Maandag leveren partijen hun kandidatenlijsten in bij de Kiesraad en dus weten we over een week welke nieuwe partijen meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen. Er staan inmiddels 89 nieuwe en bestaande partijen geregistreerd. Dit nieuws jaagt velen in de gordijnen: wordt het niet eens tijd voor een kiesdrempel? Die oproep miskent een nogal basaal gegeven: er registreren zich vaak wel veel nieuwe partijen, maar de meesten halen de Tweede Kamer niet. Sterker nog: de meeste clubjes komen nooit op het stembiljet. Komende week zien we een nieuwe ronde in deze aandoenlijke afvalrace.
Veel nieuwe partijen zijn niet serieus: groepjes vrienden die bij een borrel bedenken dat ze de politiek in willen en een paar weken later ontdekken dat dat meer voeten in de aarde heeft dan een registratie bij de Kiesraad. De meeste nieuwe partijen zien we nooit meer terug: bij de Kiesraad vinden we registraties van clubs die in 2017 zonder succes deelnamen, partijen die geen website hebben of niet in staat zijn hun eigen mail te beantwoorden. Meerdere partijen die volhouden dat ze meedoen hebben geen actieve sociale media, kwamen nooit in de media, hebben geen bekende gezichten en geen programma.
De laatste twee weken probeerden de nieuwe partijen ondersteuningsverklaringen binnen te halen. Een aandoenlijk schouwspel van vrijwilligers die voor gemeentehuizen passanten aanklampen om een verklaring te tekenen, aangevuld met enorm veel bedeltweets om naar het stadhuis te komen. Rara hoeveel kans maken partijen om in de Tweede Kamer te komen als ze niet eens een paar honderd mensen kunnen mobiliseren? Ook inhoudelijk wordt het voor de nieuwelingen nog een hele kluif om de komende tijd uit te leggen wat ze toevoegen, aangezien ze waarschijnlijk door alle grote media zullen worden genegeerd.
De grote vraag is of er momenteel überhaupt nieuwe partijen zijn die enige kans maken. Zo zijn daar de afsplitsingen van bestaande partijen. Ze lijken vooral een middel voor individuele Kamerleden om toch een nieuwe periode te krijgen. Dit zijn Lijst Henk Krol en Splinter van Femke Merel van Kooten. Dit soort afsplitsingen komen door de geschiedenis heen veel voor, maar zijn nooit succesvol, met Geert Wilders als grote uitzondering. Het probleem laat zich raden: het verschil tussen de afsplitser en de partij waar deze voorheen toebehoorde is klein. Krol moet het nog steeds hebben van ouderen en Van Kooten van dieren. Waarom dan niet op het origineel stemmen?
Op links lijken alle nieuwe partijen opvallend veel op bestaande concurrenten. Volt presenteert zichzelf weliswaar als een internationale beweging, maar is in de praktijk een variant van D66 met een dito pro-Europese visie die alleen hoogopgeleiden aanspreekt. Ook hier is de kans groot dat men op het origineel stemt, tenzij men natuurlijk een grondige hekel heeft aan Sigrid Kaag. Splinter zit eveneens in deze hoek. De Piratenpartij lijkt verdacht veel op GroenLinks, het op de islam geïnspireerde Nida ook en Ubuntu Connected Front is een slechte doublure van Bij1 van Sylvana Simons, een partij die ook weer grote overeenkomsten met GroenLinks heeft en daar vooral een radicale, compromisloze toon aan toevoegt.
Op rechts is het nauwelijks beter. Corona-wappiepartij Vrij en Sociaal Nederland lijkt op het eerste gezicht een originele vondst, maar gaat in de praktijk qua gekte gelijk op met Thierry Baudet. Forum heeft een veel groter budget en dus ligt het voor de hand waar de stemmers naartoe bewegen. Zorgpartij NL Beter wil waarschijnlijk geen rechts imago hebben, maar dit is toch echt de partij van Esther van Fenema en zij is niet bepaald links. De Boer Burger Beweging is ook ergens op de rechterflank te vinden, net als de Lijst Henk Krol. Code Oranje en JA21 zijn brouwsels die een duidelijke relatie hebben met respectievelijk PVV en FvD.
Men zit ook op rechts heel duidelijk in elkaars vaarwater. Hier gaat het niet om partijen met een eigen visie, maar om clubjes die niet met elkaar willen samenwerken omdat ze allemaal eigen baas willen zijn. En dus zal de kiezer zich afvragen of ze op zo’n nieuweling moeten stemmen of gewoon op de PVV, die misschien inhoudelijk iets minder goed bij ze past maar die wel zeker in de Tweede Kamer komt en daar veel effectiever een vuist kan maken. Een zeteltje in de peilingen van Maurice de Hond zegt niet zoveel: vlak voor de verkiezingen komt er nog een twee- of driestrijd met onder andere Rutte en Wilders. Dan eten zij alle splinters op rechts leeg en komen VSN, Code Oranje, JA21, NL Beter, Boer Burger Beweging en Lijst Henk Krol allemaal alsnog uit op nul zetels. Zonde van alle moeite.
De kans om te worden verkozen is het grootst bij partijen die echt afwijken van de rest. Dat maakt dat clubs die relatief bekend zijn als JA21 en Code Oranje eerder richting de nul zetels gaan dan dat ze de Kamer binnen denderen. Kansrijker zijn het antiracistische Bij1 en extreem eurofiele Volt, maar alleen bij de gratie dat de lijsttrekkers van de grote concurrenten soms ongeliefd zijn én de eigen campagne verkloten.
