“Na ruim dertig jaar in de mediawereld te hebben gewerkt, is het bijna onmogelijk niet cynisch te zijn over de journalistiek,” zegt schrijver/journalist Hans van Willigenburg, wiens nieuwe verhalenbundel, getiteld Zenderbaas, op 9 oktober gepresenteerd zal worden.
“De druk om in wenselijkheden te denken en eigen gedachten te vervangen door wat de opdrachtgever denkt dat het publiek verlangt, is nog nooit zo groot geweest. De ruimte om ondoordachte, tegendraadse of controversiële beelden of verhalen te maken, neemt af. En de tragiek is: ook op sociale media, ooit een vrijplaats, zie je een steeds smallere definitie van ‘wat nog kan’ oprukken.”
In het openingsverhaal laat Van Willigenburg zien hoe innig informatie en ‘business’ verknoopt zijn geraakt. En door de hele bundel zien we hoe personages worden beheerst door de gedachte al of niet door een camera bekeken te worden, en hoe diep hun strategische afwegingen om er in de breedste zin goed-uit-te-zien in hun bewustzijn is doorgedrongen. “Dat mediakanalen rekening houden met wat het publiek wil en zelfcorrectie toepassen, is natuurlijk niet nieuw,” verduidelijkt Van Willigenburg. “Nieuw is wél dat je door technologie onmiddellijke feedback krijgt op wat je doet, in cijfers, in stemmingen, in de bereidheid door te lezen of te kijken, waardoor mediamakers meer dan ooit verleid worden zichzelf zo snel mogelijk in een gladgestreken malletje te gieten.”
De coronapandemie heeft aan het licht gebracht dat een groeiende groep mensen bereid is slordige of onjuiste informatie te omarmen, louter vanwege het ontbreken van de verdenking dat het voorgekookt of gemodelleerd is. “Ik snap dat die trend zorgen baart,” zegt Van Willigenburg. “Maar tegelijkertijd snap ik ook heel goed dat er een verlangen naar ‘authenticiteit’ is ontstaan, die je met geen honderdduizenden gecheckte nieuwsberichten tegen kunt gaan. Meer en meer mensen hebben het gevoel dat de waarheid verdwijnt achter de eisen van de verpakking. En die mensen hebben voor een groot deel nog gelijk ook.”
Gelukkig valt er ook veel te lachen in Zenderbaas. Tobbende redacties, zenuwachtige talkshowgasten, kekke presentatoren en snel verdampende hypes trekken aan de lezer voorbij.
Vorig jaar baarde Van Willigenburg opzien met zijn oneerbiedige roman Houden van Trump.
Zenderbaas, verhalenbundel, Uitgeverij Ezo Wolf, 168 pag., €20, verkrijgbaar 12 oktober
