Minister voor Natuur en Stikstof Van der Wal stuurde een top-100 met de grootste stikstofuitstoters naar de Kamer. De brief schetst geen compleet beeld van de veroorzakers van het stikstofprobleem in Nederland. Of een natuurgebied last heeft van stikstof hangt namelijk vooral af van de neerslag (ook wel ‘depositie’ genoemd). En daarvoor is niet alleen de omvang van de uitstoot bepalend.
Veel factoren bepalen de neerslag van stikstof in een natuurgebied en de schade die een gebied daardoor lijdt. Zo is er een verschil tussen ammoniak en stikstofoxide. Op de lijst met ammoniakuitstoters staan veel agrarische bedrijven. Bij stikstofoxiden gaat het vooral om industrie en andere bedrijvigheid. Zowel stikstofoxide als ammoniak zorgt voor stikstofverbindingen die schadelijk kunnen zijn voor de natuur. Maar de eigenschappen verschillen behoorlijk, en daardoor de effecten ook. De absolute cijfers op de twee lijsten zijn daardoor niet goed met elkaar te vergelijken.
De plek van de uitstoot en de afstand tot natuurgebieden hebben belangrijke invloed op de neerslag. Dat geldt ook voor de manier waarop de uitstoot plaatsvindt. Het maakt bijvoorbeeld verschil of uitstoot via een schoorsteen plaatsvindt of bij het uitrijden van mest. Verder verschilt per gebied of stikstofoverbelasting tot schade leidt. De aanwezige flora en fauna bepalen de stikstofgevoeligheid van een natuurgebied.
De brief gaat niet in op de stikstofneerslag die de uitstoters veroorzaken in natuurgebieden en de effecten daarvan. Van der Wal zegt in de Kamerbrief dat die niet bekend is. Dat moet nog ‘goed op orde’ worden gekregen. Hier wringt toch inmiddels wel de schoen. De stikstofuitspraken van de Raad van State zijn al weer van bijna drie jaar geleden. In die periode is te weinig gebeurd. De onzekerheid waarmee veel bedrijven te maken hebben is toegenomen. En op het gebied van natuurherstel is nog geen sprake van een grote inhaalslag. Dat alles leidt tot talloze rechtszaken. Rechters doen dan ook al langer een dringend beroep op de wetgever om knopen door te hakken.
De hoofdlijnenbrief die Van der Wal op 1 april aan de Tweede Kamer stuurde, geeft een inkijkje in de plannen. Daaruit lijkt af te leiden dat de nieuwe Minister pijnlijke keuzes niet uit de weg zal gaan, als dat nodig is. De brief laat ook zien dat Den Haag en provincies de tijd nemen. Het is te hopen dat dat niet weer drie jaar is.
Anna Collignon
Advocaat en partner bij Stibbe met specialisme omgevingsrecht, toezicht en handhaving.
