger garant stond voor een congrescentrum met honderden leden, betekent dit tegenwoordig een livestream vanuit een studio. Vanwege de corona-regels zijn er maar een handjevol mensen. Vrijwel iedereen spreekt in via Zoom. In tegenstelling tot het CDA, waar men een digitaal congres maar nauwelijks kan organiseren, loopt bij de PvdA alles gesmeerd.
We worden welkom geheten door Nynke de Jong, de bekende columniste van het Algemeen Dagblad. Het is een steeds vaker voorkomend fenomeen: bekende Nederlanders die schnabbelen bij een politieke partij alsof dat de normaalste zaak van de wereld is. En dus zit Nynke voor een rood scherm met het PvdA-logo alsof ze onderdeel is van het partij-meubilair. Ook praat ze over de PvdA in de wij-vorm. Ze is in ieder geval enthousiast, zullen we maar denken. Daar is ook wel reden toe: er zijn bijna drieduizend leden online, een aantal wat een normaal partijcongres nooit zou halen.
De PvdA bespreekt deze middag de kandidatenlijst. De partij heeft vooral toppers uit het verleden en dat merk je aan alles. Oud-Kamerlid Marja Wagenaar heeft de kandidatencommissie voorgezeten en mag vertellen dat de kandidaten geweldig zijn. Het is een hele linkse lijst geworden. De kandidaten willen allemaal strijden voor de medemens en ze zijn allemaal van een uitmuntende kwaliteit. Iedereen kreeg, geheel conform de sociaaldemocratische principes, een gelijke kans. Bekende PvdA’ers werden hetzelfde behandeld als onbekenden. Dat is erg ongeloofwaardig: de lijst staat vol mensen die al een functie hebben.
Marja wilde echte ‘mensen-mensen’ met expertise en een sociaaldemocratische overtuiging die resultaten kunnen boeken. Toch is dit niet het belangrijkste: er is gezocht naar diversiteit. Er zijn vertrouwde gezichten én nieuwelingen, er is een goede balans van man en vrouw, er is aan de LHBT’s gedacht, er zijn ook veel jongeren gekandideerd en ze komen uit alle hoeken van het land, zelfs van de Waddeneilanden. Opvallend dat Marja de meest zichtbare vorm van diversiteit – de multiculturele – niet benadrukt. Marja heeft nog nooit zoveel diversiteit gezien. Het is alleen niet gelukt om een gehandicapte op de lijst te krijgen.
Het is niet de bedoeling dat de lijst wijzigt, vertelt Marja, want dan wordt de hele puzzel door de war gehaald. Er is zo’n zorgvuldige mix ontstaan van kandidaten, achtergronden en expertises, dat daar beslist niets meer aan mag veranderen. We zien wat video’s van PvdA-mastodonten zoals John Leerdam die Marja’s woorden nagalmen. Probleem: de PvdA-top mag dan wel zo verstandig zijn geweest, de leden hebben het laatste woord. Eigenlijk is het nog fundamenteler: ook de kiezers kunnen de lijst via voorkeursstemmen wijzigen. Misschien trekken zij zich wel niets van al die verstandige PvdA-toppers aan.
Deze middag is Keklik Yücel de belangrijkste uitdager van de partijtop. Yücel zat tussen 2012 en 2017 al voor de PvdA in de Kamer. Ze hamert vanuit de beweging Vrij Links consequent op seculiere en vrijzinnige politiek. Yücel wil graag op plaats zeven, waar de PvdA-top de Rotterdamse wethouder Barbara Kathmann heeft bedacht. Via Zoom spreken leden hun steun uit aan een van de twee kandidaten. Yücel krijgt steun van onder andere Eddy Terstall, eveneens een bekend gezicht van Vrij Links. De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb blijkt fan van Kathmann, die meteen een meerderheid van de stemmen haalt.
Op plek tien probeert Yücel het nog eens. Hier stelt de PvdA-top de Zaanse wethouder Songül Mutluer voor. Het tafereel herhaalt zich. De Zaanse burgemeester Jan Hamming – ook al zo’n PvdA-mastodont – steunt Mutluer en dus kan Yücel fluiten naar plek tien. Op plek dertien probeert ze het nog eens tegenover de Groningse fractievoorzitter Julian Bushoff. Daar is PvdA-mastodont Max van den Berg al om Bushoff te prijzen en daarmee is het lot van Yücel definitief bezegeld. Als de partijtop zich uitspreekt, volgt een meerderheid van de leden vanzelf.
Hoe slaafs PvdA-leden stemmen merken we bij plek veertien. Hier wil de PvdA-top de totaal onbekende Kavish Bisseswar hebben, een diplomaat die in China werkt. Hoogleraar Barbara Oomen staat op plek twintig en ziet dat kennelijk als onverkiesbaar: ze wil zes plekken omhoog. Grof geschut wordt ingezet: Oomen heeft de steun van Job Cohen en Jet Bussemaker. Marja wil echter dat Bisseswar op deze plek blijft staan want anders wordt de lijst minder divers. De PvdA-leden volgen Marja’s oordeel. In gedachten horen we Kelik Yücel tientallen kilometers verderop haar laptop uit het raam gooien.
Al met al blijft de hele lijst zoals de partijtop die graag wilde. Zo leren we: de PvdA geeft de leden – in tegenstelling tot veel nieuwe partijen – veel inspraak, maar dat is geen enkel probleem: de leden volgen de leiding uiterst slaafs. De PvdA is intern intens overtuigd van het idee dat de kandidatenlijst zo divers mogelijk moet zijn. De PvdA prijst zichzelf gelukkig met al deze veredelde identiteitspolitiek, maar je vraagt je toch af of kiezers dit ook belangrijk vinden. Over één soort diversiteit gaat het in ieder geval de hele tijd niet: die van opinies, want dan had de uiterst vrijzinnige en principiële Keklik Yücel natuurlijk wél in de top tien gestaan.
