In maart doen 24 nieuwe partijen mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. Wie zijn de kandidaten van deze partijen, waarom doen ze mee en wat voegen ze toe? Chris Aalberts gaat op zoek naar deze nieuwbakken politici met de vraag waarom ze onmisbaar zijn aan het Binnenhof.
De trein rijdt door een wisselstoring niet verder dan Lelystad. Het symboliseert dat dit een uithoek is waar velen nog niet dood gevonden willen worden. Sommige reizigers stranden hier deze ochtend tegen hun wil, maar ik ben op de plaats van bestemming. Ik ontmoet hier Ji Yong Dijkhuis, de nummer 2 van de Piratenpartij. Hij wacht me op bij het station. We wandelen door het troosteloze stadscentrum dat wordt geteisterd door leegstand. Sommige winkels staan al zo lang leeg dat Ji Yong – die hier al lange tijd woont – geen idee heeft welke winkels er ooit zaten.
Ji Yong zat tot december in het partijbestuur en staat nu op de tweede plaats van de kandidatenlijst. Hij heeft twintig jaar ervaring in de ICT, werkte ooit bij de VN is en is tegenwoordig in dienst bij wat hij een ‘luxe uitzendbureau’ noemt. Hij heeft een lease-auto en een stevig uurtarief. Waarom hij precies in Lelystad is neergestreken wordt niet helemaal duidelijk: vroeger woonde hij onder andere in New York, Bangkok en Incheon, een miljoenenstad op steenworp afstand van Seoul. Ji Yong gedijt kennelijk overal prima, zelfs in Lelystad. De huizen zijn hier goedkoop, meldt hij.
We lopen over een foeilelijk plein. In Lelystad zijn opvallend veel winkels vertrokken, met uitzondering van ketens als Big Bazar. De schouwburg is knaloranje geschilderd. Ji Yong ziet hier in Lelystad problemen die ook landelijk spelen. Het ziekenhuis ging failliet en werd in een uitgeklede vorm doorgestart. Door corona is er meer vraag naar ziekenhuiscapaciteit dan ooit en maar het gebouw staat halfleeg. Je kunt er volgens Ji Yong met weinig geld een echt ziekenhuis van maken. Er zou meer creativiteit moeten zijn. Dat zouden ze juist hier in Lelystad moeten weten want vroeger stond dit ziekenhuis ook al leeg. Toen namen ze er Medisch Centrum West op.
Ji Yong somt wat standpunten op: de Piratenpartij wil een basisinkomen, een terugkeer van de basisbeurs, een aanpak van belastingontduiking door multinationals en een soepelere omgang met het auteursrecht. Als je een liedje gebruikt in een TikTok-filmpje hoor je geen boete krijgen. Ook is de partij voor zelfbeschikking. Ji Yong vindt dat er geen verplichting moet zijn om mondkapjes te dragen. Maar als ik vertel dat ik mondkapjes onzin vind, zegt Ji Yong dat dat geen goede reden is. Dat is bijvoorbeeld dat je last hebt van aangezichtspijn. Ik houd vol: ik heb geen zin in mondkapjes en gelukkig hebben we daarvoor het zelfbeschikkingsrecht, gesteund door de Piratenpartij. Ji Yong blijft erbij dat dat geen reden kan zijn. Je moet ook verantwoordelijkheid nemen voor de mensen om je heen.
De Piratenpartij wil vooral meer ICT’ers in de Tweede Kamer. Ji Yong memoreert het datalek bij de GGD. De reactie erop was niet goed, denkt hij. De Tweede Kamer begint te klagen en pas daarna wordt zo’n lek aangepakt. De overheid pakt ICT-projecten veel te top-down aan. Er moet beter projectleiderschap komen. Ik zeg dat ik dit niet begrijp: iedereen is tegen zo’n datalek en vanuit de Tweede Kamer zal ook de Piratenpartij vooral kunnen klagen, net als de rest. Ji Yong wil dat er eerder Kamervragen worden gesteld en dat vaker wordt benadrukt dat er goed moet worden opgelet. Het moet allemaal veel pro-actiever.
Burgerrechten zijn ook heel belangrijk voor de Piratenpartij, vertelt Ji Yong. Dat hebben we gezien bij de toeslagenaffaire. De overheid gaat niet goed om met data en artificiële intelligentie. Er worden risicoprofielen gemaakt van mensen die veel zouden frauderen. Dan worden bijvoorbeeld mensen met een van oorsprong buitenlandse naam vaker gecontroleerd dan anderen, waardoor bij die groep ook vaker fraude wordt geconstateerd, wat dan weer leidt tot meer controle. Zo ontstaat een onrechtvaardige focus op steeds weer dezelfde mensen.
Ji Yong vindt dat je in deze gevallen zelf moet blijven nadenken. Er zou meer gekeken moeten worden naar gedrag in plaats van kenmerken waar mensen niets aan kunnen doen zoals hun afkomst of naam. Een goede indicator zou kunnen zijn dat je een dure auto hebt, maar dat staat momenteel niet in de dossiers. De Piratenpartij wil bovendien niet dat de focus op bepaalde kenmerken zelfversterkend werkt. Ik vraag of dat niet voor alle kenmerken geldt. Ji Yong denkt dat je het beste op fraude kunt controleren zonder dat je duidelijke verwachtingen hebt over wie er wel en niet fraudeert.
In Nederland is de Piratenpartij een soort come back kid: de partij heeft nauwelijks electoraal succes, maar doet toch steeds weer aan verkiezingen mee. Ji Yong denkt dat de partij drie zetels gaat halen. Hij put hoop uit de landen waar de Piraten wel een succes zijn, zoals Tsjechië en IJsland. Toch moeten de Piraten inmiddels weer een nieuwe teleurstelling incasseren. Nieuwkomer Volt gooit hoge ogen en schreeuwt van de daken dat ze de eerste pan-Europese partij zijn. Dat is een pertinente leugen, want dat is de Piratenpartij. Maar het valt niemand op.
