Er was een tijd dat de PvdA in de hoofdstad oppermachtig was en niemand om de partij heen kon. Dat was de laatste jaren wel anders. De sociaaldemocraten verloren verkiezing na verkiezing en kregen een extra duwtje van het kabinet Rutte-II. Toen was de PvdA opeens de vierde partij van de hoofdstad en had nog maar vijf zetels. Als ergens een wederopstanding van de PvdA moet beginnen is het hier. En verhip: de PvdA heeft de gemeenteraadsverkiezingen gewonnen en is weer de grootste.
Er hangt een uitgelaten sfeer bij de PvdA-afdeling Amsterdam, die deze dinsdagavond bijeenkomt in stadsdeel Zuidoost. Hier kijkt de ledenvergadering terug op de campagne, bedankt vrijwilligers en prijst de lijsttrekker die de partij weer op het goede spoor heeft gebracht. Vooruitkijken, dat doet de PvdA nog even niet. Er komen evaluatiecommissies en die brengen pas deze zomer verslag uit. Toch kunnen we deze avond al zien hoe het verder zal gaan met de herboren PvdA.
De grote vraag is natuurlijk: heeft de lange periode van electorale neergang de PvdA echt op een nieuw spoor gezet? Laten we beginnen bij de kille cijfers: er is wel een wederopstanding, maar ook een uiterst kleine. De PvdA haalde met negen zetels de een na slechtste score ooit en is maar nipt groter dan GroenLinks en D66. Een fractiemedewerker vertelt dat de PvdA in Amsterdam vierduizend leden heeft, maar daarvan zijn er nog geen honderd op deze ledenvergadering afgekomen.
We zien een afbeelding met de negen gezichten van de nieuwe fractie. Dit was eigenlijk een foto voor de campagne, vertelt lijsttrekker Marjolein Moorman: ‘Amsterdam dacht: die negen willen we’. De nieuwe raadsleden komen naar voren, de zaal klapt en ze gaan weer zitten. Behalve Moorman en fractievoorzitter Sofyan Mbarki krijgt geen van hen het woord. Het lijkt uitgesloten dat iedereen in de zaal alle nieuwe gezichten kent. Geeft niks, want hier draait alles om de leider.
Volgens Moorman is het succes niet uit de lucht komen vallen want er is hard aan gewerkt. Amsterdam heeft sociaaldemocratische waarden nodig en de PvdA heeft er altijd op vertrouwd dat Amsterdammers dit ook inzien. Mbarki begint over ‘het Moorman-effect’ te praten. Ze toonde leiderschap en maakte keuzes. Welke dat precies zijn is niet helemaal duidelijk, maar het gaat waarschijnlijk om een autobiografisch boek en haar deelname aan een televisieserie over gelijke kansen.
De buitenstaander denkt: personalisering heeft de gemeentepolitiek bereikt. Moorman is een prettige verschijning, zeker in vergelijking met haar belangrijkste concurrenten: een nors ogende wethouder (GroenLinks), een niet erg sympathiek overkomende horeca-ondernemer (D66) en een studente die geen idee heeft wat ze in de gemeenteraad komt doen (Volt). Moorman begint de vrijwilligers te bedanken en dat geeft een goed beeld hoeveel energie er in de Moorman-campagne zat.
Is de herboren PvdA meer dan een geoliede campagnemachine? Mbarki zegt dat hij elke dag terug zal gaan naar de mensen die PvdA hebben gestemd. Dat klinkt tamelijk onmogelijk en hij vertelt dan ook niet hoe. Al snel begint een vrouw te foeteren dat raadsleden e-mails van leden niet beantwoorden. Haar man is uit protest vanavond niet met haar meegekomen. Hij heeft er een boze brief over geschreven. Moorman grapt dat een van de nieuwe fractieleden zich erover ontfermt.
Artikel gaat verder na tweet.
Koekjes bij JA21 waren beter. pic.twitter.com/UQP9aHqev3
— Chris is erbij (@ChrisIsErbij) March 22, 2022
Contact met gewone mensen, dat wil de PvdA graag. Het is een immens contrast met de campagnepartij die de PvdA in werkelijkheid is. Moorman vertelt dat de winst niet door de posters komt, maar door de inzet van de afgelopen jaren. Die heeft de partij terug in de wijken gebracht. De PvdA kent nu veel mensen en daarom is de PvdA in Amsterdam eigenlijk een lokale partij. Die wonnen elders de verkiezingen ook. De vergelijking gaat nogal mank, maar dat deert de aanwezigen niet.
Hoeveel interesse de PvdA echt in de wijken heeft, laat zich enigszins raden. Er is wat applaus voor de verkozen PvdA-leden van de stadsdeelcommissies, een soort groot uitgevallen wijkraden die afgelopen week eveneens zijn verkozen. Namen horen we niet en ook de aantallen zetels worden niet genoemd. Raar, want dit zijn de mensen die het meest kwalificeren als ‘in de wijken’. Het is een subtiel teken dat de voormalige machtspartij niet zo bezig is met gefröbel in de buurt.
Een stadsdeelwethouder vindt dat de PvdA in de haarvaten van de samenleving moet zitten. De partij moet zich verbinden aan initiatieven die er al zijn. Er zijn allerlei clubs die dezelfde doelen nastreven. De leden moeten vrijwilliger worden want zo kom je te weten wat er speelt. Het PvdA-bestuur gaat hier een plan over maken met nieuwe doelen en een nieuwe werkwijze. Daar gaan de afdelingsbesturen over praten en dan komen de leden deze zomer er ook over aan het woord.
We weten nu al waar de PvdA straks mee gaat komen: voorstellen voor meer democratie in de wijken, meer macht voor de stadsdelen en liefst een hoop burgerpanels. Maar de bestuurlijke trend is andersom, want stadsdelen hebben nauwelijks macht, de gemeente kan dat niet veranderen en Amsterdam is na deze verkiezingen alleen maar groter geworden door de toevoeging van Weesp. Het bestuur – en dus ook de PvdA – staat steeds verder van gewone mensen af. Daar gaat vrijwilligerswerk van leden weinig aan veranderen.
In een wereld waarin politiek ver van gewone mensen afstaat, voert de PvdA campagne, want daar is men goed in: een innemende lijsttrekker, een tour door de stad, een boek, wat televisieoptredens en heel veel flyers. De PvdA kan moeilijk roepen dat men niet geïnteresseerd is in gewone mensen en dus volgen heel veel gemeenplaatsen hoe de grootste partij van Amsterdam het contact zal blijven zoeken en zo in het centrum van de macht zal blijven. De PvdA gaat er zelfs over vergaderen.
Zomaar een idee: elke partij roept deze dingen en er komt eigenlijk nooit wat van terecht. Als dit een serieus voornemen is ligt de bal in de eerste plaats bij de nieuwe raadsleden. Zij zijn immers volksvertegenwoordigers. Probleempje: ze zijn deze eerste avond al meteen buiten beeld.
Meer over deze bijeenkomst, met beeld, op @chrisiserbij.
Lees ook van Chris Aalberts:
