Er is jaren over gesteggeld, maar over twee weken is het dan eindelijk zover: de Tweede Kamer vergadert voortaan in het voormalige ministerie van Buitenlandse Zaken, voorheen ook wel de Apenrots genoemd, op steenworp afstand van Den Haag Centraal. De renovatie van het Binnenhof kan beginnen en in die periode zit de Tweede Kamer op deze tijdelijke locatie. Hoe lang dit zal zijn is nog niet helemaal duidelijk. Volgens Kamervoorzitter Vera Bergkamp zal het voor 5,5 jaar zijn, want dat is de officiële planning, maar ze wil er geen weddenschap over afsluiten. Verstandig, want bij bouw- en renovatieprojecten van de Rijksoverheid weet je het maar nooit.
Deze vrijdag is de eerste grote kennismaking met het nieuwe Tweede Kamergebouw. In de ochtend krijgen Kamerleden een rondleiding en in de middag is de parlementaire pers aan de beurt. Journalisten kregen al eens de kans om een kijkje te nemen. Het loopt deze middag dan ook geen storm: er zijn journalisten van NRC, EenVandaag, De Groene, RTL Nieuws, TV West en wat freelancers, plus een aantal fotografen die plaatjes komen schieten van het nieuwe onderkomen. Onduidelijk is of de rest van journalistiek Nederland de nieuwe locatie al kent of ervan uitgaat dat men de weg ook wel zonder rondleiding zal weten te vinden.
We worden ontvangen in de Statenpassage. We worden hier direct met de neus op de feiten gedrukt: dit gebouw is een mix van oud en nieuw en een mengeling van een voormalig ministerie en elementen van het Binnenhof. Zo is de Statenpassage op het Binnenhof een soort straat waar burgers onder andere petities aan Kamerleden kunnen aanbieden. Iedereen kent vooral de roltrappen aan het einde, die bezoekers naar de publieke tribune brengen. In de nieuwe situatie is de Statenpassage een driehoekige hal die weinig met een passage van doen heeft. De enige overeenkomst zijn de roltrappen.
Er is ook een andere vergelijking mogelijk: dit gebouw was ooit een ministerie. Deze ambtelijke kantorenkolos moet nu opeens dienst gaan doen als openbaar gebouw. We zien dit aan de ingang. De oude ingang lijkt niet gerenoveerd en maakt een smoezelige indruk. Deze is voortaan voor pers en ander personeel. Bezoekers moeten aan de andere kant zijn. Daar is een enorme entree verrezen met een messing afdak, waarover we te horen krijgen dat deze ‘bio-based’ is. Heel duurzaam en verantwoord inderdaad, maar het foeilelijke ding past beter bij een casino dan bij een parlement.
BBB-Kamerlid Caroline van der Plas komt langs en vertelt dat ook zij hier voor het eerst is. Haar nieuwe kantoor kijkt uit op het ministerie van Landbouw. Ze vindt het nieuwe gebouw van binnen best mooi, zeker als je bedenkt hoe spuuglelijk de buitenkant is. Caroline begint te praten over de kunst die her en der is geplaatst. Uw verslaggever kan dit niet goed thuisbrengen, maar dat verandert een half uur later. Naast de entree is ook de kunst vandaag een waar dieptepunt. Caroline heeft er nog eentje: de benedenverdieping is onoverzichtelijk en velen zijn op zoek naar de uitgang. Ze is niet de enige die hem niet meteen kan vinden.
Zo worden we heen en weer geslingerd tussen vernieuwing en traditie. Bergkamp noemt het gebouw ‘geen Madurodam’. Het gebouw kan geen replica zijn van het Binnenhof maar er zijn wel vertrouwde elementen aanwezig. Er is daarnaast ruimte voor nuttige innovatie, zoals verbetering van de geluidsvoorziening voor slechthorenden. Traditie zien we bijvoorbeeld bij de commissiezalen, die dezelfde namen als op het Binnenhof dragen, al zijn ze van binnen onherkenbaar veranderd. We bezichtigen de Thorbeckezaal, waarvan inmiddels is geconcludeerd dat die nog wat verbouwing vraagt.
Zo zijn er meer dingen niet af. We gaan niet naar de werkplekken voor journalisten want die zijn nog niet opgeleverd. We komen in een zaal die dienst gaat doen als perscentrum Nieuwspoort, maar deze is nog helemaal leeg. De Max van der Stoel-zaal is eigenlijk voor bijeenkomsten, boekpresentaties en borrels en bevat daarom een biertap. Toch zal deze zaal voorlopig dienstdoen als commissiezaal, net als de ‘Oude Zaal’ op het Binnenhof. Dat is dan weer omdat deze zaal heel groot is en Kamerleden zo op anderhalve meter van elkaar kunnen zitten. Na corona zal dit allemaal weer veranderen, horen we.
In de Tweede Kamer zijn twee plekken echt belangrijker dan de rest: de patatbalie en de plenaire zaal. Bij de patatbalie ontmoeten politici en journalisten elkaar. Daar worden veel televisie-interviews gehouden. In de oude situatie was dit een open ruimte, vooral omdat het een balkon is aan een vide. In de nieuwe situatie is het een dichte ruimte die daarom benauwd aanvoelt terwijl hij waarschijnlijk even groot is als de oude. Journalisten vragen zich hardop af hoe het zal zijn als hier straks honderdvijftig Kamerleden en tientallen journalisten rondlopen. Dat zal ontzettend druk zijn, zo is de inschatting. En dan hebben we het nog niet eens over corona.
Het huzarenstukje is de nieuwe plenaire zaal. De architect wil graag kwijt dat het moeilijk was om deze een plek te geven. Bij de commissiezalen lukte dat wel want dat zijn oude laad- en los-ruimtes. De plenaire zaal oogt in de nieuwe situatie bedompt en klein, terwijl deze nauwelijks kleiner is dan die op het Binnenhof. Alleen de griffiers zitten ergens anders dan voorheen. Het plafond van de zaal is veel lager dan bij de oude, waardoor ook hier de vraag opkomt hoe benauwd – of zo u wilt knus – het zal zijn als alle stoelen bezet zijn. Een fijne gedachte dat dit door corona waarschijnlijk nog wel even op zich zal laten wachten.
D66-Kamerlid Salima Belhaj is komen opdraven om ons te vertellen over de kunst die in de nieuwe plenaire zaal hangt. Ze is voorzitter van de kunstcommissie terwijl niemand wist dat deze bestond. Daar zal met de gemaakte keuzes wel snel verandering in komen. Aan de muur hangen vijf grote, foeilelijke panelen in verschillende tinten bruin en grijs. Ze zijn beplakt met stenen en stukken aarde. De kunstenaar van dienst vertelt ons wat de gedachte daarachter is. Het nodigt uit tot dialoog, de aarde kijkt je aan en het laat de moderniteit zien. De panelen kunnen tegen een stootje, horen we, dus ze gaan helaas waarschijnlijk de hele renovatie mee.
Uitgangspunten of niet, deze slechte imitatie van een klimwand past totaal niet bij een vergaderzaal, ook omdat de panelen niet op gelijke afstand van elkaar hangen. Onduidelijk blijft of dit de bedoeling is of dat de inrichters het hebben opgegeven er een fraai geheel van te maken. De uitleg gaat opvallend lang over de kunst en we krijgen in een mapje extra tekst mee. Het voedt de interpretatie dat men bang is dat we gaan opschrijven dat het allemaal foeilelijk is. Rijksbouwmeester Floris Alkemade voegt ondertussen nog toe dat kunst vaak moeilijk te doorgronden is. Daar kunnen we hem alleen maar gelijk in geven.
Zo komt er een einde aan deze rondleiding. We krijgen nog koffie in het Statenlokaal, een soort koffiebar die aan de Statenpassage ligt. In de oude situatie was deze redelijk knus, maar nu lijkt hij vergroot, waarschijnlijk omdat de Tweede Kamer niet meer aan het Plein is gevestigd en alle horeca verder weg is dan ooit. Voor koffie kun je voortaan in deze koffiebar of op Centraal Station terecht. Weer een aanwijzing dat de gebruikers, ondanks het technisch knappe ontwerp, nu al hevig terugverlangen naar het Binnenhof en het moment dat ze niet meer naar de stukken aarde in de plenaire zaal hoeven te koekeloeren.
Nu maar hopen dat de renovatie geen vertraging oploopt.
