In de I&O-zetelpeiling van 14 tot 17 januari levert de VVD 3 zetels in en komt op 26 zetels. Met 26 zetels is de VVD nog wel steeds de grootste partij. Maar de daling van het virtuele aantal VVD-zetels zet dus verder door. Sinds de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021 verliest de VVD er (virtueel) 8.
De coalitiepartijen halen samen (virtueel) nog maar 57 zetels, waar dat er vorige maand nog 61 waren en in maart 2021 78. Een (virtueel) verlies van 21, derhalve. Het verlies van zetels van de coalitiepartijen (gele lijn) loopt parallel aan de tevredenheid met het kabinet (Rutte III en IV; zwarte streepjeslijn).
In december was nog 34 procent tevreden met het demissionaire kabinet Rutte III, begin deze maand was ook 34 procent dat bij aantreden van Rutte IV en nu is nog 30 procent tevreden.
Sinds eind vorig jaar daalt ook het zetelaantal van de VVD. Kiezers die stemden op VVD, CDA, D66 kiezen nu vaak voor een van de nieuwe partijen: Volt (+7 sinds maart ’21), JA21 (+7) en BBB (+7). Het gecombineerde zetelaantal van deze partijen nam dan ook toe van 7 in maart vorig jaar tot 28 nu (groene lijn).
GroenLinks wint twee zetels (en komt op 11), maar het lukt de gezamenlijke linkse partijen, SP, GroenLinks en PvdA, niet om de afnemende tevredenheid te vertalen naar (virtuele) politieke winst.
De linkse partijen zijn samen min of meer stabiel gebleven (rode lijn).
Figuur 1 – Tevredenheid met kabinet en zetelverdeling van partijen
Rechter-as = % tevredenheid met kabinet III en IV. Linker-as = aantal zetels van partijen
“Op welke partij zou u op dit moment stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen?” Basis: zou zeker/waarschijnlijk stemmen, zonder ‘weet nog niet’ (n=1.541)
Zes op tien kiezers (60%) zijn niet (erg) tevreden met het kabinet Rutte IV, 31 procent is dat dus wel. Een week geleden was 34 procent nog tevreden. Alleen van de kiezers die nu op de coalitiepartijen zouden stemmen is een meerderheid tevreden.
Figuur 2 – Tevredenheid met kabinet
“Hoe tevreden of ontevreden bent u in het algemeen met het kabinet-Rutte IV, van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie?” “Zeer tevreden” en “tamelijk tevreden” samengevoegd. N = 2.230, naar huidige stemvoorkeur.
De VVD verliest stemmen om grofweg dezelfde redenen als in december, toen de VVD al vier zetels verloor. In elk geval heeft het aantreden van de nieuwe ministerploeg de VVD niet geholpen om kiezers vast te houden. (Al nam het vertrouwen in ‘ministers’ wel iets toe: toe van 30% in november naar 36% nu).
Veel kiezers die overstappen naar JA21, BBB en PVV zijn teleurgesteld in de VVD of Mark Rutte en vinden vaak dat de VVD te veel opschuift naar links. Kiezers die dat vinden met betrekking tot migratie stappen vaak over naar JA21. Een rode draad: men verwacht geen wezenlijke veranderingen van dit kabinet.
Een JA21-kiezer:
“Heel algemeen: stemmen op de VVD heeft de afgelopen jaren toch tot teleurstellingen geleid. Stemmen op gevestigde partijen heeft niet veel zin als je wilt dat er iets verandert, vandaar grote kans dat ik op JA21 ga stemmen.”
Kiezers aan de links/progressieve kant stemden doorgaans toch al niet op de VVD en zijn het vooral inhoudelijk oneens als het gaat om sociaaleconomische onderwerpen.
Een Volt-kiezer:
“Ik denk dat Volt iets meer visie op een toekomst heeft voor mensen van alle lagen van de bevolking.”
Het vertrouwen in de overheid en Tweede Kamerleden is stabiel ten opzichte van oktober en november van vorig jaar. Vier op tien hebben vertrouwen, zes op tien niet.
Figuur 3: Hoeveel vertrouwen heeft u in de landelijke overheid?
N=2.230
Net als tijdens eerdere metingen zien we dat wantrouwen jegens de overheid vooral voorkomt op de politieke flanken. (zie 3.1)
Verantwoording:
Dit onderzoek vond plaats van vrijdag 14 tot maandag 17 januari. In totaal werkten 2.230 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan het grootste deel van dit onderzoek.
Het grootste deel van de steekproef (n=2113) is afkomstig het I&O Research Panel, 117 respondenten deden mee via PanelClix. Dit zijn allen Nederlanders met een niet-westerse migratie-achtergrond.
De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021.
De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard (CBS).
Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken.
