Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) hebben het kabinet opgeroepen om snel te komen met een langetermijnvisie voor corona. Hierin zou de kwaliteit van het leven van burgers centraal moeten komen te staan. Bij het lezen van dit advies zakt mij de moed in de schoenen.
Vanaf het allereerste begin van de COVID-19-crisis heeft Movisie aandacht gevraagd voor de kwaliteit van leven van burgers, die al vrij snel door de medisch gedomineerde aanpak van de crisis onder druk kwam te staan. Natuurlijk hebben wij begrip gehad voor die aanpak in de eerste weken van de crisis, waarin we allemaal overrompeld werden door de gevolgen van COVID-19 in de ziekenhuizen en op de IC’s. Maar al vrij snel werd ons duidelijk dat we hier niet alleen te maken hadden met een medische crisis en een economische crisis, maar dat er een enorme sociale crisis dreigde.
Op basis van de kennis die we hierover inbrachten werden kleine stapjes gezet. Zo werd sociaal werk als cruciaal beroep toegevoegd. Dagbesteding werd weer geopend. En er werden maatregelen genomen om de signalering van huiselijk geweld te verbeteren. Maar onze signalen over de toenemende eenzaamheid onder ouderen (onder meer in verpleeghuizen) en onder jongeren, die inmiddels leidt tot zichtbaar hoge (gezondheids)schade, leidden niet tot een andere aanpak. En onze kennis over de toenemende polarisatie in de samenleving leidde niet tot een coherente, lokale aanpak.
Mijn zorg is dat we doorgaan met praten over hoe het anders moet, maar niets doen. Een langetermijnvisie hoeft echt niet meer te worden ontwikkeld. Die is er namelijk al lang, gebaseerd op jarenlange opgebouwde kennis over wat werkt om de kwaliteit van leven van burgers centraal te zetten. Investeren in welzijn levert een enorme bijdrage aan een gezonde samenleving. Maar we durven er niet radicaal voor te kiezen. Integendeel: gemeenten worden gekort op hun budgetten voor welzijn, ook al weten we dat mensen een gebrek aan welzijn compenseren in consumptie van zorg.
Wat we nu nodig hebben zijn leiders die het dominante zorgdenken radicaal durven te doorbreken. Wat daarin écht helpend gaat zijn, is het invoeren van vormen van bekostiging die aansluiten bij wat wérkelijk bijdraagt aan het door hen ervaren levensgeluk, zoals persoonsvolgende bekostiging of vormen van populatiebekostiging, waarbij sprake is van een taakherschikking van zorg naar welzijn. Daarmee geven we burgers zélf weer regie over hun eigen leven terug.
Janny Bakker-Klein
Voorzitter Raad van Bestuur bij Movisie.
