Baas in eigen buik! Baas in eigen buik! Baas in eigen buik! Baas in eigen buik! Baas in eigen buik! Baas in eigen buik!
Nee, het werkt niet. Hoe vaak abortusvoorstanders deze mantra ook scanderen, ik verander niet van gedachten. Dat heeft ook te maken met het feit dat er bij doorvragen meestal weinig uitleg volgt, behalve: ‘De vrouw beslist over haar eigen lichaam!’. Bedankt, maar zoveel had ik er wel van begrepen.
Het is ironisch hoe weinig body de pro-keuzevisie heeft. Een vrij standaard ethisch gegeven, dat keuzevrijheid over je eigen lichaam normaliter nooit heilig is, wordt vaak al niet begrepen. Daarom is de naam pro-keuze best misleidend. Keuzevrijheid klinkt hartstikke mooi, maar keuzevrijheid voor wat? Om het gezicht van je buurman te verbouwen? Om ’s nachts bushokjes te vernielen? Het pro-keuzelabel impliceert dat iedereen alles moet kunnen doen en dat maakt het tot een irrationeel statement.
‘Pro-abortuskeuze’ zou veel eerlijker zijn, maar dan zijn we er nog niet. Want wat is abortus dan? Het is best een afstandelijk woord, dat je verwacht te zien staan op een grote rode knop in de cockpit van een ingewikkeld ruimteschip. ‘Abort!‘, maar wat die knop precies doet hoort bij de mystiek van de film.
Hoewel ‘abortus’ de correcte medische term is hoort het niet helemaal thuis in een debat over de aard van die behandeling. Wanneer we met bepaalde moslims discussiëren over meisjesbesnijdenis spreken we immers ook niet over ‘circumcisie’. Het probleem met abortus is dat het nooit vanuit de volksmond werd geherformuleerd. Het ‘beëindigen van ongeboren leven’ of ‘het wegzuigen van een vruchtzakje’ (afhankelijk van je standpunt) is bovendien een hele mond vol. Maar het gebruik van zulke termen zou desondanks beter zijn voor het inhoudelijk debat, waarin transparante taal belangrijk is.
Abortusvoorstanders presenteren niet vaak een verhelderende toelichting bij hun visie. In plaats daarvan lijken ze vooral te mikken op het in stand houden van het karikatuur dat in de loop der jaren van de prolifebeweging is ontstaan. Tegenstanders van abortus zijn eigenlijk tegen zelfbeschikking en vrouwenrechten, aldus Rob Jetten (D66) en veel van zijn medestanders. Daar wordt weleens aan toegevoegd dat wij eigenlijk stiekem op zoek zijn naar macht. Totale onzin, waarover ze dan ook nooit kunnen uitweiden – probeer het ze maar eens te vragen.
Maar die mantra’s zijn wel effectief gebleken. Anders had ik niet hoeven uitleggen dat ik in verregaande mate voorstander ben van zelfbeschikking. Het feit dat sommigen van jullie mij niet direct geloven zegt iets over de conditionering die plaatsvond. Maar loop het eens na: je bent vast ook voorstander van het recht om te kiezen over je eigen lichaam. Maar ben je dat in alle gevallen? Denk weer aan de verbouwde buurman en de vandaal. Wie mentaal enigszins gezond is beseft dat zelfbeschikking geen absoluut recht kan zijn. Daarom staat het ook niet in de belangrijkste lijstjes van mensenrechten. We willen maar één extra beperking op het zelfbeschikkingsrecht dan zij die zich met veel poeha “pro-keuze” noemen. Dus wat zegt hun verwijt nu eigenlijk? Zeggen dat pro-lifers ongeboren leven beschermwaardig noemen is misschien niet zo’n indrukwekkend verwijt, wie zal het zeggen.
Ondertussen lijkt de prolifebeweging soms te netjes omdat er nog zoveel te zeggen valt over de ideologie achter pro-choice. Het is niet ongebruikelijk dat een minderheid tijdens het betogen de vredespijp aansteekt. Als het grootste deel van de samenleving je beschouwt als een ongemakkelijke relikwie kom je nu eenmaal met minder uitspraken weg. Maar het kan soms in de richting drijven van een soort misplaatste beschaafdheid. Prolifers zijn vaak christen en die vermijden liever namen en rugnummers, zeker niet in het openbaar. Dat is op de persoon spelen, wordt er dan gezegd. Nobel, maar ik zie het als een gemiste kans.
Lees ook: EU-parlement eist einde aan slachtoffers Poolse anti-abortuswet
Natuurlijk is het belangrijk om respectvol met anderen om te gaan en nooit haat te instigeren. Maar het is van belang om te vertellen dat een Rebecca Gomperts, de beroemdste pro-choicer ter wereld, per ongeluk op televisie vertelde een voorstander te zijn van abortus tot aan de geboorte, mocht een vrouw dat willen. De maatschappelijk betrokken Nederlander moet weten dat een clubje uit Amsterdam (ANA) wordt gepresenteerd als een soort Leger des Heils, terwijl zij vinden dat de 24-wekengrens voor abortus nog steeds het zelfbeschikkingsrecht beperkt. Het is aan te tonen dat veruit de meeste Nederlanders zouden walgen van zo’n extreme visie op abortusrechten, maar niemand krijgt te horen dat deze bestaat.
Je denkt misschien dat ik overdrijf. Maar de leus was ‘baas in eigen buik’, weet je nog? Ook dit klinkt geweldig als je niet doorvraagt, maar het was nooit bedoeld als een halfbakken recht dat na 24 weken zwangerschap vervalt. Nee, de vrouw is altijd baas zijn in eigen buik, of het kind nu 10 of 40 weken oud is. Deze achtergrond had je al gekend als de mainstream media het abortusdebat wat meer in balans hielden.
Lees ook: Abortus: ‘In mijn ogen als pro-lifer is de feministische tak van pro-choice extreem’
Feit is dat ‘baas in eigen buik’ voortvloeit uit de geen-plicht-tot-instandhoudingsfilosofie, waar vooral Judith Thompson in de jaren zeventig beroemd mee werd. Haar analogie voor een ongewenste zwangerschap betrof een verbinding tussen twee volwassenen, waarbij de zwakke afhankelijk is van de sterke. Haar conclusie was dat de sterke mens nooit kan worden verplicht het leven van de zwakke in stand te houden. Deze theorie werd ontworpen om de prolifebeweging een sterke troef uit handen te slaan: het wetenschappelijke feit dat ongeboren leven begint bij de bevruchting. Met deze hypothese kon de vraag over de menselijkheid van ongeboren wezens worden overgeslagen. De weg voor legale abortus lag open. Dat de Nederlandse abortuswet spreekt over ‘ongeboren leven’ in plaats van een ‘klompje cellen’ is wat mij betreft dan ook niet tegenstrijdig.
Waar jij misschien nog denkt dat abortus oké is, omdat het niet om een mens gaat, vindt de abortuslobby al jaren dat dát er helemaal niet toe doet. Al is het een mens, het mag worden gedood. Hoe abominabel deze opstelling is moet in de huidige tijd van coronamaatregelen des te meer aankomen. Kom op, we denken de hele dag na over deze ethiek. We wéten inmiddels dat we bij een botsing tussen het recht op leven en zelfbeschikking willen kiezen voor het leven. We zeggen dagelijks dat we wereldvreemde mensen gezond willen houden, ook als dat een offer vraagt van onze zelfbeschikking, ons recht op samenkomen en noem maar op. Omdat we dit massaal begrijpen, mogen we in steeds grotere getalen vragen waarom pro-choice beweging van ons verlangt dat we de allerjongste mensen niet beschermen.
Lees ook: ‘Dappere progressieve BN’ers klagen over christelijke kijk op abortus’
