Laat ik in de golven van negativisme die neerdalen over Sigrid Kaag iets positiefs over haar zeggen. Met haar aftreden handelde ze naar wat ze zei. Dat is bepaald niet vanzelfsprekend in de Nederlandse politiek. Pim Fortuyns motto “ik zeg wat ik doe en ik doe wat ik zeg” vindt doorgaans weinig navolging. Kijk maar naar Liliane Ploumen (PvdA), Jesse Klaver(GroenLinks) en Gert-Jan Segers (CU). Op 1 april 2021 schreeuwden ze om het hardst dat VVD-leider Rutte niet deugde en moest oprotten. Een paar weken later stonden ze met de pet in de hand bij hem op de stoep om mee te mogen doen met zijn nieuwe kabinet. Dat het inmiddels anders is geworden heeft niets met oprechte keuzen te maken en alles met het opportunisme waarvan de politiek aan elkaar hangt.
In die zin is Sigrid Kaag een verademing in Haagse kringen. Toch brengt het haar en ons helemaal niets. Omdat je met recht-door-zee en consequent handelen en het etaleren van superieure kennis nu eenmaal niet ver komt in onze egalitaire –niet te verwarren met elitaire- politieke cultuur waar IQ veel minder gewaardeerd wordt dan EQ en koffie drinken, smoezen, konkelfoezen, ritselen en regelen de standaard zijn.
In die cultuur gedijt een type als Sigrid Kaag slecht. Door zich toch in de Haagse politiek te begeven en niet de minste kameleonistische neigingen te vertonen heeft zij zichzelf volledig buitenspel gemanoeuvreerd. Haar tegenvallende optreden in de Afghanistan-kwestie speelde uiteraard een rol, maar Ank Bijleveld is een veel grotere knoeier en die zit er sinds 1989. Omdat zij het spel en de regels wel begrijpt (Update: Bijleveld nu toch ook weg).
‘Sigrid Kaag mag een professional zijn in de wereld, in Nederland is zij een amateur’, schreef ik eerder . Kaags uitleg en toepassing van het begrip ‘motie van afkeuring’ is een hernieuwde blijk van haar onbekendheid met de politieke mores in ons land. Velen voor haar hebben zo’n motie aan de broek gekregen –laatstelijk nog de premier zelf- en begrepen wat die betekent: een gele kaart. Niet nog een keer zo’n fout maken anders lig je eruit. Twee gele kaarten komt overigens ook dikwijls voor. Kaag maakte van de gele meteen een rode kaart. Eerst voor Rutte, die zich er niets van aantrok, daarna voor zichzelf. Ze kon ook niet anders na de grote broek (‘hier scheiden onze wegen’) die ze op 1 april aantrok. Het hoongelach zou oorverdovend geweest zijn.
Er is nog een wetmatigheid die Sigrid Kaag niet in de smiezen heeft. In de politiek wordt altijd afgerekend. Vroeg of laat. Met Kaag werd al vroeg afgerekend. Door de steun voor de motie van afkeuring van de CU, waar men uiteraard niet de onbeschofte manier vergeten was waarmee Kaag hen eruit werkte als mogelijke coalitiepartner (’roestige auto’). Soms komt de afrekening laat, zoals met Halbe Zijlstra, wiens tegenstanders die wisten dat zijn Poetin-datsja gepoch op een VVD congres flauwekul was, een unieke kans kregen hem onderuit te trekken toen hij minister van buitenlandse zaken werd. Oud Shell-topman Jeroen van der Veer mocht de klus klaren. Het zwaard werd aangereikt vanuit de politiek. Toen Zijlstra’s vriend Rutte hem een tijdje later een leuke baan bij de Wereldbank in Washington wilde bezorgen werd nog een keer afgerekend met de charlatan door een vroegtijdig lek vanuit ambtelijke kring, waarna verzet kwam tegen de benoeming van iemand die voor die functie helemaal de kwalificaties niet bezat. Sindsdien slijt hij zijn dagen in een anonieme baan bij bouwbedrijf VolkerWessels.
Als Kaag dit allemaal zou weten en begrijpen kan ze zien aankomen wat haar nog meer te wachten staat. De enorme pot stroop die premier Rutte na Kaags aftreden voor de camera’s hanteerde sprak boekdelen. “Zij is een grote mevrouw die met Assad heeft onderhandeld. Zij is een vooraanstaand en wereldwijd gerespecteerde minister van buitenlandse zaken” kwezelde de MP over de vrouw die amper drie maanden dat ambt had bekleed. Wie goed keek naar het gezicht van Mark Rutte kon de gedachten lezen. Die zeiden heel wat anders dan de woorden die over zijn lippen rolden.
Professional Rutte vergeet de Schoo-lezing van Kaag (‘Rutte is een politieke ritselaar’) nooit. De afrekening komt zodra het hem past. De Houdini van de Nederlandse politiek Mark Rutte ziet als geen ander welke unieke kans Sigrid Kaag hem geboden heeft om door te stoten naar zijn vierde kabinet, zonder het gedoe met fractiefusies en gepalaver over een minderheids- of extraparlementair kabinet. Allemaal flauwekul die hij achter zich kan laten nu Sigrid de ministeriële benen heeft genomen.
Als Kamerlid en fractievoorzitter van D66 moet Kaag nu niet slechts voor een deel van haar tijd, maar full-time de politica uithangen. Een rol die haar, zoals gebleken is, helemaal niet past. Zij staat nu op gelijke hoogte met Geert Wilders, Thierry Baudet, Esther Ouwehand, Wybren van Haga, Farid Azarkan, Sylvana Simons, Liane den Haan. En met Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging die Kaag tijdens het Afghanistan-debat nog zo neerbuigend en opzichtig deed zuchten toen ze de namen voorlas van alle in Uruzgan omgekomen militairen.
Het regeringsvliegtuig is vervangen door een fiets. Geen vrijdagavondborrel op Downing Street 10, maar thuis een glaasje witte wijn van Gall&Gall. Niet volgende week naar New York voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, maar naar de Tweede Kamer voor de Algemene Politieke Beschouwingen. En dan niet in vak K, maar op een stoeltje van de D66-fractie. Daar word je nederig van, maar nederigheid is aan Sigrid Kaag niet besteed.
“Sigrid heeft nu de handen vrij en dat kan een doorbraak in de formatie betekenen” sprak D66-veteraan en oud-Kamerlid Bert Bakker bij omroep WNL. Inderdaad, maar op een andere manier dan Bakker bedoelde. In het haar totaal wezensvreemde universum van de Haagse kaasstolp komt Sigrid Kaag met haar harde, empathieloze en hautaine optreden nergens. Mark Rutte heeft Kaag na haar Schoo-lezing definitief afgeschreven. Collegiale bijstand is niet meer vereist. Hij laat haar helemaal los en hoeft alleen maar achterover te leunen en toe te kijken hoe zij verder ontspoort in het Haagse labyrint waar ze de weg niet kent en geen vrienden heeft gemaakt.
Peilingen tonen de marsroute. Die leidt naar nieuwe verkiezingen, waarbij Rutte opnieuw de VVD-lijst aan zal voeren en D66 niet om Kaag en haar nieuwe leiderschap heen kan. Met Omtzigt erbij zal een heel nieuw en drastisch gewijzigd speelveld ontstaan. De VVD wordt wederom de grootste partij. Lang heb ik betoogd dat een kabinet Rutte-IV er niet komt. Dat standpunt herzie ik. Rutte-IV treedt toch aan. Na de verkiezingen. In 2022. D66 lijdt een smadelijke nederlaag. Omtzigt krijgt alsnog zijn functie elders. Kaag verdwijnt in een internationale baan, waarna wij nooit meer iets van haar vernemen. Zoals we ook vroeger in Nederland nooit iets van haar vernamen.
