Geneesmiddelenfabrikanten onderzoeken momenteel hoe effectief de huidige vaccins tegen de nieuwe virusvariant Omikron is. De uitkomsten hiervan worden de komende weken verwacht en bepaalt of een update van het huidige vaccin nodig is. Is dat het geval dan kan binnen drie maanden een aangepast vaccin geproduceerd worden.
De nieuwe coronavariant Omikron is afgelopen week ontdekt bij mensen afkomstig uit Zuid-Afrika, en verspreidt zich razendsnel onder de bevolking. Deze snelle ontdekking van de mutatie was mogelijk dankzij het wereldwijde netwerk van laboratoria die constant bezig zijn met het analyseren van coronamonsters uit de bevolking. De WHO heeft Omikron geclassificeerd als een zorgwekkende variant ( Variant of Concern ), die nader moet worden onderzocht, omdat ze mogelijk makkelijker overdraagbaar is.
Omikron heeft meer dan 53 veranderingen ondergaan ten opzichte van het originele COVID-19 virus. 32 Van deze mutaties bevinden zich in het zogenaamde spike-eiwit, het eiwit waartegen de vaccins gericht zijn. Een aantal mutaties kunnen van invloed zijn op het gedrag van het virus, bijvoorbeeld hoe gemakkelijk het zich verspreidt of hoe ernstig de ziekte is die het veroorzaakt. Hoe, dat is nog niet bekend. Op dit moment voeren onderzoekers over de hele wereld studies uit om Omikron beter te begrijpen. De komende weken worden hier de eerste resultaten van verwacht.
Als het noodzakelijk is om de huidige vaccins aan te passen aan de nieuwe variant, dan kan dit naar verwachting binnen drie maanden gebeuren. Het ontwerpen van een nieuw vaccin duurt voor de mRNA-vaccins maar een paar dagen. Voordat het nieuwe vaccin geproduceerd kan worden moet getest worden op effectiviteit en veiligheid. Dat gaat in samenspraak met de toelatingsautoriteiten als de FDA in de Verenigde Staten en het Europees Geneesmiddelenbureau EMA.
Alle vaccinbedrijven werken al aan updates van hun vaccins tegen nieuwe varianten, zoals eerder Alfa, Bèta en Delta. Inmiddels zijn alle bedrijven gestart met onderzoek naar Omikron. Van AstraZeneca liepen al studies in landen waar de nieuwe variant is gezien, waaronder in Botswana. Het bedrijf hoopt daar een beeld te krijgen van de bescherming die hun vaccin tegen de nieuwe variant biedt. Janssen en Moderna hebben aangekondigd een Omikron-specifiek vaccin te ontwikkelen. BioNTech/Pfizer kwamen met hetzelfde nieuws.
Terwijl nog wordt onderzocht of de vaccins doeltreffend zijn, dringen regeringen en de volksgezondheidsinstanties er bij burgers op aan hun bescherming te maximaliseren met boostervaccins – als zij daarvoor in aanmerking komen – en roepen ongevaccineerden op zich te laten vaccineren.
Peter Bertens
Manager Innovatie en Life Science en Health bij Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen.
