Voorstanders van abortus als vrouwenrecht hebben reden tot tevredenheid. De vaste beraadtermijn bij abortus, in het leven geroepen met het oog op het welzijn van zowel de vrouw als het ongeboren leven, heeft na 40 jaar z’n langste tijd gehad. De politieke meerderheid die nodig is voor de afschaffing van deze wettelijke bedenktijd bestaat.
Toch lijkt ook de weerstand tegen dit soort verdergaande liberalisering te groeien. Journalist Debby Gerritsen gaf in het AD van 2 februari de indruk niet te vroeg te willen juichen om de aanstaande afschaffing van de beraadtermijn. Zij ziet invloed van de – doorgaans christelijke – prolifebeweging, maar ook vanuit niet-christelijke partijen als BBB, Forum voor Democratie en JA21, die een kritische houding aannemen tegen abortus. Waarom zou je vanuit een dergelijke kritische houding voor instandhouding van de vaste beraadtermijn zijn? Gerritsen komt met een verhaal uit haar persoonlijke leefomgeving dat aanleiding geeft om mijn standpunt hierover uiteen te zetten.
Gerritsens vriendin raakte onbedoeld zwanger tijdens een vakantie en had de keuze tussen twee opties: A. het kind houden en daarom stoppen met haar studie; B. een abortus en daarmee kiezen voor zichzelf. Het verhaal roept begrip op. Een verhaal laat zich ook niet weerspreken, maar een verhaal kan tegelijk niet normatief zijn om de vaste beraadtermijn als wijze uiting van terughoudendheid en voorzichtigheid aan de kant te schuiven.
Ik moest direct denken aan Selena. Haar verhaal zet ik er graag naast. Ook zij raakte als tiener onbedoeld zwanger. Ondanks haar studie en druk vanuit haar omgeving koos zij voor optie C. Zij besloot toch haar kindje te houden én maakte haar studie af. Het is frappant dat deze keuze die zij maakte niet lijkt te bestaan in het verhaal van Gerritsen. Het is precies deze, door de samenleving opgelegde, vernauwing van het aantal mogelijkheden van een jonge vrouw waardoor Selena heel Nederland wilde vertellen dat je wel degelijk je studie kunt afmaken terwijl je een kind hebt. En daarbij heel gelukkig kunt zijn. “Je gaat blij zijn met je kind en je gaat je leven weer op de rails krijgen. Het voelt nu even niet zo, maar het komt goed.”
Selena’s verhaal getuigt van grote feminiene levenskracht. Het laatste wat ik overigens beweer, is dat zoiets een gemakkelijke keuze is. Niettemin zet ik tegenover de gedachte van een mislukte toekomst vanwege het kind na een onbedoelde zwangerschap graag het krachtige beeld van een gelukkige toekomst met kind. Keer op keer blijken vrouwen een dergelijk moedig besluit – soms tegen hun eigen verwachting in – te kunnen nemen. Ik ben nog nooit een vrouw tegengekomen die er spijt van heeft haar kind te hebben gehouden.
Het laatste, het ongeboren kind, is wel een beetje de ‘roze olifant’ in de column van Debby Gerritsen. Het gaat bij abortus niet alleen om het afbreken van een zwangerschap. Ook menselijk leven wordt afgebroken. Daarover moeten we het ook hebben. In de visie op wanneer ongeboren menselijk leven een mens is die beschermwaardigheid geniet, gaan onze wegen vermoedelijk uiteen. Juist daarom is het interessant dat zij de onbedoelde zwangerschap verwoordt als een ‘ongepland souvenirtje’. Souvenir, een Frans leenwoord, staat voor een ‘geschenk ter herinnering’.
En zo kijk ik naar het leven. Als een geschenk dat ons eraan herinnert dat het leven in zekere zin een mysterie is. Of je nu gelooft dat het bij God vandaan komt, wat overigens wel mijn positie is, of niet. Het leven overkomt je, kent een geschenkkarakter, zo toont ook Gerritsen – waarschijnlijk onbedoeld – aan met ‘souvernir’. Liberaal hoeft niet persé te betekenen dat je zelf maar uitmaakt wat je doet met geschenken. Een souvenir gooi je niet weg, maar koester je. Herinneringen houd je levend. De filosoof John Locke wordt vaak gezien als de grondlegger van het liberalisme en is daarmee een inspirator voor partijen als D66 en VVD. In zijn Two Treaties of Government (1690) benadrukte hij dat de mensen het werk zijn van één almachtige Maker en zijn eigendom zijn die moeten blijven bestaan, zolang het Hem behaagt.
Terug naar het debat over de beraadtermijn. Daarin staat dezelfde roze olifant als in de column van Gerritsen. Het feit dat de wetgever bij de totstandkoming van de abortuswet toelichtte dat de verplichte bedenktijd mede werd ontworpen “ter bescherming van het ongeboren leven”, wordt door de progressieve politieke partijen volledig genegeerd. Toch spreekt de Nederlandse wet afbreking zwangerschap stelselmatig over ‘ongeboren leven’ als een reëel en tastbaar begrip, waarvoor een zekere verantwoordelijkheid wordt gedragen. Om die overwegingen nu terzijde te leggen zorgt voor een disbalans in een zorgvuldig gesmeden wet.
Met de groeiende weerstand tegen de ogenschijnlijke obsessie voor steeds maar meer abortusvrijheid is het de vraag of deze ‘doorbraak’ de liberale partijen gaat opleveren wat zij hadden beoogt.
Lees ook:
