Dankzij de democratisering van het onderwijs en het beursstelsel zijn ook de kleinkinderen en achterkleinkinderen van turfstekers uit de Peel doorgedrongen tot in de universiteiten. Het voordeel hiervan is dat de kansen beter zijn verdeeld over alle sociale klassen en dat sociale mobiliteit mogelijk is voor iedereen die het wil, het kan en zich ervoor inspant. Het nadeel is dat sommigen hun plaggenhutmentaliteit overgebracht hebben naar academische kringen. Ook zijn het niet altijd slimmeriken die een academische titel behalen. In de faculteiten Geneeskunde en Natuurwetenschappen vallen die snel uit de boot omdat hun gebrek aan talent direct opvalt. Bij Sociale Wetenschappen echter kan je met een IQ van rond de 80 het redelijk ver schoppen. Een koekenbakker die twintig jaar lang in zijn vakgebied hetzelfde deuntje zingt, kan nog altijd het eervolle ambt van decaan ambiëren en vooraan in de cortège lopen.
In een symposium over academische vrijheid dat op 30 november 2021 werd gehouden in het Legatum Institute, – dat is een Britse think tank ter bevordering van onderwijspolitiek die mensen uit de armoede haalt -, uitten wetenschappers hun zorgen over wat er tegenwoordig gaande is op de universiteiten, vooral over de mate waarin de universiteiten de academische vrijheid al of niet beschermen en vrije meningsuiting toestaan. Dit is een mondiale discussie geworden, ook in de bekende elite-universiteiten. In een onderzoek onder 650 academici werkzaam in 48 universiteiten in Australië, Canada, de VS en het VK (emeriti en studenten werden uitgesloten in dit onderzoek) en gelijkmatig verdeeld over de verschillende disciplines werd nagegaan hoe de verschillende politieke oriëntaties verdeeld zijn en in welke mate academici tolerant zijn tegenover andersdenkenden.
Op de vraag tot welke politieke oriëntatie zij behoorden antwoordde 76 procent tot de linkse vleugel, waarvan 21 procent extreem-links. Slechts 14 procent identificeerde zich als rechts. Sociologen zijn het meest links, gevolgd door psychologen, politieke wetenschappers, juristen en economen. In de andere disciplines was er evenmin een balans tussen links en rechts.
Deze onevenredige verdeling is een probleem omdat het intolerantie kan betekenen voor mensen met een andere mening. Dit werd bevestigd door de antwoorden op de vraag wat zij denken over aanhangers van respectievelijk linkse en rechtse partijen. Linkse mensen krijgen van de academici gemiddeld een cijfer 6.5 (0 = ‘ik heb een hekel aan hen’ en 10 = ‘ik heb sympathie voor hen’). Rechtse mensen krijgen gemiddeld een cijfer 3.5, wat betekent dat een significant aantal academici openlijk zegt een hekel te hebben aan rechtse mensen. Aanhangers van Black Lives Matter krijgen van de academici een cijfer 7.5. Opvallend is ook dat naast de 76 procent linksgeoriënteerde academici die zegt een hekel te hebben aan rechtse mensen, slechts 36 procent van de rechtsgeoriënteerde academici zegt een hekel te hebben aan linkse mensen.
Deze resultaten zijn zorgwekkend want vijftig jaar sociologisch onderzoek heeft aangetoond dat vragen over sociale afstand iets zeggen over de mate van intolerantie. Ook de asymmetrie in het wereldbeeld van academici baart zorgen.
Op de vraag of ze voorstander zijn van academische vrijheid en vrije meningsuiting, ook voor mensen met een extreme visie, antwoordt een meerderheid bevestigend. Toch is 16 procent voorstander van het beperken van vrije meningsuiting voor mensen met extreme denkbeelden. Op de vraag ’Moeten sprekers worden verboden die studenten zouden kunnen kwetsen met hun visie?’ antwoordt 75 procent dat het moet kunnen. Toch zegt een kwart van de academici dat het niet kan en dat zijn juist de activisten die het voor dit soort sprekers onmogelijk maken een lezing te houden op de campus.
Eminente geleerden zoals Roger Scruton, Jordan Peterson en vele anderen hebben dit ervaren. Verder onderzoek toonde aan dat in de sollicitatieprocedures rekening wordt gehouden met de politieke oriëntatie van de kandidaten, zodat links haar grote meerderheid behoudt. Opvallend is dat 75 procent van linkse academici zegt het eens te zijn met dit selectiecriterium tegenover 25 procent van de rechtse academici die blijkbaar ook in dit opzicht toleranter zijn dan hun linkse collega’s.
Vijftig jaar geleden vocht links voor academische vrijheid tegen de conservatieven die bang waren voor infiltratie van radicale ideeën. Nu zijn het de conservatieven en rechts die opkomen voor academische vrijheid, terwijl links een vijandige sfeer creëert voor wie een andere mening heeft. Uit een ander Amerikaans onderzoek blijkt dat 75 procent van de conservatieve academici klaagt over de intolerante sfeer, tegenover slechts 5 procent van de linkse academici. 40 procent van de hoogleraren in de sociale wetenschappen die jonger zijn dan veertig jaar steunt ten minste een van vier hypothetische campagnes om een collega te ontslaan die iets politiek incorrect zei.
Nog pijnlijker is dat 85 procent van de studenten die zich links noemen zegt een hoogleraar aan te klagen indien hij iets zegt dat zij offensief vinden en 76 procent zou dit ook doen als een medestudent zoiets zegt. Dit is de reden waarom 62 procent van de studenten zegt zich op de campus belemmerd te voelen om te zeggen wat ze denken. Als zoveel studenten het gevoel hebben steeds op hun hoede te moeten zijn voor wat ze zeggen, kan vanuit hen misschien een felle reactie komen tegen het klimaat waarin mensen met conservatieve of rechtse ideeën niet welkom zijn.
De beroemde historicus Niall Ferguson van de Stanford University gelooft niet dat de universiteiten zichzelf kunnen hervormen. Er is op de universiteiten een monsterlijke bureaucratie die haar eigen belangen wil beschermen en het monopolie heeft op het treffen van disciplinaire maatregelen. Volgens hem moeten er nieuwe universiteiten opgericht worden. Zelf is Ferguson mede-oprichter van de University of Austin in Texas, dat een soort start up is die model moet staan voor academische vrijheid en academici die gecanceld zijn nieuwe kansen biedt. Critical race theory of radicale ideeën over gender komen in Austin zeker aan de orde, maar ze worden besproken en niet geïndoctrineerd. Zoals Max Weber ooit heeft gezegd: Politiek moet buiten de collegezaal blijven.
Een laatste kwestie die in het symposium van het Legatum Institute aan de orde kwam is de wetgeving. Er is een wet nodig die de academische vrijheid waarborgt en universiteiten aanzet dit te promoten. Als bijvoorbeeld studentenverenigingen of actiegroepen dit belemmeren, dan moet dit strafbaar worden gesteld. Academische vrijheid is namelijk niet iets extra, maar het is fundamenteel voor alle universitaire activiteiten. Academische vrijheid is een voorwaarde voor beter onderzoek, beter onderwijs en dus betere kansen op de arbeidsmarkt, maar ook voor meer gelijkheid, diversiteit en voor de emancipatie van minderheidsgroepen.
Mijn belangrijkste conclusie is dat de faculteiten Sociale Wetenschappen in hun huidige samenstelling een gevaar vormen voor de westerse beschaving. Het is daarom de verantwoordelijkheid van de regeringsleiders om deze faculteiten af te bouwen en nieuwe initiatieven een kans te geven.
Tot slot geef ik van dit laatste een voorbeeld. Het zijn dezelfde linkse krachten waardoor de Vrije Universiteit Amsterdam en de Radbouduniversiteit Nijmegen hun respectievelijk protestantse en katholieke identiteit verkwanseld hebben. Alsof we schaamte moeten hebben voor een mensvisie en ethiek die de mooiste en meest menswaardige beschaving in de menselijke geschiedenis heeft voortgebracht.
Het is nu aan de christenen om een eigen universiteit op te richten en mensen aan te trekken die trots zijn op hun identiteit en hun vrijheid van denken. Medewerkers en studenten van deze universiteit moeten de christelijke identiteit onderschrijven. Gastsprekers van alle gezindten worden er uitgenodigd, om ’hun visie te bespreken en niet te indoctrineren’.
Ik ben er zeker van dat de meest getalenteerde studenten en masse zich bij deze nieuwe universiteit zullen aanmelden. Humanisten en vrijzinnigen kunnen evenzeer een eigen universiteit oprichten waar de vrijheid van meningsuiting alle kansen krijgt.
Godfried Bomans zag de verloedering van de universitaire opleiding aankomen toen hij de psycholoog Blablatsky het advies gaf horlogemaker te worden, dan wist hij tenminste hoe laat het was.
Lees meer van Juliaan van Acker:
