Nu JA21 met vier zetels in de Tweede Kamer is gekozen is een belangrijke eerste horde genomen om Nederland te veranderen, horen we Joost Eerdmans denken. Toch dient zich een nieuw probleem aan: hoe daadwerkelijk iets te realiseren? Hebben de politici van JA21 daar ervaring mee?
Een terugblik kan ons helpen. Dit waren niet de eerste verkiezingen waarbij Eerdmans met een nieuwe partij deelnam. We denken terug aan ÉénNL, een partij die hij samen met de Rotterdamse wethouder Marco Pastors opzette in de nadagen van de LPF. We herinneren het ons nog als de dag van gisteren. Het was 2006, de LPF was op sterven na dood en de erfenis van Pim dreigde verloren te gaan. Daar was Eerdmans. Heel authentiek: Eerdmans was in zijn hele leven hooguit vijf minuten in de buurt van Pim, dus hij was de aangewezen persoon om diens erfenis van de ondergang te redden.
ÉénNL was meer dan alleen een poging van Eerdmans om herkozen te worden. Er zaten ook echte Rotterdamse ambities in. Vier jaar lang had Leefbaar Rotterdam de tweede stad van het land bestuurd. Waar de ene partij van Pim – de LPF – nooit iets bereikte – kon de andere partij van Pim – Leefbaar – bogen op klinkende resultaten: een veiligere stad en een stevige aanpak van integratie, precies datgene wat de stemmers op Pim altijd al hadden gewild. Dat Rotterdamse succes kon in Den Haag prima herhaald worden nu de LPF op sterven na dood was, dachten Eerdmans en Pastors. ÉénNL was geboren.
De geschiedenis is bekend: de PVV won die verkiezingen met negen zetels en ÉénNL haalde de kiesdrempel niet. Opmerkelijk, want Pastors had wel degelijk een groot publiek kunnen trekken op basis van zijn werk in Rotterdam. Men kreeg dan Eerdmans er gratis bij, maar kiezers wilden liever Wilders en zo stierf de erfenis van Pim een zachte dood, door het definitieve vertrek van de LPF uit Den Haag en het einde van de ambities van Leefbaar-politici om de Rotterdamse aanpak naar Den Haag te brengen. Pastors vertrok uit de politiek en Eerdmans bleef op zoek naar baantjes.
Die zoektocht bracht hem bij Forum voor Democratie. We weten hoe dit avontuur afliep: Forum bleek – tegen alle verwachtingen van de insiders in – een extremistische club geleid door een raaskallende narcist. De helft van de Forum-politici nam de benen om zich vervolgens te verenigen in JA21. Het idee: er is behoefte aan een club die de idealen van populistisch rechts in de praktijk gaat brengen, want de PVV heeft dat nooit gedaan en Forum blijkt er ook niet toe in staat. Die partijen roepen wel dat ze minder migratie, minder EU, minder windmolens en meer referenda willen, maar ze realiseren niets. Dat gaat JA21 regelen.
Je vraagt je af: hoe dan? Net als bij alle rechtse voorgangers en concurrenten mist een basaal plan, met name op het hoofdpunt migratie. Geen begin van een concreet idee of voorstel, maar Eerdmans blijft roepen dat JA21 het gaat regelen. Vooralsnog komt hij niet verder dan een verhaal over wat hij wil en nooit over het hoe.
Velen, waaronder ikzelf, hadden niet gedacht dat JA21 de Tweede Kamer zou halen. De reden ligt voor de hand: in 2006 mislukte ÉénNL, terwijl Pastors toen kon bogen op resultaten uit Rotterdam. De kiezer haalde er toen zijn schouders over op, terwijl de claim dat ÉénNL echt iets zou kunnen bewerkstelligen geloofwaardig was. Hoe anders is dat nu bij JA21, waar zich politici hebben verenigd die blijk hebben gegeven van een extreem gebrek aan basaal beoordelingsvermogen, aangezien ze het extremisme van Baudet pas heel laat zagen of durfden toe te geven.
Zijn dit de mensen die klinkende resultaten gaan brengen? Dat is niet de track record van Eerdmans: vraag het in Rotterdam maar na, waar zijn wethouderschap tussen 2014 en 2018 door vriend en vijand als een mislukking wordt beschouwd. Nu gaat Eerdmans vanuit de Tweede Kamer dat dus helemaal anders doen? En dan samen met een Eerste Kamerfractie geleid door Annabel Nanninga? Zij is immers ook al jaren niet of nauwelijks op enig compromis of concreet resultaat te betrappen. Het vertrouwen dat JA21 het allemaal anders gaat doen dan de vele rechtse voorgangers is vooralsnog nergens op gebaseerd.
Zomaar een voorspelling: als JA21 er in de formatie niet aan te pas komt, wordt het hele idee van concrete resultaten weer snel verlaten en begint Eerdmans als vanouds te schreeuwen dat er niemand naar hem – en Pim – luistert. Probleem: dat doen Wilders en Baudet vooralsnog harder én beter.
